Qazaqstannyń alǵashqy táýelsizdik jyldary májilis depýtaty bolǵan Orazaly Sábdenov Nazarbaev Nurqadilovti Májilis tóraǵasy boldyrmaı tastaǵan kez týraly aıtty, - dep habarlaıdy Dalanews.kz. 

Bul týraly ol jýrnalıs Asylhan Mamashulyna bergen suhbatynda aıtty. Eń aldymen jýrnalıs eldegi Májilis tóraǵasyn saılaý tarıhy týraly áńgimelep bergen.

«Jańa Qazaqstanmen syıyspaı, tóraǵalyqtan ketken Nurlan Nyǵmatýlın de birneshe ret jalǵyz ózi yń-shyńsyz saılana salǵan bolatyn. Áriden bastaıyq. 1991 jyly 1 jeltoqsanda Nazarbaev Qazaqstan prezıdenti bolyp saılandy. Sonda Joǵary keńes tóraǵasy Erik Asanbaev vıse-prezıdent bolyp saılanyp, orny bosap qaldy. 12 jeltoqsanda depýtattar joǵarǵy keńes tóraǵasyn saılady».

Sol kezde Joǵarǵy keńes tóraǵasy mindetin atqaryp otyrǵan Serikbolsyn Ábildın bylaı dep eske alǵan:

«Prezıdent saılaýy ótip 10 jeltoqsanda tústen keıin ınaýgýrasıasyn jasadyq. Nazarbaev rıza boldy. Ońasha sóılesip otyrǵanda «erteń joǵarǵy keńes tóraǵasyn saılaǵanda sizdi qoldaımyn, siz bolmaǵanda kim bolady?» dep aıtqan».

Asylhan Mamashuly keltirgen derekterinde kelesi kúni Joǵarǵy keńestiń jıyny bolǵanyn aıtady. Depýtattar 3-4 kandıdatýrany usynǵan. İshinde joǵarǵy keńes tóraǵasy mindetin atqaryp otyrǵan Serikbolsyn Ábildın de bar. Sol kezde bir depýtat shyǵyp «Ábildınniń kandıdatýrasyna qarsymyn» deıdi.

«Ábildın bolady dep senip otyrǵan biraz depýtat ańtarylyp qalǵan. Birazy Ábildınge qarsy shyqqan. Qyp-qyzyl daýdan keıin Ábildn daýysqa salynyp, saılany, tóraǵa bolady. Oǵan qarsy shyqqan depýtatty Nazarbaev qoldaǵan bolyp shyqqan».

Bul týraly Nazarbaev jaqynda shyqqan memýarynda da aıtqan eken. Kitabynda eks-prezıdent Ábildınmen jumys istegim kelmedi dep eske alǵan.

«Aqyry bul joǵarǵy keńesti 1993 jyly jeltoqsanda Zamanbek Nurqadilovtiń kómegimen Nazarbaev tarqatyp jibergen. Sóıtip 1994 jyly naýryzda joǵarǵy keńesti qaıtadan saılaıdy. Tóraǵa kim bolady degen másele taǵy shyǵady. Nazarbaev Ábish Kekilbaevtyń kandıdatýrasyn qoldaıdy. Oǵan basqa depýtattar kóne salmaı Ǵazız Aldamjarovty usynady. Qýanysh Sultanov pen Sultan Sartaev ta kandıdatýrasyn usynady. Tóraǵa saılaý qyzyp, másele ekinshi týrda biraq sheshiledi»

Birinshi týrda Aldamjarov Kekilbaevtan bir daýys kem túsedi. Ekinshi týrda Nazarbaev qoldap otyrǵan Kekilbaev jeńip, tóraǵa bolady. Joǵarǵy keńestiń quqyǵy atqarýshy bılikten kem bolmaǵan. Depýtattar prezıdenttiń ózin shaqyryp, suraq qoıa alady.

Biraq Nazarbaevqa bul unamaı, ol Joǵarǵy keńesti tarqatyp jiberedi. Artynsha Senat pen Májilis paıda bolady. Májilis tóraǵasy bolyp Marat Ospanov saılanady. Biraq onyń ózi ońaı bolmaǵan. Ospanov qalaı saılanǵanyn sol kezdegi joǵarǵy keńestiń de, májilistiń de depýtaty bolǵan Orazaly Sábdenov Asylhan Mamashulyna áńgimelep bergen.

«Jarty saǵattan keıin prezıdent shaqyrdy. Ol Reseıdiń Qorǵanys mınıstrin qabyldap otyr eken. Ony shyǵaryp salyp, meni shaqyrdy. Men kirdim. «Men seni quttyqtaımyn. Seni mınıstr etip qoıaıyn dep edim. Biraq sen bul jerde kóp otyrmaısyń. Premerdiń orynbasary bolasyń» dedi. «Men uly júzbin, sen de uly júzsiń. Bárin alyp alǵan bolmaıdy ǵoı, men Májilis tóraǵasy Ospanov bolsyn dep otyrmyn. Komıtet tóraǵasy bolyp otyra beresiń. Biraq túspeı-aq qoıshy (saılaýǵa)» dedi. Bir ýaqyttan keıin keterde «sen tús (sılaýǵa)» deıdi. «Seniń aldyńda Zamanbekti shaqyrdym. Kelip, «men túsemin,  men ótemin» dep meni tyńdamaı, aıqaılap ketti. Ol óte almaıdy. Ótpeıdi de» dedi. «Marat Ospanovqa daýys beremiz, sóıtip kandıdatýrańdy al» dedi. Maǵan bul unamady. Arqamnan qaǵyp, shyǵaryp saldy.

Keshke maǵan Marat Ospanov habarlasyp, «saǵan prezıdent aıtty ǵoı» dedi. «Marat, ne aıtyp otyrsyń? Men emes, depýtattar saılaıdy ǵoı seni» dedim. Kelesi kúni saılaý bastaldy, tóraǵalyqqa usynys jasaldy. Erteńine Zamanbekti, Ospanovty usyndy, Joldasbekovti usyndy. Joldasbekovti Nazarbaev shaqyryp kelisip qoıǵan eken. Ol kelisip, komıtet tóraǵasy bolamyn depti. Sóıtip ol kandıdatýrasyn alyp, saılaýǵa túspeımin dedi. Bir ýaqyttan keıin meni usynyp jiberdi. Men saılaýǵa túspeımin dep keldim ǵoı. Soltústik Qazaqstannyń bir orysy meni usynypty. Óz atymdy estigende tańǵaldym. Sóıtsem prezıdent bireý meni usynyp jiberetinin aldyn ala bilgen eken ǵoı. Prezıdentke bergen sózim bar ǵoı, kandıdatýramdy alamyn dedim. Eki adam ǵana – Nurqadilov pen Ospanov qaldy ǵoı. Nurqadilov ótpeı qaldy", - deıdi Orazaly Sábdenov.

Artynan birneshe depýtat Orazaly Sábdenovtiń kabınetine kelip, nege kandıdatýrasyn alyp tastaǵanyn suraı bastaǵan. Tipti Zamanbek Nurqadilov te kelip, Sábdenov kandıdatýrasyn alyp tastaǵanyna narazy bolǵan.

«Ty dýrak. Jaraıdy, men ótpeımin, sen óter ediń ǵoı, úndemeı otyrsaıshy» dedi.  Men sóz berdim dedim», - deıdi Orazaly Sábdenov.

Osylaısha Parlament saılaýyna da, onyń tóraǵasyn saılaýǵa da Nazarbaevtyń aralasyp júrgenin kóremiz deıdi jýrnalıs Asylhan Mamashuly.