ماڭعىستاۋ وبلىسى بالىق شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ارمان مولداشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وبلىستا 4915،8 توننا بالىق اۋلاندى، 47،5 توننا بالىق ءوسىرىلدى، 25،4 توننا ءونىم ەكسپورتتالسا، 18 توننا ءونىم يمپورتتالدى.
سوڭعى ءۇش جىلدا وبلىستا وسىرىلەتىن بالىق كولەمى ەكى ەسەگە ارتقان، وعان «بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ» باعدارلاماسى سەپتىگىن تيگىزگەن.
وسىلايشا، مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى كەڭەيتىلىپ، بالىق توعاندارىن جوبالاۋ راسىمدەرى جەڭىلدەتىلدى.
سونىمەن قاتار سالىق كودەكسىندە كاسىپتىك بالىق اۋلاۋ ءۇشىن قوسىلعان قۇن سالىعىن 70%-عا تومەندەتۋ قاراستىرىلعان. بۇل رەتتە 2021 جىلى ءساۋىر ايىندا قابىلدانعان بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلاماسىن ورىنداۋدىڭ ارقاسىندا 2030 جىلعا قاراي ماڭعىستاۋدا جىلىنا 100 مىڭ تونناعا دەيىن بالىق ءوسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
2022 جىلى بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلاماسىن تابىستى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وبلىس اكىمى نۇرلان نوعايەۆتىڭ قاۋلىسىمەن وبلىستا بالىق شارۋاشىلىعى باسقارماسى قۇرىلدى.
ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ بالىق شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ارمان مولداشيەۆ بالىق ءوندىرىسىن ۇلعايتۋ ءۇشىن تور قورشاما-باسسەين شارۋاشىلىعىن قۇرۋ مۇمكىندىكتەرىن دامىتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
– كاسپيي تەڭىزىنىڭ بەكىرە، البىرت جانە ولاردىڭ بۋداندارىن وسىرۋگە ۇلكەن مۇمكىندىگى بار. دەگەنمەن، بالىق قورىن تابيعي سۋ قويمالارىندا پايدالانۋدىڭ ءوز شەگى بار، اسىرەسە وڭىردە باسقا وزەن-كولدەردىڭ جوقتىعىن ەسكەرگەن ءجون.
وسىعان بايلانىستى تەڭىزدە تورلى قورشاۋلار جاساۋ تەحنولوگياسىن قاراستىرۋ قاجەت. داۋىلعا ءتوزىمدى تور قورشامالار – اشىق تەڭىزدە بالىق وسىرۋگە ارنالعان ارنايى قۇرال.
بۇگىنگى كۇنى بۇل تەحنولوگيا قازاقستاننىڭ ەشبىر جەرىندە قولدانىلمايدى، سوندىقتان كاسپيي تەڭىزىندە تورلى قورشامالاردا بالىق وسىرەتىن ايماقتاردى بەلگىلەپ، عىلىمي مامانداردى تارتۋ ۇسىنىلىپ وتىر.
اتالعان تەحنولوگيانىڭ ءداستۇرلى بالىق اۋلاۋدان ايىرماشىلىعى – تابيعي رەسۋرستاردى شەكتەن تىس پايدالانبايدى. كەرىسىنشە، اكۆاكۋلتۋرانىڭ كومەگىمەن جويىلىپ بارا جاتقان تۇرلەردى قالپىنا كەلتىرىپ، اشىق تابيعاتقا شىعارادى.
سونىمەن قاتار اكۆاوسىرۋ كەڭىنەن دامىپ جانە ءتيىستى زاڭنامالىق بازا بولعان جاعدايدا براكونەرلىك ماسەلەسى شەشىلەدى. سالانى دامىتۋ قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن اشىپ، حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، – دەدى ارمان مولداشيەۆ.
ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ بالىق شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى بالىق شارۋاشىلىعىندا عىلىمي بازا مەن تەحنولوگيالىق جاڭالىقتاردى دامىتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن جاڭا تەحنولوگيالاردى ازىرلەۋ ماقساتىنداعى ينۆەستيسيالار بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ تيىمدىلىگى مەن تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋى، سونداي-اق ءونىم ساپاسىن جاقسارتۋى مۇمكىن.
كاسىپتىك بالىق اۋلاۋدى دامىتۋعا كەلەتىن بولساق، كاسپيي تەڭىزىندە مەملەكەتارالىق ستاندارتتار مەن تەحنيكالىق تالاپتاردى ساقتاماي رەزەڭكە قايىقتار مەن بايدادا بالىق اۋلايدى. ناتيجەسىندە، بالىق ونىمدەرى مۇزداتىلماي، اشىق كۇيدە قالىپ، تۇتىنۋشىلارعا ساپاسىز ۇسىنىلادى.
بالىق اۋلاۋ فلوتتارىن ۇلعايتۋ جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن قولدانۋ، سونداي-اق جاعالاۋ ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋ جاعدايدى ايتارلىقتاي جاقسارتا الادى.
وسىعان وراي، كاسىپكەرگە بالىق اۋلاۋ فلوتىن ساتىپ الۋ ءۇشىن 50 پايىزدىق سۋبسيديا بەرۋ نەمەسە جەڭىلدەتىلگەن پايىزبەن نەسيە بەرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ ۇسىنىلىپ وتىر.
– بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ تاعى ءبىر باعىتى – شاعىن بالىق اۋلاۋ كەمەلەرى مەن فلوتتاردى قۇراستىراتىن كاسىپورىندار اشۋ. بۇل كاسپيي تەڭىزىندە كاسىپتىك بالىق اۋلاۋدى كەڭەيتەدى.
بالىق ونىمدەرىن ءوندىرۋدى ارتتىرۋعا، قايتا وڭدەۋدى دامىتۋعا جول اشادى. ەلىمىزدىڭ بارلىق ءىرى سۋ قويماسىندا، مىسالى، بالقاش، ارال، الاكول، زايساندا بالىق اۋلاۋ دەڭگەيىنىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
ءبىزدىڭ ماقسات – كورشىلەس وزبەكستان، تۇركىمەنستان، قىرعىزستان، ازەربايجان ەلدەرىنە بالىق اۋلايتىن كەمەلەر مەن فلوتتاردىڭ ەكسپورتىن ارتتىرۋ، ياعني ورتالىق ازياداعى كەمە جاساۋ كاسىپورنىنا اينالۋ، – دەدى ا.مولداشيەۆ.
بۇگىندە ماڭعىستاۋدا تەڭىز كەمەلەرىن قۇراستىرۋمەن «كەمە جابدىقتار جانە قىزمەت» ج ش س مەكەمەسى اينالىسادى.
نۇرلان نوعايەۆ بالىق شارۋاشىلىعى ۇلكەن كۇشتى عانا ەمەس، وزىندىك ەرەكشەلىگى مەن الەۋەتى زور ءىرى سالالاردىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
– بالىق شارۋاشىلىعى – الەمدە دە، قازاقستاندا دا قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان كەلەشەگى زور سالالاردىڭ ءبىرى.
بۇل تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ تا بىرنەشە رەت كاسپيي تەڭىزىنىڭ زور الەۋەتىن اتاپ ءوتتى. كورسەتىلگەن قولداۋ شارالارى ەكى نەگىزگى مىندەتتى، ياعني، حالىقتى بالىق ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا جاعداي جاساۋدى كوزدەيدى.
بۇل جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى دۇرىس باعىتتا كەلە جاتقانىمىزعا سەنىم ۇيالاتادى. دەگەنمەن، بالىق شارۋاشىلىعىندا ءالى كوپتەگەن كەمشىلىكتەر مەن ماسەلەلەر بار. ولاردى ءتيىمدى شەشۋ ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋعا، ينۆەستيسيا تارتۋعا، بالىق ءوسىرۋدىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋگە، ەكسپورتتىق الەۋەتتى ارتتىرۋعا، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق ەكسپورتقا عانا ەمەس، يمپورتتى الماستىرۋعا جۇمىس ىستەۋىمىز ءۇشىن باسقا ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن قابىلداۋ قاجەت، – دەدى نۇرلان نوعايەۆ.
