- AQSH alúmını óndirýden álemde aldyńǵy qatarda turǵan reseılik «Rýsal» kompanıasyna sanksıa saldy. Jylyna bir jarym mıllon tonna alúmını totyǵyn óndiretin Pavlodar alúmını zaýyty munyń mıllıon tonnasyn álgi «Rýsalǵa» jóneltetin.
Sanksıa soıylyna ilikken «Rýsal» ertesine-aq Qazaqstandaǵy áriptes-zaýytqa hat joldap, álgi mıllıon tonnany budan bulaı satyp ala almaıtynyn habarlaıdy.
Endi qaıtpek kerek? Qaıda barady, qalaı amaldaıdy? 62 myń adamdy asyrap otyrǵan Pavlodar alúmını zaýyty eldegi eń iri jumysberýshiniń biri. Pavlodardy qoıyp, muqylym eldegi óndiris oryndarynyń eń irisi de osy.
«Rýsal» bas tartty eken dep ken óndirýdi keri ysyryp qoımas, alaıda budan keıin tapsyrysy kúrt tómendegen zaýyttyń tabysy ortaıyp, alúmını totyǵyn óndirýmen tikeleı aınalysatyn 3000 myń jumysshynyń ári qaraı taǵdyry qyl ústinde qalary anyq.
Sanksıanyń da sanksıasy bar. Bizge aýyr soǵatyny jekelegen sanksıalar. Reseılik kásiporyndarǵa, bankterge, óndiris oryndaryna salynatyn sanksıalar bularmen bite qaınasyp jumys isteıtin qazaqstandyq kompanıalardy da teńseltip jatyr.
Sosyn odaqtas ekeni ras bolsa Reseı Qazaqstannyń ónimderin óz naryǵyna kirgizýge kedergi keltirmeýi kerek edi.
Odaq jumysy tolyq kúshine engen tusta, otandyq araq-sharap óndirýshilerdiń taýaryn Reseı naryǵyna ótkizbekke áreket etkenbiz.
Reseı naryǵyn «jaýlaımyz» degen dámemiz bolǵan. Munymyzdan túk shyqqan joq. Taýymyz shaǵylyp qaıtty.
Ótkizbeıdi. Ótkizbeýdiń myń túrli amalyn meńgergen. Joq jerden ilik izdeıdi. Joq jerden daý shyǵarady.
Osy máseleniń izimen Máskeýge kelgenimde, mundaǵy bir shendi: «bir ǵana Máskeý oblysynyń ózinde araq-sharap óndiretin 26 zaýyt bar. Bular Máskeýdi qoıyp, tutas Qazaqstandy lyqa toıdyra alady qajet deseń. Bizdiń naryqqa tumsyq tyqqandy doǵaryńdar», – degeni bar.
Men de óz degenimde turýǵa tyrysyp: «Bizdiń ónimderdiń úlesi sonshalyqty soıqan emes qoı. Sizder muny sezbeýlerińiz de múmkin. Sonshama shoshynǵanyńyz ne?», – dep jaýap qattym.
«Sen meniń neni meńzegenimdi túsinbediń, bala. Mundaǵy araq óndiretin árbir óz zaýyttyń ózine tıesili «aýmaǵy» bar. Bireýdiń tapqan tabysyna ortaqtaspaq oıyń bolsa, ázirden-aq úmitińdi úzeıin. Senderdi mańyna da jýytpaıdy olar...», – dedi álgi.
Demek, bul arada Eýrazıalyq odaqtyń erkin saýda prınsıpi múlde júrmeıdi degen sóz. Óz naryǵyn qorǵaýǵa kelgende Reseı bul odaqtyń kez-kelgen zańyn iske alǵysyz etýge ázir. Bulardyń óz zańy bar. Budan keıin kirip kór Reseı naryǵyna...
Daıyndaǵan, Dýman BYQAI
