Reseı Prezıdenti V. Pýtın[/caption]
Tus-tustan antalaǵan reseılik aqparattyń qaısysy shyn, qaısysy ótirik ekenin aıyrý múmkin emes, ázir. Aqparattyq naryǵymyzdy teriskeı kórshiniń qolyna ustatyp qoıǵannan keıin ne qaýqar?!
Pýtın kim? Onyń áreketi jón be? Ýkraınada ne bolyp jatyr?
Estýimizshe, biraz qazaq gazetterine bul týraly jazýǵa tyıym salypty. Al «KTK» men «Eýrazıa» arnasynyń orys jańalyqtary Kremldiń qojaıynyn aqtap alýǵa tyrysatyny áýelden belgili.
Alaıda, álem Pýtınge de, pýtındik júıege de áldeqashan ádil baǵasyn berip qoıǵan. Bizdiń maqsat muny qazaq oqyrmanyna kórsetý. Kezinde Reseıden shettetilgen Kohtiń shaǵyn maqalasy biraz dúnıeniń basyn ashyp kórsetetindeı. Bizdiki álemdik aqparat pen reseılik aqparattyń aıyrmashylyǵyn kórsetý. Orys telearnalary men baspasózin kúndelikti oqyp, estip júrgen qazaqtar úshin ár jaqtyń pikirin bilý, ortasynan oı túıý mańyzdy.
Pýtın Brejnev emes qoı. Sońǵysy istiń adamy edi, ári ár qateliginen sabaq alatyn.
1968 jyly Pragaǵa topyrlatyp tanki kirgizgen Brejnev Batyspen aıqasyp abyroı tappasyn birden túsindi. Sol sebepti 1973 jylǵy Izraıldegi Ǵarasat maıdanyna aralaspady. Arabtardyń aıaǵyna jyǵylǵanyna qaraǵan joq, ári «KGB»-nyń (UQK) alapat qysymyna tózip berdi.
Onyń ústine arabtar Izraılge qoldaý tanytqany úshin Batysqa munaı embargosyn jarıalaǵan tusta da KSRO shettep qaldy. Osynyń arqasynda Keńes odaǵy óziniń eýropalyq munaı jáne gaz naryǵyndaǵy pozısıasyn bekitip aldy.
Batysqa unaı túskisi kelgen Brejnev «qyzyl ımperıanyń» totalıtarlyq saıasatyn sál-pál jumsartty. Munyń aıaǵy Helsınkı kelisimshartyna qol qoıýmen aıaqtaldy. Buǵan saı KSRO adam quqyǵyn qorǵaýdyń basty basymdyq ekenin is júzinde bolmasa da, qaǵaz júzinde moıyndaǵan boldy.
Biraq «qyzyl ımperıanyń» bul júrisi de jemisti boldy. KSRO senimdi ári ár qadamyn ańdaýǵa bolatyn el retinde Batystyń senimine kirdi. Artynsha «gazdy qubyrǵa almastyrǵan» kelisimshart jasaldy. Osylaısha Eýropa men Reseıdiń arasynda zamanaýı energetıkalyq baılanystyń formasy qalyptasty.
[caption id="attachment_10043" align="alignleft" width="241"]
Alfred Koh[/caption]
Alaıda...
Óziniń erekshe qundy, tym qundy ıdeıalarymen aýyryp júrgen Pýtın Batyspen arada budan burynǵy bıleýshiler qalap ketken irgetasty birtindep qıratyp jatyr.
Pýtın – eshqandaı pragmatık emes. Ol – doktrıner (ózi oıdan shyǵaryp alǵan teorıaǵa kózsiz senetin, shynaıy ómirden múlde alystap ketken adam). Aıttym ǵoı, ol ózi oılap shyǵarǵan erekshe qundy ıdeıalarymen aýyryp júr. Jaraıdy, jónine aýyrsa bir sári. Osy arqyly ol Elsın men Gorbachev, tipti Andropovtan buryn, pragmatıkter – Brejnev pen Kosygın qalap ketken irgetasty búldirýde.
Batys bizden senimdi seriktestikti jáne turaqtylyqty kútedi. Búıtpedik eken, endeshe erteńgi kúni Eýropa bizdiń shıkizattan birtindep bas tarta bastaıdy. Reseıdiń kómirsýtek qorynan bas tartý áldeqashan bastalyp ketken. Muny Eýropaǵa kelip-ketip júrgender kórip júr. Dálel kerek pe? Jel stansıalary sańyraýqulaqtaı kóbeıip jatyr. Bos jerdiń bárine kún batareıalaryn ornatyp tastaǵan. Al teńiz porttarynda suıytylǵan gazdy qabyldaıtyn jańa termınaldar ornatylyp jatyr. Batystyń qubyr ınfraqurylymy kún ótken saıyn Reseıden tasymaldanatyn shıkizatqa táýeldilikten arylyp keledi.
Keln mamandary júrgizilgen stress-testtiń (belgili júıeniń turaqtylyǵyn anyqtaıtyn synaq) nátıjesi kórsetkendeı, Eýropanyń Reseı gazynsyz ázirgi kúnniń ózinde eki aı boıyna esh qınalmaı shyǵatyn qory bar eken. Endi bir bes jyldan keıin Batys reseılik shıkizattan múldem bas tartady. Al bul Reseıdiń óz taýaryn saýdalaıtyn jalǵyz iri naryǵy. Endeshe, Qyrym men Jańareseıdiń quny qanshalyqty bolady? Esepteı berińiz.
Qyrymdy tartyp alyp, Jańareseı atty «oıynshyq memleket» qurǵan Kreml buǵan daıyn ba? Reseılikter ázir oılanbaıdy. Óz áreketine jaýap beretin, ıaǵnı, Qyrym men Jańareseıdiń óteýin tóleıtin kezde ǵana aqyl kiredi. Oǵan deıin oılanbaıdy. Orys sondaı halyq.
Meni jek kórgende, ıt terimdi basyma qaptaýǵa ázir otyrǵan qarsylastarym aıtatyndaı, «sendeı nemistiń muny túsinýge mıyń jetpeıdi».
Alfred KOH,
Germanıa
