– Ernat, Stýdentter saraıynda eki kún qatarynan Orazáli Dosbosynovtyń keshin uıymdastyryp, saýap isti qolǵa alyp jatyr ekensińder. Eki kún qatarynan «Stýdentter saraıyn» án men kúıge bólep kesh ótkizý ońaı emes qoı...
– Durys aıtasyń. Almatynyń úlken zaldarynda kesh uıymdastyrý ońaı emes. Biraq jaǵdaıǵa qaraılasaq otyra beretin túrimiz bar. Bıyl Oraz aǵam tiri bolǵanda 40 jasqa tolǵanyn toılap, qushaǵy gúlge tolyp, máz-meıram bolar edi. Biraq oǵan jaratýshy mundaı qyzyqty qımapty. Orazdyń kózin kórip, qatar júrgen zamandastarymen aqyldasa kele «Stýdentter saraıynda» eske alý keshin uıymdastyrýdy jón dep taptyq. Bul keshti jalǵyz ózim uıymdastyryp jatqanym joq. Bul keshtiń ótýine Janarbek Áshimjan, Almat Isaádil syndy azamattar aıryqsha qoldaý kórsetip jatyr. Eske alý keshiniń birinshi kúni, ıaǵnı 29 sáýir kúni estrada juldyzdarynyń qatysýymen konserttik baǵdarlama uıymdastyrmaqpyz. Al ekinshi kúni halyqaralyq aıtys ótedi. Oraz marqum kóziniń tirisinde aıtysker aqyn retinde Qazaqstandy bylaı qoıyp, kórshiles túrki tildes memleketterge keńinen tanylǵany belgili. Sondyqtan aıtys ónerinde Orazben sóz talastyryp saıysqan, syılasqan ózge elderdiń aqyndary men ózimizdiń aqyndardyń basyn qosyp, úlken aıtys jasamaq oıymyz bar. Alda ótetin sharaǵa Qyrǵyzstan men Qytaıdan aqyndar keledi. Eske alý keshiniń atyn «Qulmanbettiń qulyny» dep qoıdyq. Bul Orazdyń kózi tirisinde aıtyskerler arasynda naqyl sózge aınalyp ketken sóz tirkesi ǵoı.
– Eki kún qatarynan dúbirletip kesh ótkizý ońaı emes. Qarjylaı qoldaý kórsetip jatqan azamattar bar ma?
– Shyndyǵynda qarjylaı qoldaý kórsetip jatqan azamattar joq. Osy keshti uıymdastyrý týrasynda oı kelgende biraz dáýletti adamdardyń esigin qaǵyp, demeýshilik kórsetý týrasynda usynysymyzdy aıttyq. Ókinishke oraı, apaıtós aǵalarymyz álemdik qarjy daǵdarysyn syltaý etip, qoldaý kórsetýge múmkinshilikteri joq ekenin aıtyp, shyǵaryp saldy. Osydan keıin qaltalylarǵa jáýteńdep qaraı berýdiń orynsyz ekenin túsinip, eske alý keshinde satylǵan bıletterdiń qunymen barlyq shyǵyndy óteýdi jón dep sheshtik. Orazdyń ónerin qurmetteıtin adamdar kóp qoı. Solar bılet satyp alyp, keshke keletinine senimdimiz. Eshkimge shaqyrý bıletin taratqan joqpyz. Orazdy qurmetteıtin janashyr azamattar keshke kelip, óziniń azamattyǵyn kórsetsin dep sheshtik. Qazirgi tańda uıymdastyrý jumystarymen shapqylap júrgen jaıymyz bar.
– Ekinshi kúni aqyndar aıtysyn uıymdastyrýdy kózdep otyrsyńdar. Aqyndardy qur qol qaıtarmaıtyn shyǵarsyńdar?
– Halyqaralyq aıtys dep ataǵan soń, top jarǵan aqyndardy júldesiz qaıtarmaıtynymyz anyq. Jaqsy aıtysyp, jurttyń yqylasyna bólengen aqyndarǵa daıyndap otyrǵan syı-sıapatymyz bar.
– Oraz halyqqa aıtysker aqynnan bólek, jazba aqyn retinde tanylǵanyn bilemiz. Marqumnyń jazǵan óleńderin jınaqtap shyǵarý oılaryńda bar ma?
– 2012 jyly alǵash ret Orazáli men Ajardy eske alý keshinde «Qos juldyz» degen kitap shyǵyp, oǵan Orazdyń óleńderi men Ajardyń estelikteri toptastyrylǵan bolatyn. Jalpy, aqyn aǵamyzdyń sońynda qaldyrǵan murasy óte kóp. Ony jınaqtap, rettep, jurtshylyqqa jetkizý oıymyzda bar. Buǵan biraz ýaqyt qajet. Orazdyń qarapaıym halyqqa beımálim qyrlary jeterlik. Ol biraz án jazyp, ánshilerdiń jarqyraı kórinýine úles qosqanyn bireý bilse, bireý bilmeýi múmkin. Osy keshte ánshiler Orazdyń biraz ánderin jurtshylyqqa usynbaqshy. Sondaı-aq, Orekeń ázil-ysqaq teatrlaryna arnap skechter jazǵan. Osy keshte sonyń birin «Terisqaqpaı» teatrynyń ázilkeshteri Ulan Núsipálıev pen Darhan Daıyrbek úlken sahnaǵa alyp shyǵady. Oraz ándi naqyshyna keltirip oryndaǵanda kez kelgen ánshiden kem túspeýshi edi. Ol qazaqtyń sal-serileriniń sońǵy tuıaǵy edi ǵoı. Búginde Dúısen Músiráli aǵamyz Orazdyń aıtystarynyń eki tomdyq jınaǵyn daıyndap qoıdy. Qoldaýshy bolsa birden kitap etip shyǵarmaqshy. Aldaǵy ýaqytta aqynnyń aıtysta keńinen tolǵap aıtqan tolǵaýlaryn ánge aınaldyryp, kópshilikke jetkizýdi de oılap júrmiz. Qazir Orazdyń basty qoldaýshysy halyq bolyp tur. Sońynda qalǵan qos qulynshaǵy áli jas. Sondyqtan aqynnyń beınesi kómeskilenbesin dep osy keshti ádeıi uıymdastyryp otyrmyz.
– Qazaq aıtysynyń jebeýshisi Júrsin Erman aǵamyz Aıtys aqyndary jáne jyrshy-termeshiler odaǵyn quryp, úlken jumysty bastaǵanyn bilemiz. Bul uıym tarapynan qandaıda bir qoldaý kórsetilip jatyr ma?
– Júrsin aǵamyz ózi basqaryp otyrǵan uıym atynan tıisti oryndarǵa hat jazyp, bul keshtiń oıdaǵydaı ótýine óz úlesin qosýda. Budan basqa eske alý keshi sheńberinde ótetin aıtysqa aqyndardyń jınap, qatystyrý máselesin tolyqtaı moınyna alǵan. Bul turǵydan Júrsin aǵaǵa alǵystan basqa aıtarymyz joq. Odaq jańadan qurylyp jatqanyn ózderińiz bilesizder. Uıymnyń bizdiń keshke bólip bere qoıatyndaı qarjysy joq. Biraq osy keshtiń ótýine Júrsin Erman qoldan kelgen kómegin aıamaı kórsetýde. Aıtysty ózi júrgizýdi de óz moınyna alyp otyr.
– Aıtysta Orazdyń izin basyp, ónerin jalǵastyryp jatqan shákirtteri bar ma?
– Ózimizdiń Raıymbek aýdanynan Orazdyń kózindeı bolyp, endi ǵana jarqyrap kórinip kele jatqan Bolatbek Orazbaev degen jas aıtysker aqynymyz bar. Bastapqy aıaq alysy jaman emes. Osydan birshama ýaqyt buryn Kókshetaýda ótken respýblıkalyq aıtysta birinshi oryndy qanjyǵasyna baılady. Aldaǵy ýaqytta Orazdyń ornyn basyp, aıtystyń kóshin órge súıreıtin azamat bolar dep úmitimizdi úkilep otyrmyz.
Suhbattasqan Nurlan Jumahan.
