Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi D.K.Ahmetovke,
Batys Qazaqstan oblysynyń ákimi A.S.Kólginovke,
Qostanaı oblysynyń A.B.Muhambetovke,
Pavlodar oblysynyń ákimi B.J.Baqaýovqa,
Soltústik Qazaqstan oblysynyń ákimi E.H.Sultanovqa,
Aqmola oblysynyń ákimi S.V.Kýlagınge!
Qurmetti ákimder!
Ózderińizge belgili, Kóshi-qon – Ult Kóshbasshysy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti-Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń táýelsizdikti ala salyp, nebári on bes-aq kúnnen keıin jolǵa qoıǵan TUŃǴYSH ári ULY saıasaty!
Eń keremeti, Nursultan Ábishuly Qazaq KSR Mınıstrler Keńesine «Basqa respýblıkalardan jáne shetelderden Qazaqstannyń aýyldy jerlerine jumys isteýge tilek bildirýshi baıyrǵy ult adamdaryn Qazaqstan Respýblıkasyna qonystandyrý tártibi men sharttaryn» №711-shi Qaýly qabyldatqyzyp, 1991 jyly 18 qarashada – Qazaqstan táýelsizdigin jarıalýdan bir aıǵa jýyq buryn shyǵartyp qoıǵan. Bul kún – biz úshin mereke!
Atap aıtýymyz kerek, azattyqtyń tańy atar-atpastan alysta júrgen aǵaıyndy birden Atajurtqa shaqyryp, ultyn súıýdiń teńdessiz úlgisin kórsetken kisi – Nursultan Nazarbaev!
Mine, sodan beri alys-jaqyn shetelderden keletin Qazaq kóshi, azdap saıabyrlaǵan kezderi bolǵan shyǵar, biraq toqtaǵan emes. «Halyqtyń kóshi - qony týraly» Zań jobasyna ótken jyly engizilgen ózgertýler men tolyqtyrýlar – Memleketimizdiń Kóshi-qon saıasatyndaǵy budan burynǵy mezgilderdegi ketken kemshilikterdi joıyp, 2016 jyldan bastap Kóshke jańa serpin berý nıetinen týǵany belgili.
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2016 jylǵy 18 aqpanda №83 Qaýly shyǵaryp, Oralmandar men qonys aýdarýshylardy qonystandyratyn arnaıy óńirler etip, Sizder tizginin ustap otyrǵan Atyraý, Shyǵys Qazaqstan, Batys Qazaqstan, Qostanaı, Pavlodar, Soltústik Qazaqstan, Aqmola oblystaryn aıqyndap berýi sonyń dáleli. 2016 jylǵy 18 aqpandaǵy №82 Qaýlymen Oralmandar men qonys aýdarýshylardy qabyldaýdyń 2016 jylǵa arnalǵan óńirlik kvotasyn bekitip, 1259 otbasydan turatyn oralmandardy qabyldaýdyń 2016 jylǵa arnalǵan óńirlik kvotasyn bekitý de alystan keletin aǵaıynǵa degen qamqorlyqtyń jarqyn belgisi...
Alystan kelgen aǵaıyn úshin eń aldymen sheshilýge tıisti másele – qujattaný edi. Bul jaǵy aıtarlyqtaı jeńildedi. İshki ister mınıstrligi Kóshi-qon polısıasy departamentiniń oblystardaǵy basqarmalary úsh aıdyń ishinde turaqty tirkeýge turǵyzyp, Qazaqstan azamattyǵyn berip jatyr. Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligine qatysty mekemeleri bes jumys kúni ishinde qonys aýdaryp kelgen aǵaıynnyń qolyna «Oralman» kýáligin tıgizýde. Bilim alý, densaýlyq saqtaý, keden salyǵy... jaǵyndaǵy qajettilikter de óz deńgeıinde Zańmen qamtamasyz etilgen ári atqarylý ústinde.
Bir sózben aıtqanda, ótken jyly 24 qarashada Elbasy qol qoıyp, bıylǵy jańa jyldan bastap qoldanysqa engen «Halyqtyń kóshi-qony týraly» Zańnyń kóship kelip, «Oralman» mártebesin alǵan aǵaıyndarymyz úshin tıimdi tustary óte kóp. Úkimet bólgen 1259 otbasylyq óńirlik kvotany aıtpaǵanda, jergilikti atqarýshy bılik qolymen jasalatyn jeńildikterdiń ózi-aq jetip artylady.
Mysaly, Jer! Aýyldy jerlerge kóship kelgen aǵaıyn úshin qujattanýdan keıingi sheshilýge tıisti eń bir zárý másele – osy jer!
Bul jaǵy «Halyqtyń kóshi-qony týraly» Zańynyń 23-babynda bylaı sheshilgen:
3. Oralmandarǵa jeke qosalqy sharýashylyǵyn júrgizý, baǵbandyqpen aınalysý, saıajaı qurylysy úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń jer zańnamasyna sáıkes aýyldyq eldi mekenderdiń jerlerinen, aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerden, ımıgrasıalyq jer qorynan, arnaıy jer qorynan jáne bosalqy jerlerden ýaqytsha óteýsiz jer paıdalaný quqyǵymen jer ýchaskeleri beriledi.
Oralmandarǵa sharýa nemese fermer qojalyǵyn jáne taýarly aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizý úshin aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerden, arnaıy jer qorynan, ımıgrasıalyq jer qorynan jáne bosalqy jerden ýaqytsha jer paıdalaný quqyǵymen jer ýchaskeleri beriledi.
Sondaı-aq, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Jer kodeksinde» (46-bap.) «4. Oralmandarǵa beriletin jer ýchaskelerine osy Kodekstiń 48-babynyń normalary qoldanylmaıdy» dep jazylǵan. Iaǵnı, memlekettik menshiktegi jer ýchaskeleri oralmandarǵa konkýrssyz, aýksıonsyz beriledi.
«Halyqtyń kóshi-qony týraly» zańynyń 15-babynda «Aýdandardyń, oblystyq mańyzy bar qalalardyń jergilikti atqarýshy organdary óz quzyreti sheginde halyqtyń kóshi-qony salasyndaǵy memlekettik saıasatty iske asyrady;» dep ashyq kórsetilgenimen, ókinishke oraı jergilikti atqarýshy bıliktiń bul saıasatty atqarýǵa kelgende nemquraılylyq tanytyp otyrǵany baıqalady. Jańa zańnyń qoldanysqa engenine, mine, on aıǵa taıap keledi, biren-saran ǵana aýdandar bolmasa, kóp sandy ákimniń óz óńirine kóship kelgen qandastaryn shaqyryp, eń quryǵanda, qosalqy sharýashylyq júrgizý úshin bir tilkim jer bergenin estimedik!
Múmkin, shetten kelgen aǵaıyn «Halyqtyń kóshi-qony týraly» Zańynda mundaı tıimdiliktiń bar ekenin bilmeıtin de shyǵar. Jergilikti atqarýshy organdar – İshki saıasat bólimi, aýyl ákimderi úgit-násıhat qyzmetin júrgizip, Ult Kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń qandastaryna jasap otyrǵan qamqorlyǵyn túsindirse, artyq bolmas edi!
«Táýelsizdigimizdiń 25 jyldyǵyn» toılap jatyrmyz. 18 qarashada Elbasymyzdyń pármenimen joǵarydaǵy Qazaq kóshi týraly tuńǵysh Qaýlynyń shyqqanyna da shırek ǵasyr tolady. Az ýaqyt emes! Bizge Kóshi-qon saıasatynyń tarıhı mańyzy men strategıasyn túsinetin ýaqyt ábden boldy. Qazaq kóshi qarqyn alý úshin atqarýshy bıliktiń tarapynan qandastaryna degen jańa kózqaras qalyptasatyn kez baıaǵyda jetti.
Táýelsizdiktiń alǵashqy bes jylynda (1991 – 1996 jj.) 104 009 qandasymyz kóship kelgeni málim. Bul mezgildiń Qazaqstan ekonomıkasynyń eń bir toqyraý kezeńi ekenin eskersek, alystaǵy aǵaıynnyń tek dúnıe úshin kelmegenin birden ańǵarý qıyn emes. Oralmandar dúnıe úshin, tek alý maqsatynda keledi deý – jańsaq kóqǵaras! Mine, bıyl da respýblıka boıynsha 1259 otbasyna ǵana kvota bólingenimen, ústimizdegi jyldyń alǵashqy alty aıynyń ózinde atajurtqa 6840 otbasy oralypty. Ajyratylǵan qarjydan alty ese kóp. Sonyń bári Úkimetke alaqan jaıyp, aqshalaı járdem surap otyrǵan joq, óz eńbegimen kúnderin kórip jatyr. Qudaıǵa shúkir, qazaq dalasy keń! Olarǵa, tek, sharýashylyǵyn shalqytýǵa Jer berip, múmkindik berilse ǵana bolǵany, bos qalǵan eldimekenderdi jaınatyp jiberedi. Sol sebepti, Sizderderdiń sharýa nemese fermer qojalyǵyn jáne taýarly aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizý úshin qandastarymyzǵa tezdetip jer ýchaskelerin berý máselesine kóńil bólýlerińizdi suraımyn. Bul másele óz deńgeıinde sheshilse, sosyn BAQ-ta jarıa etilip tursa, alystaǵy aǵaıynnyń jeti oblysqa kelýge degen yntasy tipti de arta túseri haq!
Barsha jumystaryńyzǵa tabys, eńbekterińizge jemis tileımin!
Aýyt Muqıbek, aqyn
Derekkóz: abai.kz
