Jer reformasyna qarsy ótken Atyraýdaǵy mıtıńige qatysqannan keıin qylmystyq baptar boıynsha aıyptalǵan azamattyq belsendi Maks Boqaev pen Talǵat Aıanǵa úkim shyqty. Belsendilerdiń árqaısysy bes jylǵa bas bostandyqtarynan aıyryldy. Bul týraly "Azattyq" saıty habarlaıdy.
2016 jyly qarashanyń 28-i kúni Atyraýda sýdıa Gúlnár Dáýleshova azamattyq belsendi Maks Boqaev pen Talǵat Aıanǵa úkim shyǵardy.
Sot belsendilerdi «arazdyq qozdyrdy», «jalǵan aqparat taratty» jáne «mıtıń ótkizý tárbitin buzdy» dep tanyp, árqaısysyn bes jylǵa bas bostandyqtarynan aıyrdy. Úkimde olardyń úsh jylǵa deıin qoǵamdyq jumyspen aınalysýyna tyıym salynǵany da kórsetilgen.
Úkimde Boqaev pen Aıanǵa 250 aılyq eseptik kórsetkish, ıaǵnı 530 myń teńge aıyppul salynatyny aıtylǵan. Odan bólek sot jáne saraptama shyǵyny retinde úlestik tártippen belsendilerden 259 myń teńge qarajat óndiriletin boldy.
Boqaev pen Aıannyń úkimi oqylǵan sát:
Maks Boqaevtyń qaryndasy ári qoǵamdyq qorǵaýshysy Janargúl Boqaeva úkimmen kelispeıtinin aıtyp, apelásıalyq shaǵym túsiretinin málimdedi.
- Árıne, shaǵym túsiremiz. Barlyq ınstansıaǵa júginemiz. [Bılik] aqylǵa keledi dep senemiz, - dedi ol.
Boqaev pen Aıannyń sotyna kelgen adamdardyń kóbi kire almaı qaldy. Al kirgen jurt úkim oqylǵan sátte narazylyqtaryn bildirip shýlap ketti. Úkim oqylǵannan keıin zaldaǵy jurt «bul - sot emes, spektákl», «Úkim ádil emes» dep aıqaılady.
Ótken aptada aıyptaýshylar belsendilerge segiz jyldan jaza berýdi suraǵan edi. Prokýratýra sottan belsendilerge qoǵamdyq jumyspen aınalysýǵa úsh jylǵa tyıym salýdy, sot shyǵyndary úshin olardan óte qomaqty aıyppul óndirýdi de ótingen.
Maks Boqaev pen Talǵat Aıannyń soty qazannyń 12-si bastalǵan edi. Olar mamyrdyń 17-sinen beri qamaýda otyr. Bılik bastaǵan jer reformasyna qarsy Atyraýda sáýirdiń 24-i kúni ótken mıtıńiden keıin olarǵa «zańsyz mıtıńi uıymdastyrdy», «arazdyq qozdyrdy» jáne «jalǵan aqparat taratty» degen aıyptar taǵylǵan edi.
Maks Boqaev pen Talǵat Aıannyń úkimin tyńdaýǵa kelgen jurt sot zalynda otyr. Atyraý, 28 qarasha 2016 jyl.
Jazda Qazaqstan ulttyq qaýipsizdik komıteti osy eldiń birneshe qalasynda bıyl ótken jer mıtıńilerin shymkenttik kásipker Toqtar Tóleshov qarjylandyrdy dep málimdedi. Atyraýdaǵy sot kezinde Astanadan onlaın baılanys arqyly jaýap bergen Toqtar Tóleshov (ony "bılikti kúshpen basyp almaq boldy" degen aıyppen 21 jylǵa sottady) pen onyń kómekshileri Talǵat Aıanǵa "aqsha bergenderin" málimdedi. Maks Boqaev pen Talǵat Aıan bul kýálikterdi teriske shyǵaryp, aqsha almaǵandaryn aıtty.
Quqyq qorǵaýshylar Boqaev pen Aıanǵa taǵylǵan aıyptardyń "saıası astary" bar dep esepteıdi. Quqyq qorǵaýshylardyń Amnesty International halyqaralyq uıymy Maks Boqaev pen Talǵat Aıandy "ar-ojdan tutqyndary" dep atady. Quqyq qorǵaýshylardyń Human Rights Watch (HRW) halyqaralyq uıymy belsendiler tutqyndalǵan bette Qazaqstan bıligin olardy shuǵyl bostatýǵa shaqyrdy. HRW uıymynyń Eýropa jáne Ortalyq Azıa boıynsha dırektory Hú Ýılámson «Beıbit qarsylyq aksıalaryna qatysqan birde-bir belsendi túrmege qamalmaýy kerek. Olar bosatylýy tıis, bılik úkimetti synaǵan adamdardy qýdalaýyn toqtasyn» dáp málimdegen edi.
Sáýir jáne mamyr aılarynda Qazaqstanda júzdegen adam jer kodeksine engizilgen ózgeristerge qarsy mıtıńilerge shyqqan edi. Bul kodekste aýyl sharýashylyǵy jerlerin sheteldikterge jalǵa berý merzimi 10 jyldan 25 jylǵa uzartylǵan bolatyn. Jer reformasyna qarsy alǵashqy mıtıń sáýirdiń 24-i kúni Atyraýda ótti. Osy qarsylyq sherýleriniń nátıjesinde Qazaqstan prezıdenti Nursultan Nazarbaev jer kodeksiniń keıbir baptaryn engizýge moratorıı jarıalady.
