Premer-mınıstr Oljas Bektenov áleýmettik qoldaý júıesin jáne jan basyna shaqqandaǵy qarjylandyrý sheńberinde jekemenshik mektepter qyzmetin retteýdiń jańa tetigin jetildirý boıynsha keńes ótkizdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Memleket basshysynyń sıfrlandyrý arqyly búdjet qarajatyn jumsaý tıimdiligin arttyrý jónindegi tapsyrmalarynyń oryndalý barysy qaraldy.
QR eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypova Biryńǵaı sıfrlyq platformany (BSP) engizý boıynsha júrgizilip jatqan jumystar týraly baıandady. Densaýlyq saqtaý, bilim berý, mádenıet jáne sport salalaryndaǵy 16 uıym sıfrlandyryldy. Bıylǵy shilde aıynan bastap 9 myńnan astam uıymnyń shtattyq kesteleri deklarasıadan ótti, bul jumys jyl sońyna deıin aıaqtalady.
Sıfrlandyrý áleýmettik salada birqatar «sur shemalardy» anyqtaýǵa múmkindik berdi. Naqtyraq aıtsaq, 40 myńǵa jýyq azamatqa resmı eńbek sharttary bolmasa da, zeınetaqy jarnalary aýdarylǵany belgili boldy. Qyzmetkerler resmı túrde bir aımaqtaǵy mektep shtatynda bolǵanymen, basqa oblystardaǵy uıymdarda da eńbek shartyna otyryp, zeınetaqy jarnalaryn aýdarǵan jaǵdaılar anyqtalǵan. Barlyq anyqtalǵan derek boıynsha memlekettik eńbek ınspeksıasy tıisti tekserý jumystaryn júrgizýde.
Sondaı-aq kadrlyq prosesterdi avtomattandyrý nátıjesinde 9,6 myń mekteptiń shtat kestesinen Tizilimge engizilmegen, biraq uıym basshylary óz betinshe qosqan 75 laýazym anyqtaldy. Máselen, olardyń arasynda dırektordyń mektepke qabyldaý jónindegi orynbasary, atqarýshy dırektor sıaqty taǵy da basqa laýazymdar bar. Osyǵan baılanysty Tizilimdi biryńǵaı standartqa keltirý boıynsha jumystar júrgizilýde.
Svetlana Jaqypova BSP-ny adam ıgiligine baǵytaý tujyrymdamasyn usyndy. Búgingi tańda bul málimetter bazasymen 4,5 mln adam qamtylǵan. Máselen, otbasyn qarjylandyrý jospary arqyly áleýmettik mindettemelerdi boljaý usynylyp otyr, onda AÁK jáne basqa da járdemaqylardan bastap mektepke deıingi oqytýdy sýbsıdıalaýǵa, tegin sport seksıalaryn uıymdastyrýǵa deıingi áleýmettik qoldaý sharalarynyń barlyǵy keshendi túrde kórsetiledi. Bul azamattardy áleýmettik qorǵaýdyń jalpy sıpatyn kórýge múmkindik beredi.
Premer-mınıstr mundaǵy ózgeristerdiń kózge kórinetin naqty nátıjeleri bolýy qajet ekenine nazar aýdardy, ol tıimsiz shyǵyndardy azaıtýǵa jáne kómek sharalaryn azamattardyń naqty muqtaj sanattary paıdasyna qaıta bólýge yqpal etýi kerek. Eńbek mınıstrliginiń málimetinshe, 2024 jyly avtomattandyrý jáne áleýmettik alaıaqtyqqa qarsy kúres, onyń ishinde «óli jandardy» joıý jumystary aıasynda memlekettik búdjetke 299 mlrd teńge qaıtarylǵan. Aldaǵy úsh jylda sýbsıdıalaý baǵdarlamasyn sıfrlandyrý jáne ózge de sharalar búdjet qarajatynyń 135 mlrd teńgesin ońtaılandyrýǵa ákeledi dep kútilýde.
*****
Jıynda bilim berý salasyn qarjylandyrýǵa qatysty máseleler qaraldy. Jekemenshik mektepterdi qarjylandyrýdyń jańa tetikterin engizýge nazar aýdaryldy.
Buǵan deıin Premer-mınıstrdiń tapsyrmasymen memlekettik bilim berý tapsyrysynyń qarajatyn basqarýdyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda «Qarjy ortalyǵy» AQ Oqý-aǵartý mınıstrliginen Qarjy mınıstrliginiń qaramaǵyna berilgen bolatyn.
Qarjy mınıstri Mádı Takıev osy saladaǵy ashyqtyqty qamtamasyz etý boıynsha atqarylǵan jumystar týraly esep berdi.
Bıyl qarasha aıynda e-Qazyna.kz veb-portalynda OrtaBilim aqparattyq qyzmeti iske qosyldy. Júıe bilim alýshylardyń sany men kontıngentin, ruqsat qujattarynyń bolýyn jáne basqa da avtomatty tekserý arqyly derekterdiń durystyǵyn baqylaýdy kúsheıtýge baǵyttalǵan.
Qarjy mınıstrligi memlekettik tapsyrys alatyn jekemenshik mektepterdi qarjylandyrýda óreskel zańbuzýshylyqtardy anyqtady. Atap aıtqanda, 745 mekemeniń 155-i alǵan kirisin kórsetpegen. Sıfrlandyrylǵan 427 mekteptiń shamamen 30%-y óz qyzmet túri boıynsha bekitilgen maqsattaryna saı emes. Máselen, Túrkistan oblysynyń Maqtaaral aýdanyndaǵy mektepterdiń biri – toıhana retinde, Shymkentte – saýda ortalyǵy jáne taǵy basqa dep kórsetilgen.
64 mektepte bilim alýshylar kontıngenti jobalyq qýatynan 2 ese artyq. Mysaly, Almaty oblysynda ornalasqan jobalyq qýaty 60 adamǵa eseptelgen jekemenshik mektepterdiń birine is júzinde 702 oqýshy qabyldanǵan. Bul jerde azamattarǵa bilim berý qyzmetterin usynǵan bolyp memleket qarajatyn maqsatsyz jumsaıtyndar týraly sóz bolyp otyr.
Astana qalasyndaǵy 241 oqýshyǵa arnalǵan jekemenshik mekteptiń qujattarynda 1003 adam kórsetilgen.
Sonymen qatar jekemenshik mektepterde jalǵan muǵalimder men qosarlanǵan qarjylandyrý faktileri anyqtaldy.
Jańa servıs bilim berý salasyndaǵy barlyq aqparattyq júıelerdi biriktiredi. Bul mektepter men muǵalimderge júkteme talaptarynyń sáıkestigin baqylaý sharalarynyń tıimdiligin arttyrýǵa, sondaı-aq orynsyz shyǵyndardy súzgiden ótkizý jáne jol bermeý arqyly búdjet júktemesin azaıtýǵa múmkindik beredi.
Búgingi tańda jekemenshik mektepterdiń 86%-y avtorızasıadan ótip, BSP-men paıdalanýshy kelisimine qol qoıdy. Qarjy mınıstrligi Oqý-aǵartý mınıstrligimen birlesip, jekemenshik mektep dırektorlarymen qarjylandyrý júıesin ózgertý týraly túsindirý semınarlaryn ótkizýde. Bıyl kórsetilgen qyzmetter úshin mektepterge tólemder jasalatynyn atap ótken jón. Sonymen qatar 2026 jyldyń qańtarynan bastap mundaǵy qyzmet jańa aqparattyq júıemen qatań retteletin bolady. Aldaǵy ýaqytta osy servıske bilim berý salasyndaǵy memlekettik qarjylandyrýdyń barlyq túrin qosý josparlanýda. Olar – memlekettik tapsyrystar, granttar, stıpendıalar jáne jataqhana oryndarymen qamtamasyz etý jumystary.
«Júrgizilgen tekserý jumystary jekemenshik mektepterdi qarjylandyrý máselelerinde kóptegen zańbuzýshylyqtardy anyqtady. Shyndyǵynda, biz memlekettiń joq oqýshylar úshin jıi aqsha tóleıtinin kórip otyrmyz. Bul naryqta tutastaı zańsyz ındýstrıa qalyptasty. Oqý-aǵartý mınıstrligi men Qarjy mınıstrligi kelesi qarjylandyrý jylynan bastap atalǵan salada tolyqtaı tártip ornatýy kerek. Birde-bir memlekettik teńge naryqqa josyqsyz qatysýshylar men sheneýnikterdiń qaltasyna túsip, ysyrap etilmeýi tıis», — dep atap ótti Oljas Bektenov.
Jıyn qorytyndysy boıynsha Premer-mınıstr Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý, Qarjy, Oqý-aǵartý mınıstrlikterine, sondaı-aq óńirlerdiń ákimdikterine birqatar tapsyrma berdi.
