Agrarlyq salanyń damýyna tereń mán beretin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasyna sáıkes óńirde sýarmaly jerlerdi 3 mln gektarǵa deıin ulǵaıtý kózdelgen.
– Osy baǵyttaǵy Túrkistan oblysynyń jasap jatqan jumystarynyń bárin úlgi retinde alýǵa bolady. Sóz joq, sýarmaly jerler kepildi mol ónim beretin, qaıtarymy joǵary, aýyl sharýashylyǵynyń «altyn qory» ǵana emes, ol – sol óńirlerde turatyn halyqtyń tirshiligi, áleýmettik jaǵdaıy, taǵdyry dep aıtsaq ta bolady. Elimizdegi sýarmaly eginshilik aýmaǵy jalpy ıgerilgen jerlerdiń 8 paıyzynan aspaıdy, al odan alynǵan ónim jalpy aýyl sharýashylyǵy óniminiń 35 paıyzyn quraıdy. Sondyqtan da Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes sýarmaly jerlerdi kezeń-kezeńimen 3 mln. gektarǵa deıin ulǵaıtýdy qamtamasyz etý maqsatynda 2030 jylǵa deıin gıdromelıorasıalyq júıeler men 38 jańa sý qoımalaryn salý boıynsha is-sharalar ázirlenip jatqan Sý resýrstaryn basqarý jónindegi ulttyq joba aıasynda iske asyrylmaq, – dedi kóshpeli otyrysty ashqan Senattyń Agrarlyq máseleler, tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıtetiniń tóraǵasy Álı Bektaev.
Komıtet tóraǵasy eldegi ırrıgasıalyq ınfraqurylymnyń jaı-kúıi syn kótermeıtinin de atap ótti. Respýblıkalyq menshiktegi jalpy uzyndyǵy 19 772 shaqyrymdyq 3298 kanaldyń 11881 shaqyrymy qanaǵattanarlyqsyz jaǵdaıda. Sharýashylyqaralyq jáne sharýashylyqishilik kanaldardyń 80-90% eskirgen, tehnıkalyq deńgeıi tómen. Osyǵan baılanysty ırrıgasıalyq júıelerdi qalpyna keltirý úshin aýqymdy jumystar atqarylmaq.
Túrkistan oblysy aýyl sharýashylyǵynyń baı aımaqtarynyń birine jatady. Respýblıkadaǵy sýarmaly jerlerdiń 3/1 bóligi oblysqa tıeseli (548,2 myń gektar) jáne 70 myń agroqurylymdarda 180 myńǵa jýyq adam eńbek etýde. Túrkistan oblysynyń ákimi Ómirzaq Shókeev sýarmaly jerlerdi tıimdi paıdalaný máselelerine toqtalyp, osy baǵyttaǵy atqarylyp jatqan isterimen, aldaǵy josparlarymen tanystyryp ótti.
– Búgingi kóshpeli otyrysta qaralyp otyrǵan kún tártibiniń Túrkistan oblysy úshin mańyzdylyǵy joǵary. Túrkistan qalasy aýmaǵyndaǵy aýdandarda aǵyn sý tapshylyǵyn sheshý maqsatynda, iri sý nysandarynyń qurylysyn júrgizýdemiz. Onyń ishinde, «Túrkistan magıstraldy kanalynda kúrdeli jóndeý», «Keńsaı – Qosqorǵan-2» sý qoımasyn salý, «Jetikól kólder júıesin jańǵyrtý» jobasy júzege asyrylýda. Budan bólek, aǵyn sý tapshylyǵynyń táýekeldiligi áli de joǵary ekendigin eskerip, «Syrdarıa ózeninen mashınalyq arna salý» jáne «Sarqyrama» sý qoımasyn salý jobalary ázirlenýde. Bul jobalar Túrkistan óńirin kepildi aǵyn sýmen qamtamasyz etetin bolady. Qurmetti Senat depýtattary! Elbasynyń tikeleı bastamasymen, Túrki tildes el basshylarynyń qoldaýymen, Túrkistan qalasyn rýhanı astana retinde damýyna aıryqsha kóńil bólinip otyrǵandyqtan, joǵaryda atalyp ótken sý nysandarynyń qurylysyn aıaqtaý – kezek kúttirmes másele. Osyǵan oraı, Respýblıkalyq deńgeıdegi máselelerdi Sizdermen birlese otyryp sheshetindigimizge úlken senimmen qaraımyn! – dedi oblys ákimi Ómirzaq Shókeev.
Túrkistan oblysynda sý resýrstaryn retteýmen qatar, ylǵal únemdeý, jańbyrlatyp sýǵarý tehnologıasyn endirýge basymdylyq berilgen. Osy maqsatta, Túrkistan qalasy aýmaǵynda 11 myń gektarǵa jańbyrlatyp sýǵarý tehnologıasyn endirilip, azyq-túlik beldeýi qurylady. Búgingi kúnniń ózinde 1,5 myń gektarǵa atalǵan tehnologıa endirip, jylyna 2 ónim alynýda. Tehnologıanyń tıimdiligi sý únemdeýmen qatar, ónimdilikti 3 esege arttyrdy. Jyl sońyna deıin jańbyrlatyp sýǵarý tehnologıasy endirilgen alqap 3,5 myń gektarǵa jetkizý sharalary atqarylýda. Budan bólek, eńbek ónimdiligin arttyrý baǵytynda oblystyń klımattyq ereksheligin paıdalana otyryp, «Bir alqaptan jylyna 2-3 ónim alý» jobasy iske asyryldy. 2020 j. 1999 joba (5,2 myń ga) júzege asyrylyp qosymsha 18,4 mlrd.tg ónimi óndirildi. Tájirıbe kórsetkendeı jobanyń tıimdiligi jylyna 1 gektardan 7 - 8 mln. tg deıin tabys tabýǵa bolatyndyǵyn kórsetti, ıaǵnı 2- 2,5 esege artyq ónim alyndy. Osy baǵyttyń tıimdiligine oraı, aǵymdaǵy jyly 8,9 myń gektarǵa 2771 joba júzege asyrylyp, birinshi ónim jınalýda.
– Jergilikti deńgeıde sý nysandaryn tıimdi paıdalaný Ordabasy, Otyrar, Báıdibek, Saýran aýdandary men Arys, Kentaý qalalaryn 78,8 myń ga sýarmaly sýmen ýaqtyly qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Bıyl sý salasyn damytýǵa oblystyq búdjetten 3,7 mlrd teńge bólindi. Osy qarajatqa 361 shaqyrymdyq sý obektilerine kúrdeli jáne aǵymdaǵy jóndeý júrgizildi. Oblys ákiminiń qoldaýymen Jetisaı aýdanyna basymdyq berildi, onda komýnaldyq menshiktegi uzyndyǵy 241 km barlyq 121 kanalǵa mehanıkalyq tazalaý júrgiziledi, – dedi U.Tájibaev.
Túrkistan oblysynda aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshilerin aǵyn sýmen qamtamasyz etýde de aıtarlyqtaı jumystar atqarylǵan. Birneshe sý qoımalary men magıstraldy kanaldar oblystyń menshigine alynyp, tıisti jóndeý jumystary júrgizile bastady, «Keńsaı-Qosqorǵan-2» sý qoımasynyń qurylysy aıaqtaldy. «Túrkistan» magıstraldy kanalynyń 59 shaqyrymy kúrdeli jóndeýden ótkizilip, odan sý alatyn, buryn ıesiz, jeke menshik, aýdandyq menshikte bolǵan uzyndyǵy 751 shaqyrymdyq 161 kanal oblystyq menshikke ótkizildi. Arnaıy mekeme qurylyp, nátıjesinde, sý shyǵynyn boldyrmaý úshin, alǵashqy ret tarıf bekitildi (1000 m.3 aǵyn sý úshin 328,6 teńge). Atalǵan sý nysandaryn jergilikti deńgeıde tıimdi paıdalaný Ordabasy, Otyrar, Báıdibek, Saýran aýdandary jáne Arys, Kentaý qalasy óńirleriniń 78,8 myń ga sýarmaly jerlerin jáne Túrkistan qalasyn kógaldandyrý jumystaryn aǵyn sýmen turaqty túrde ýaqytyly qamtamasyz etýge múmkindikter berdi.
Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Rýslan Manataev Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy sýarmaly jerlerdi damytý máseleleri, Qazaqstan Respýblıkasy Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar vıse-mınıstri Serik Qojanıazovtyń Qazaqstan Respýblıkasynyń sý qoryn paıdalaný men ony qorǵaý máseleleri týraly, «Qazsýshar» RMK Bas dırektory mindetin atqarýshy Altaı Eljasovtyń respýblıkalyq menshiktegi sý sharýashylyǵy obektilerin paıdalaný jáne kútip-ustaý, sýarmaly sý berýdiń aǵymdaǵy jaǵdaıy, Túrkistan oblysy ákiminiń orynbasary Ulan Tájibaevtyń Túrkistan oblysynda sýarmaly jerlerdi damytý perspektıvalary men máseleleri týraly aqparattarymen tanystyrdy.
Qoıylǵan suraqtarǵa tıisti memlekettik organnyń basshylary jaýap berdi.
QR Parlamenti Senaty Agrarlyq máseleler, tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıteti issapar barysynda Túrkistan magıstraldy kanalynyń jóndeý jumystarymen, «Keńsaı Qosqorǵan-2» sý qoımasy qurylysymen, Sý únemdeý baǵyty boıynsha jańbyrlatý tehnologıalary ornatylǵan «Túrkistan-Agro» JSHS-niń egis alqaptarymen, «Bógen» sý qoımasynyń jaǵdaıymen jáne jumys isteý baǵytymen tanysty. Komıtettiń kóshpeli májilisi aıasynda ótkizilgen is-sharalardyń barlyǵy karantındik talaptardy saqtaı otyryp ótti.
