Mańǵystaý oblysy balyq sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Arman Moldashevtyń aıtýynsha, 2022 jyldyń qorytyndysy boıynsha oblysta 4915,8 tonna balyq aýlandy, 47,5 tonna balyq ósirildi, 25,4 tonna ónim eksporttalsa, 18 tonna ónim ımporttaldy.
Sońǵy úsh jylda oblysta ósiriletin balyq kólemi eki esege artqan, oǵan «Balyq sharýashylyǵyn damytý» baǵdarlamasy septigin tıgizgen.
Osylaısha, memlekettik qoldaý sharalary keńeıtilip, balyq toǵandaryn jobalaý rásimderi jeńildetildi.
Sonymen qatar Salyq kodeksinde kásiptik balyq aýlaý úshin qosylǵan qun salyǵyn 70%-ǵa tómendetý qarastyrylǵan. Bul rette 2021 jyly sáýir aıynda qabyldanǵan Balyq sharýashylyǵyn damytý baǵdarlamasyn oryndaýdyń arqasynda 2030 jylǵa qaraı Mańǵystaýda jylyna 100 myń tonnaǵa deıin balyq ósirý josparlanyp otyr.
2022 jyly balyq sharýashylyǵyn damytý baǵdarlamasyn tabysty iske asyrý úshin oblys ákimi Nurlan Noǵaevtyń qaýlysymen oblysta balyq sharýashylyǵy basqarmasy quryldy.
Mańǵystaý oblysynyń balyq sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Arman Moldashev balyq óndirisin ulǵaıtý úshin tor qorshama-basseın sharýashylyǵyn qurý múmkindikterin damytý qajettigin atap ótti.
– Kaspıı teńiziniń bekire, albyrt jáne olardyń býdandaryn ósirýge úlken múmkindigi bar. Degenmen, balyq qoryn tabıǵı sý qoımalarynda paıdalanýdyń óz shegi bar, ásirese óńirde basqa ózen-kólderdiń joqtyǵyn eskergen jón.
Osyǵan baılanysty teńizde torly qorshaýlar jasaý tehnologıasyn qarastyrý qajet. Daýylǵa tózimdi tor qorshamalar – ashyq teńizde balyq ósirýge arnalǵan arnaıy qural.
Búgingi kúni bul tehnologıa Qazaqstannyń eshbir jerinde qoldanylmaıdy, sondyqtan Kaspıı teńizinde torly qorshamalarda balyq ósiretin aımaqtardy belgilep, ǵylymı mamandardy tartý usynylyp otyr.
Atalǵan tehnologıanyń dástúrli balyq aýlaýdan aıyrmashylyǵy – tabıǵı resýrstardy shekten tys paıdalanbaıdy. Kerisinshe, akvakýltýranyń kómegimen joıylyp bara jatqan túrlerdi qalpyna keltirip, ashyq tabıǵatqa shyǵarady.
Sonymen qatar akvaósirý keńinen damyp jáne tıisti zańnamalyq baza bolǵan jaǵdaıda brakonerlik máselesi sheshiledi. Salany damytý qosymsha jumys oryndaryn ashyp, halyqty jumyspen qamtýǵa múmkindik beredi, – dedi Arman Moldashev.
Mańǵystaý oblysynyń balyq sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy balyq sharýashylyǵynda ǵylymı baza men tehnologıalyq jańalyqtardy damytý qajettigin atap ótti.
Ǵylymı zertteýler men jańa tehnologıalardy ázirleý maqsatyndaǵy ınvestısıalar balyq sharýashylyǵynyń tıimdiligi men turaqtylyǵyn arttyrýy, sondaı-aq ónim sapasyn jaqsartýy múmkin.
Kásiptik balyq aýlaýdy damytýǵa keletin bolsaq, Kaspıı teńizinde memleketaralyq standarttar men tehnıkalyq talaptardy saqtamaı rezeńke qaıyqtar men baıdada balyq aýlaıdy. Nátıjesinde, balyq ónimderi muzdatylmaı, ashyq kúıde qalyp, tutynýshylarǵa sapasyz usynylady.
Balyq aýlaý flottaryn ulǵaıtý jáne jańa tehnologıalardy keńinen qoldaný, sondaı-aq jaǵalaý ınfraqurylymyn qurý jaǵdaıdy aıtarlyqtaı jaqsarta alady.
Osyǵan oraı, kásipkerge balyq aýlaý flotyn satyp alý úshin 50 paıyzdyq sýbsıdıa berý nemese jeńildetilgen paıyzben nesıe berý múmkindigin qarastyrý usynylyp otyr.
– Balyq sharýashylyǵyn damytýdyń taǵy bir baǵyty – shaǵyn balyq aýlaý kemeleri men flottardy qurastyratyn kásiporyndar ashý. Bul Kaspıı teńizinde kásiptik balyq aýlaýdy keńeıtedi.
Balyq ónimderin óndirýdi arttyrýǵa, qaıta óńdeýdi damytýǵa jol ashady. Elimizdiń barlyq iri sý qoımasynda, mysaly, Balqash, Aral, Alakól, Zaısanda balyq aýlaý deńgeıiniń artýyna septigin tıgizedi.
Bizdiń maqsat – kórshiles Ózbekstan, Túrkimenstan, Qyrǵyzstan, Ázerbaıjan elderine balyq aýlaıtyn kemeler men flottardyń eksportyn arttyrý, ıaǵnı Ortalyq Azıadaǵy keme jasaý kásipornyna aınalý, – dedi A.Moldashev.
Búginde Mańǵystaýda teńiz kemelerin qurastyrýmen «Keme jabdyqtar jáne qyzmet» JSHS mekemesi aınalysady.
Nurlan Noǵaev balyq sharýashylyǵy úlken kúshti ǵana emes, ózindik ereksheligi men áleýeti zor iri salalardyń biri ekenin atap ótti.
– Balyq sharýashylyǵy – álemde de, Qazaqstanda da qarqyndy damyp kele jatqan keleshegi zor salalardyń biri.
Bul týraly Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta birneshe ret Kaspıı teńiziniń zor áleýetin atap ótti. Kórsetilgen qoldaý sharalary eki negizgi mindetti, ıaǵnı, halyqty balyq ónimderimen qamtamasyz etý jáne balyq sharýashylyǵyn damytýǵa jaǵdaı jasaýdy kózdeıdi.
Bul jumystardyń nátıjesi durys baǵytta kele jatqanymyzǵa senim uıalatady. Degenmen, balyq sharýashylyǵynda áli kóptegen kemshilikter men máseleler bar. Olardy tıimdi sheshý iskerlik belsendilikti arttyrýǵa, ınvestısıa tartýǵa, balyq ósirýdiń ozyq tehnologıalaryn engizýge, eksporttyq áleýetti arttyrýǵa, jańa jumys oryndaryn ashýǵa múmkindik beredi. Sondaı-aq eksportqa ǵana emes, ımportty almastyrýǵa jumys isteýimiz úshin basqa elderdiń tájirıbesin qabyldaý qajet, – dedi Nurlan Noǵaev.
