Sport - elimizdiń mańyzdy áleýmettik fenomeni retinde, qoǵamdyq ómirdiń damýynda, shetelderge tanylýynda asa zor ról atqaratyn úlken qundylyq ekeni barshamyzǵa belgili. Sport salasy- qoǵamnyń tirshilik áreketterine, onyń salaýatty ómirine zor yqpal jasaıtyn, sol qoǵamdy quraıtyn azamattarynyń fızıkalyq damýy men ıntellektýaldy oılaý múmkinshilikterin úılestiretin dene mádenıetiniń quramdas bóligi ekeni de eshqandaı dáleldeýdi qajet etpese kerek.
Qazirgi táýelsizdik aıasynda qalyptasqan qoǵamdy bılep otyrǵan basqarý júıesin túsinýden bizder qalyp baramyz ba, bolmasa, «sıfrlanamyz» dep olar qara úzip ketti me, búgingi basqarý júıesiniń keıbir áreketterin adamı turǵydan túsiný múlde qıyndap ketkendeı.
Otyz jyldyq damýdyń sońy onlaınǵa táýeldilikke alyp keldi. Sanany shynaıy oflaın emes, elektrondy onlaın júıe bılep bara jatqandaı...
Áńgime sport jaıly, soǵan oralaıyn. Keshegi keńes dáýirinde de sportqa áleýmettik jáne saıası turǵydan da aıryqsha kóńil bólindi, qazaq sporty da ózindik bir damý kezeńin ótkerdi.
Elimizdiń sport tarıhynda óz esimderin altyn árippen jazyp qaldyrǵan: J. Úshkempirov, D. Turlyhanov, S. Qonaqbaev, t.b sport sańlaqtarynyń baǵyndyrdy. Yqylym zamannan aýylynyń aty shapsa taqymyn qysatyn elmiz. Sol keńes zamanynda sportta tabysqa jetken balalarǵa jetistikterine qaraı - «İ, İİ, İİİ razrád»,«kandıdat v mastera sporta», «master sporta»/orys tilinde/ tósbelgileri qoldanysta boldy. Sol tósbelgilerdi jarqyratyp taǵyp júrgen qurbylarymyzdy kórip qyzyǵatynymyzdy áli esimizde.
Qazirgi ýaqytta balalardyń tósinen ondaı sporttaǵy jetistikterin kórsetetin tósbelgilerdi kóre almaı júrmiz.
Bul týraly usynysty mádenıet mınıstrligine 2014 jyldan beri tapsyryp keldim. Usynysymnyń túpki maqsaty- sportshylardyń statýsyn kóterý edi. Sportshy balalar óziniń sportta jetken jetistigine laıyq berilgen tósbelgisin taǵyp júrse ol synyptas qurbylarynyń, artynda ósip kele jatqan ini- qaryndastarynyń qyzyǵýshylyǵyn oıatyp sportqa jeteleıtini aıan. Atalǵan tósbelgilerdi qoldanysqa engizgen orys kórshilerimizshe aıtsaq «stımýl» bolar degen oı bolatyn.
Árıne, mınıstrliktiń Komıteti úshin bul túkke turǵysyz bolar, biraq bul tósbelgilerde balalardy sportqa jeteler qyzyǵýshylyq bar edi, bala degen eliktegish keledi, taqqysy keledi. Álemdik iri dúbirli jarystarda jeńimpazdy madaqtaǵan kezde sol eldiń baıraǵy kóteriledi, al tósbelgi onlaın emes, el baıraǵy ár sportshynyń keýdesindegi kishkene bólshegi bolyp tósinde jarqyrasa jas urpaqty otansúıgishtikke degen seziminde qozǵaý salar edi.
Osyǵan oraı, mınıstrlikke mektep qabyrǵasyndaǵy sportshy balalarǵa stımýl retinde sportta jetken jetistigine saı týymyz ben qyrannyń beınesi naqyshtalǵan tósbelgi shyǵarýdy usynǵan edim.
Mysaly, memlekettik tilde «İ,İİ,İİİ- dárejeli jasósipirim sportshy» «sport sheberine úmitker», «sport sheberi» t.b. Bul usynys 2014 jyldan beri mınıstr A. Muhamedıulynyń shyǵaryp salma jaýaptarmen óz sheshimin taba almaı keldi. Aqyry 2019 jyly jańa mınıstr aýysqan soń mınıstr A. Raıymqulovaǵa da jiberildi.
Biraq, arbanyń dońǵalaǵyn eske salyp A. Raıymqulovanyń da aıtary kabınetiniń kiltin qabyldap alǵan aldyńǵy mınıstrden asa uzaı qoımaǵany baıqaldy. Jibergen usynysty alǵashynda «qaraımyz» dep úmittendire berýden jalyqty ma, sońǵy jaýap hatynda tótesinen ketip usynystan múlde bas tartypty. Tipti, múlde alyp tastaýdy josparyna kirgizipti.
Sózim dáıekti bolýy úshin oqyrmanǵa QR Mádenıet jáne sport mınıstr A. Raıymqulovanyń bergen jaýabynan qysqasha úzindi keltire keteıin:
Raımkýlova A.R. 16.09.2020, 09:55 Qurmetti Erlan Shaıahmetuly! Sport jáne dene shynyqtyrý isteri komıteti (budan ári – Komıtet) Sporttyq ataqtardy, razrádtardy jáne biliktilik sanattardy berý jónindegi komısıa otyrysynda Siz usynǵan sporttyq ataqtar men razrádtar úshin tósbelgilerdiń jobalaryn qarastyrylyp, kelesini habarlaıdy. Búgingi tańda «Dene shynyqtyrý jáne sporttyń ulttyq sıfrlyq platformasy (e-sport)» (budan ári – E-sport) servıstik baǵdarlamalyq óniminiń 1 kezeńin iske asyrý jumystary júrgizilýde.
Bul sporttyq ataqtar men razádtardy berý júıesin avtomattandyrýǵa múmkindik beredi, ıaǵnı sporttyq jarystardyń nátıjeleri onlaın rejımde kórsetilip, tıisti sporttyq ataqtar men razrádtar sportshylarǵa avtomatty túrde beriletin bolady. Sondaı-aq, E-sport servıstik baǵdarlamalyq óniminin júzege asyrý aıasynda sporttyq kýálikter men omyraýǵa taǵatyn belgiler Qazaqstan Respýblıkasynyń «Dene shynyqtyrý jáne sport týraly» Zańy deńgeıinde alynyp tastaý josparlanýda. Osyǵan oraı, Komıtet joǵaryda aıtylǵandardy eskere otyryp, Sizdiń jobalaryńyzdy júzege asyrý múmkindigi joq ekendigin málimdeıdi.» dep jaýap beripsiz.
Sonymen, mınıstr hanymnyń sózine sensek, endi sportshylardyń keýdesine taǵyp júretin sporttyq dárejelerin kórsetetin tósbelgilerden múlde kúder úzýge týra keletin sıaqty. Komıtettegiler kimder eken degen suraq týyndaıdy, sportqa janashyr jandar ma...? Meniń oıymsha, sol sheshim shyǵarǵysh Komıtet músheleriniń qaısysy bolsyn óz keýdelerine bir-bir «tiri»medal taǵýdan esh bas tartpas edi-aý.
Sóz sońynda aıtarym, qurmetti, Aqtoty Rahmetollaqyzy! Sizge suraǵym kóp!
Sportshylardyń óz jetken jetistikterin keýdelerine taǵýyna ne kedergi?! Endi ony múlde alyp tastasańyzdar qarapaıym jurt olardyń sportshy ekenin qalaı bilmek? Onlaın arqyly ma? Nonsens.
Bergen jaýabyńyzǵa sáıkes aıtaıyn, eger tósbelginiń esh mańyzy bolmasa, onda ózderin halyq qalaýlylary dep ataıtyn depýtattarymyz ne úshin «májilis depýtaty» degen tósbelgi taǵýda? Sheneýnikteriniń tósin toltyrǵan orden-medalderge darhan úkimettiń óz bolashaǵy jastarynyń eńbegin barmaqtaı tósbelgimen baǵalaýǵa da esh múmkindigi qalmaǵany ma? Álde, jemqorlyqpen ustalyp jatqan sport salasynyń jemqorlary Komıtetińizge esh múmkindik qaldyrmaǵan ba?
Onda: «Jastar- bizdiń bolashaǵymyz!» degen ulyqtaǵanyńyz, jáı lepirme uran ǵana bolyp shyqty ǵoı!? Múlde túsiniksiz jaǵdaı... «Onlaın-sıfravızasıa..» dep júrip shynaıy ómirden, rýhanıattan alshaqtap ketken joqpyz ba? Sport dárejesinde alý ár jetkinshektiń jyldar boıy tókken teri, armany, qajyrly eńbegine berilgen baǵasy ekenin nege esten shyǵaryp otyrsyz? Mınıstr retinde elimizdiń baıraǵyn dúbirli jarystarda asqaqtata jelbiretip ánurandy shyrqatqan sportshylardyń jetken sporttyq dárejeleri keýdelerine taǵyp júrýge laıyqsyz dep taptyńyz ba...
Sportshylardyń óz jetistikterin taǵýyna osynsha ishtarlyq tanytýyńyzdyń syry nede ekenin mádenıet pen sportqa jaýapty mınıstr retinde ashyp aıtyp bere alasyz ba? Demek, sportshylar óz qorǵaǵan sporttyq dárejelerin keýdelerine jarqyratyp taǵýdyń ornyna uıaly telefondaryna jasyratyn bolyp shyqty ǵoı!? Paradoks, shatastyryp alǵan joqsyzdar ma? Álde, bul sheshim Sizderdiń jumystaryńyzdy jeńildetetin onlaın ochettaryńyz úshin qajet pe?
Olaı bolsa, Sizge naqty bir usynysym bar, elimizdiń damýyna erekshe ter tógip, aıyryqsha úles qosyp jatyr dep tanylǵan azamattardyń eńbegin baǵalap orden-medal taǵyp jatyrsyzdar ǵoı. Nege olarǵa da «onlaın-avtomatty» túrde taqpasqa? Qalaı oılaısyz, menińshe, óte ádiletti ózińiz aıtqandaı naǵyz ulttyq sıfrly «servıstik baǵdarlama» bolyp shyǵar edi! Álde, tek sportshylardyń tókken teri, qajyrly eńbegi ǵana elektrondy sanatqa jata ma?
Sizdiń jaýabyńyzdy túsine almaǵandyqtan ashshy aıtsam patsha kóńilińizge salyp keshirersiz! Aqıqat ashshy bolady, túsinistikpen qararsyz. Qansha degenmen, men sıaqty shalǵaıda jatqan qarapaıym pende emes, Aqorda shańyraǵy astynda bir eldiń mádenıetin basqaryp otyrǵan óresi bıik, túsinigi joǵary adamsyz ǵoı.
Sizge degen qurmetpen:
Semeı qalasynyń qarapaıym turǵyny Erlan SHAIaHMETULY
