Táýelsiz Qazaqstannyń búkil tarıhynda jastardy – keıingi býyndy Otanǵa degen súıispenshilik rýhynda tárbıeleý, memleketke qyzmet etetin laıyqty azamattar retinde baýlý máseleleri únemi bıliktiń nazarynda boldy. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń: «Otanshyldyq – memlekettigimizdi saqtaýdyń basty kepili. Týǵan jerge degen súıispenshilikten artyq qasıet joq. Týǵan halqyna qyzmet etýden asqan baqyt joq. Patrıottyq – alańǵa shyqqandardyń ádemi urany emes, el ıgiligi jolyndaǵy adal eńbek», deýi de sondyqtan. Osynyń ishinde áskerı qyzmetshiler arasynda qazaqstandyq patrıotızmdi damytý jáne jastardy áskerı-patrıottyq baǵytynda tárbıeleý máseleleri – Qorǵanys mınıstrligi qyzmetiniń basym baǵyttarynyń biri. Bul oraıda, «Jas sarbaz» balalar-jasóspirimder áskerı-patrıottyq qozǵalysy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń jasaǵynda kóptegen qazaq balalary ultjandylyqqa, patrıotızmge, adamgershilikke tárbıelenýde.
Qorǵanys mınıstriniń orynbasary general-leıtenant Sultan Kamaletdınovtiń sózinshe, sońǵy bes jyldyń ózinde osy qozǵalys aıasynda 9 myńǵa jýyq áskerı-patrıottyq uıymdar birikken, olardyń júzden astamy áskerı bólimderde eńbek etip júr. Al osy qatarǵa ár qaladaǵy orta mektepterde ashylǵan «Jas sarbaz» synyptary men «Smart sarbaz» klýbtaryn qosyńyz.
«Jas sarbaz» qozǵalysy Qazaqstan Respýblıkasynyń 2025 jylǵa deıingi jastarǵa áskerı-patrıottyq tárbıe berý baǵdarlamasynyń irgeli bólikteriniń biri bolyp qala beretinin aıta ketken jón. Bul qujat táýelsizdik jyldarynda jınaqtalǵan áskerı-patrıottyq tárbıeniń bilimi, tájirıbesi men dástúri negizinde daıyndaldy. Baǵdarlamada kúrdeli geosaıası jaǵdaılarda jastardyń Otandy qorǵaýǵa daıyndyǵyn qalyptastyrýdyń úzdiksiz oqý-tárbıe prosesiniń mańyzdylyǵy eskerilgen. Ol áskerge shaqyrylǵanǵa deıingi jastardy áskerı qyzmetke yntalandyrý men daıyndyǵyna qatysty keń aýqymdy máselelerdi sheshýde memlekettik organdar men azamattyq qoǵamnyń ózara árekettesýine negiz qalaıdy», - dep túsindirdi Sultan Búrkitbaıuly.
Baǵdarlama balalarǵa áskerı-patrıottyq tárbıe berýdiń basymdyǵyn saqtaı otyryp, jas urpaqtyń barlyq áleýmettik toptary men jas toptaryna baǵyttalǵan. Onyń aıasynda birneshe baǵyttaǵy bastamalar júzege asyrylatyn bolady. Bul ǵylymı-zertteý jáne ǵylymı-ádistemelik qamtamasyz etý, sondaı-aq óskeleń urpaqty áskerı-patrıottyq tárbıeleý boıynsha jumystyń nysandary men ádisterin jetildirýmen qatar, áskerı bólimderdiń bilim berý uıymdaryna qamqorlyq jasaý tájirıbesin damytady. Bul rette, eriktiler qozǵalysyn quryp, aqparat berý de mańyzdy.
Jalpy, «Jas sarbaz» qozǵalysynyń maqsaty eń aldymen, balalarymyzdy el tarıhyn qurmetteýge, Otanǵa degen súıispenshilikke, salt-dástúrdi saqtaýǵa, erkindikke umtylý rýhynda tárbıeleýdi kózdeıdi. Naǵyz patrıot bolyp ósken olar Qazaqstannyń táýelsizdigin eń bıik qundylyq sanaıtyn bolady.
«Negizi, olardy oqytý prosesi birneshe mańyzdy baǵyttarǵa bólinedi. Alǵashqysy – «Bilimdi jas sarbaz» – bilim kúltin, onyń ishinde tarıhı bilimdi nasıhattaý, shet tilderi men zamanaýı tehnologıalardy meńgerý qajettiligin jáne básekege qabiletti tulǵany qalyptastyrý. Kelesisi – «Sanaly jas sarbaz» jas urpaqtyń boıynda joǵary adamgershilik jáne iskerlik qasıetterdi damytýǵa, mádenı biregeılikti saqtaýǵa, ultaralyq tatýlyq pen kelisimdi nyǵaıtýǵa basymdyq beredi. «Jigerli jas sarbaz» jastar arasynda salaýatty ómir saltyn ustanýǵa, dene shynyqtyrýmen jáne sportpen shuǵyldanýǵa, erik-jigerlik qasıetterdi nyǵaıtýǵa jappaı qushtarlyqty qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan. «Bolashaǵy zor jas sarbaz» balalardy tarıhymyzben tanystyryp, Táýelsizdik jetistikterin nasıhattap, Otanǵa degen adaldyqty oıatady», - deıdi mınıstrdiń orynbasary.
Onyń sózine qaraǵanda, Qorǵanys mınıstri, general-polkovnık Rýslan Jaqsylyqov bul máselelerge úlken kóńil bólýde. Otan qorǵaýshy jastaıynan daıyndalyp, únemi shyńdalyp, rýhy men táni shynyǵý kerektigin únemi aıtyp otyrady. «Jas sarbaz» qozǵalysynyń toptarynda balalardyń boıyna azamattyq belsendilik, Otan aldyndaǵy jaýapkershilikti seziný sıaqty qasıetterdi sińirip, qoldanbaly áskerı sport túrlerimen de tanystyrady. Al Qorǵanys mınıstrliginiń aldynda adamgershilik-patrıottyq tárbıe berý salasyndaǵy memlekettik jastar saıasatyn júzege asyrý, jastardy áskerı qyzmetke daıyndaýǵa kómektesý, olardyń ıntellektýaldyq jáne dene belsendiligin damytý, áskerı salany oqyp-úırený men Qazaqstannyń tarıhı murasyn saqtaý qajettiligin nasıhattaý sıaqty mindetter tur. Osynyń barlyǵyna áskerı-patrıottyq klýbtar bazasynda buqaralyq-tárbıe jumystaryn durys uıymdastyrý arqyly qol jetkizýge bolady.
«Bul jerde mundaı jumystyń ózindik paıdasy bar ekenin atap ótkim keledi. Byltyr «Jas sarbaz» áskerı-patrıottyq klýbynyń jas múshesi, batyr, 8-synyp oqýshysy Aqjol Nurlanuly «El qorǵany» medalimen marapattaldy. Ol ótken jylǵy 22 qarashada jolaýshylary bar, júrgizýshisi rúlde esinen tanyp qalǵan avtobýsty toqtatyp, óte batyl áreket jasady. Oqıǵa Almaty oblysynyń İle aýdany Ótegen batyr aýylynda bolǵan. Qorǵanys mınıstriniń atynan jas jigitke marapatty Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Aero-shabýyldaýshy kúshteriniń qolbasshysy general-maıor Almaz Jumakeev tabys etti. Bul medalmen erekshe kózge túsken áskerı qyzmetkerler nemese respýblıkanyń qorǵanys qabiletin arttyrýǵa úles qosqan el azamattary marapattalady», - dep atap ótti Sultan Kamaletdınov.
Jalpy, uıymnyń áskerı-patrıottyq tárbıe josparlaryna buryn basqa memlekettik organdarmen jáne qoǵamdyq birlestiktermen kelisilgen jastardy áskerı-patrıottyq tárbıeleýge baǵyttalǵan uıymdastyrýshylyq, ádistemelik jáne praktıkalyq is-sharalar kiredi. Qazirgi ýaqytta Qazaqstannyń barlyq óńirlerinde «Jas sarbaz» respýblıkalyq qozǵalysynyń fılıaldary ashyldy, oblys ákimderiniń bastamasymen jastardy áskerı-patrıottyqqa tárbıeleýdi jetildirý boıynsha úılestirý keńesteri quryldy.
Áskerı-patrıottyq tárbıe berý jónindegi negizgi is-sharalar josparyna sáıkes barlyq óńirlerde uıymdastyrýshylyq, ádistemelik jáne tájirıbelik sharalar kesheni qalyptasyp jatyr. Jyl saıynǵy, qorytyndy jáne esep berý forýmdary, áskerı-patrıottyq tárbıe máseleleri boıynsha syrttaı jınalystar men qoǵamdyq tyńdaýlar, oqý-ádistemelik jıyndary, túrli baıqaýlar, patrıottyq ánder festıvali, áskerı dala oıyndary, áskerılendirilgen estafetalar, «erlik sabaqtary», demalys lagerleri jáne taǵy basqalary kóbirek ótkiziledi. Jalpy alǵanda, qozǵalys paıda bolǵan ýaqyt ishinde ártúrli memlekettik organdarmen jáne qoǵamdyq birlestiktermen birlese otyryp, eki mıllıonnan astam balany qamtyǵan bir jarym myńnan astam is-shara ótkizildi.
«Elimizde 2015 jyldan beri jyl saıyn ótkizilip kele jatqan «Aıbyn» respýblıkalyq áskerı-patrıottyq jıyny «Jas sarbaz» qozǵalysynyń eń aýqymdy aksıasyna aınaldy degen pikir bar. Rasynda da jas patrıottyń beınesin qalyptastyrý jumysynda jyl saıynǵy «Aıbyn» jıyny erekshe oryn alady. Respýblıkalyq shara qarsańynda elimizdiń túkpir-túkpirinde óńirlik oqý-jattyǵý jıyndary ótedi, óńirlerde kóptegen balalar ózderiniń shaǵyn Otanyn qorǵaý úshin kúresýde. Al oblystyq jarystardyń qorytyndysy boıynsha úzdik komandalar jyldyń basty áskerı-patrıottyq sharasyna joldama alady. Naǵyz áskerı polıgon bolyp belgilengen urys alańdarynda qozǵalys stýdentteri kúshterin synaıdy. Osydan keıin olardyń kópshiligi ózderine senip, Otan qorǵaýshy jolyn tańdaıdy», - deıdi Qorǵanys mınıstriniń orynbasary.
Máselen, 2020 jylǵy «Aıbyn» sletiniń «Úzdik sarbaz» atalymy boıynsha jeńimpazy Arys qalasynan kelgen Meıirhan Tólbasy Qurlyq áskerleriniń Áskerı ınstıtýtyna oqýǵa tústi. Aty ańyzǵa aınalǵan bul áskerı oqý ornyna «Jas sarbaz» qozǵalysynyń Batys Qazaqstan oblysy boıynsha fılıalynyń tóraǵasy Shavkat Jumalıev te Aero-desanttyq-shabýyldaýshy áskerler qatarynda áskerı boryshyn ótep kelgen. Osy jyldar ishinde «Aıbyn» oqý-jattyǵý jıynynyń jeńimpazdary shetelde áskerı is boıynsha bilim alý múmkindigine ıe boldy. Aıtalyq, Rústem Jádiger Reseı Federasıasy Qorǵanys mınıstrliginiń Áskerı ýnıversıtetinde kýrsant atansa, Dmıtrıı Iaıskıı Novosıbırsk qurama qarý-jaraq komandalyq ınstıtýtynda, Dáýlet Aıdarbekov Sankt-Peterbýrgtegi Áskerı-teńiz ınstıtýtynda bilim alýda. «Jas sarbaz» qozǵalysynyń Jambyl oblysy boıynsha fılıalynyń tóraǵasy Dýlat Ábdisamat qazir Memlekettik kúzet qyzmetinde qyzmet etedi. «Aıbyn-2022» jeńimpazy, Jetisý óńirindegi «Jas sarbaz» qozǵalysynyń túlegi Sultan Serikqul búginde Radıoelektronıka jáne baılanys áskerı ınstıtýtynyń kýrsanty atandy.
Sultan Búrkitbaıuly vedomstvonyń el ishinde de, shetelde de áriptesterimen yntymaqtastyǵy týraly áńgimeledi. Buǵan deıin Qorǵanys mınıstrligi Qyzylorda, Qaraǵandy, Jambyl, Soltústik Qazaqstan, Batys Qazaqstan oblystarynyń, sondaı-aq Astana, Almaty jáne Shymkent qalalarynyń ákimderimen ózara is-qımyl jáne yntymaqtastyq týraly memorandýmdarǵa qol qoıǵan. Halyqaralyq yntymaqtastyq aıasynda Reseı Federasıasynyń «Jastar armıasy» áskerı-patrıottyq qozǵalysymen memorandýmǵa qol qoıyldy.
«Byltyrǵy 14 naýryzda Úndistannyń Nú-Delı qalasynda Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketterdiń jastar keńesiniń 16-shy otyrysy ótti. Eń mańyzdysy, SHYU Jastar keńesiniń qazaqstandyq delegasıasynyń quramynda «Jas sarbaz» balalar-jasóspirimder áskerı patrıottyq qozǵalysy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi boldy. Kezdesý barysynda taraptar SHYU Jastar keńesi ulttyq departamentteriniń 2022–2023 jyldarǵa arnalǵan qyzmeti týraly aqparatpen almasty. SHYU Jastar keńesiniń qazaqstandyq delegasıasynan «Jas sarbaz» qozǵalysynyń tóraǵasy, maıor Meıirbek Meńdiǵalıev qazaqstandyq áskerı-patrıottyq qozǵalysyn mysalǵa ala otyryp, SHYU-ǵa múshe elderdiń jastaryn biriktirý týraly bastama kóterdi. Al SHYU-ǵa múshe elderdiń jastar delegasıalary Qazaqstan Respýblıkasynyń 2023–2024 jyldardaǵy SHYU-ǵa tóraǵalyq etken jyly osy baǵyttaǵy bastama men is-sharalardy júzege asyrýǵa erekshe qyzyǵýshylyq tanytty», - dedi mınıstrdiń orynbasary.
Qazirgi tańda elimizdegi áskerı-patrıottyq uıymdarǵa 280 myńnan astam ul-qyz tartylǵan, bul respýblıkadaǵy jalpy bilim beretin oqý oryndarynda oqıtyndardyń jalpy sanynyń jeti paıyzdan astamyn quraıdy. Sonymen qatar, statısıka bilim berý uıymdaryndaǵy áskerı-patrıottyq klýbtar sanynyń ósý qarqynynyń oń dınamıkasyn kórsetip otyr, jańadan «Jas sarbaz» synyptary men Smart Sarbaz klýbtary paıda bolýda. 2018 jyldan beri mundaı úıirmeler sany 2,5 esege ósti. Alty myńǵa jýyq jasóspirim 400 úıirmege tartylǵan, olar ınovasıalyq tehnologıalardy ıgerip, tehnıkalyq ıdeıalaryn júzege asyrady; «Jas sarbaz» synyptaryndaǵy qosymsha bilim berý baǵdarlamasy «alǵashqy áskerı daıyndyq», «Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń tarıhy», «sporttyq týrızm», «sporttyq seksıa», «robototehnıka», «etıka jáne psıhologıa», «horeografıa», «shahmat» sıaqty pánderdi usynady.
«Jas sarbaz» qozǵalysy negizinde «Smart Sarbaz» úıirmelerin qurý týraly bastamany Qazaqstan Prezıdenti – Qarýly Kúshterdiń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Qasym-Jomart Toqaev mamyrda Qorǵanys mınıstrliginiń keńeıtilgen alqa májilisinde kótergen bolatyn. Memleket basshysy kadrlardy daıarlaý jáne áskerı-patrıottyq tárbıe berý aıasynda «Aqyldy urpaq» - bolashaq áskerı ınjenerler, aqparattyq tehnologıalar, robottar, jasandy ıntellekt mamandaryn tárbıeleý qajet ekenin atap ótti. Prezıdent mundaı úıirmelerdi birinshi kezekte fızıka-matematıka baǵyty bar mamandandyrylǵan mektepterde qurý qajet dep qosty.
«Jas sarbaz» qozǵalysynyń qyzmetin júzege asyrýdyń strategıalyq qujaty Qazaqstan Respýblıkasynyń 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan jastardy qoldaýdyń keshendi jospary bolyp tabylady. 2020 jyldyń sońynda birneshe quzyrly mınıstrliktiń birlesken buıryǵymen «Birtutas Ult – Birtutas Ásker» jastardy áskerı-patrıottyq tárbıeleý baǵdarlamasy júzege asyryldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterinde, basqa da áskerleri men áskerı quralymdarynda 2025 jylǵa deıingi ıdeologıalyq jumys jospary bekitildi.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óskeleń urpaqty áskerı-patrıottyq tárbıeleý máselelerine únemi erekshe kóńil bólip, búgingi kúni batyrlarymyzdyń erlikterin udaıy ulyqtaý kerektigin atap ótti. Prezıdent «Jas sarbaz» qozǵalysyn damytyp, respýblıkalyq deńgeıge kóterý qajet dep esepteıdi. Osyǵan oraı, jastardy áskerı-patrıottyq tárbıeleý júıesin jetildirý maqsatynda basqa da ortalyq memlekettik jáne jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen bekitilgen Azamattardy áskerı-patrıottyq tárbıeleý qaǵıdalary ázirlengen. Ótken jyldyń mamyr aıynda Búkiláskerlik konferensıada sóılegen sózinde Memleket basshysy jastardy áskerı-patrıottyq tárbıeleýdiń 2030 jylǵa deıingi tujyrymdamasyn ázirleýdi tapsyrǵan bolatyn. Bul tujyrymdama da 24 qarashada Úkimettiń No1039 qaýlysymen bekitildi.
«Tujyrymdamany iske asyrýdyń nátıjesi qazirgi zamanǵy mindetter men elimizdiń damý mindetterine jaýap beretin jastardy áskerı-patrıottyq tárbıeleý júıesin qalyptastyrý, jastardyń Qazaqstan tarıhy men mádenıetine qatystylyǵyn qamtamasyz etý bolyp tabylady. Sonymen qatar urpaqtar sabaqtastyǵyna syzat túsirmeı, belsendi ómirlik ustanymy bar azamatty tárbıeleý, Qarýly Kúshterdiń bedelin arttyrý jáne áskerı qyzmettiń bedelin nyǵaıtý syndy sharalar da nazardaı túspeıdi. Osydan bes jyl buryn qarqyndy túrde bastalǵan «Jas sarbaz» qozǵalysy kóptegen kúrdeli máselelerdi sheshti. Degenmen, áli de kóp nárse isteý kerek. Balalardy sportqa, ǵylymǵa, tehnıkaǵa, shyǵarmashylyqqa, qoǵamǵa qajetti jáne paıdaly bastamalarǵa baýlýdy jalǵastyrý mańyzdy», – dedi Sultan Búrkitbaıuly.
