Kelesi jyldyń 1 qańtarynan bastap kúshine enetin jańa Salyq kodeksi qoǵamda qyzý talqylanyp jatyr. Sarapshylardyń pikirinshe, jańa normalar el ekonomıkasynyń negizgi tiregi sanalatyn orta tapqa aýyr soqqy bolýy múmkin, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Kólik salyǵy kimge jeńildik beredi?
Jańa jyldan bastap kólik salyǵy 50 paıyzǵa tómendeıdi. Bul jańalyq syrt kózge jaǵymdy kóringenimen, is júzinde aýqatty azamattarǵa tıimdi, deıdi sarapshylar.
Máselen, qozǵaltqysh kólemi 4,7–5,7 lıtr bolatyn joltalǵamaıtyn kólikterdiń ıeleri buryn 500 myń teńge salyq tólese, endi 250 myń teńge ǵana tóleıtin bolady.
Al qarapaıym qazaqstandyqtardyń basym bóligi minetin 2 lıtrlik qozǵaltqyshy bar Hyundai Tucson, Toyota Camry sıaqty kólikterdiń salyǵy onsyz da mardymsyz — 10 myńnyń ornyna 5 myń teńge tóleý eshqandaı eleýli paıda ákelmeıdi.
«Aýqatty azamattarǵa arnalǵan jeńildikter ekologıalyq turǵydan da, áleýmettik ádildik turǵysynan da qısynsyz. Kerisinshe, qymbat kólikterge “sán salyǵy” engizý kerek edi», – deıdi ekonomıser.
Baspana satýshylarǵa jańa salyqtyń salqyny tıedi
Taǵy bir ózgeris jyljymaıtyn múlik satýǵa qatysty. Endi úı nemese páterdi alǵan soń 2 jyl ishinde satyp jiberseń, paıda tapqan somanyń 10 paıyzyn salyqqa tóleýge týra keledi.
Buryn bul merzim 1 jyl bolatyn. Endi 45 mln teńgege alǵan úıin eki jyl ishinde 55 mln-ǵa satqan azamat 1 mln teńge salyq tóleýi tıis. Biraq úıdi jóndeýge, jańartýǵa ketken shyǵyndar esepke alynbaıdy.
«Bul norma “alypsatarlardy tyıý” úshin engizildi degenmen, is júzinde qarapaıym azamattarǵa kedergi bolyp otyr. Birdi-ekili úıin satyp, basqa jaqqa kóshý – qylmys emes», – deıdi sarapshylar. Keıbireýler muny Japonıadaǵy jaǵdaımen salystyrady. Ol elde úsh jylǵa jetpeı satsa, salyq alynady. Bul rette elderdi ekonomıkalyq jaǵdaıyn alyp salystyrý qısynsyz.
İri qurylys kompanıalary aınalyp ótedi
Sarapshylardyń aıtýynsha, iri qurylys kompanıalary men developerler bul salyqtyq shekteýlerdi aınalyp ótýdiń túrli joldaryn jaqsy biledi. Al qarapaıym azamattar úshin bul taǵy bir qarjylyq qysym bolyp otyr.
«Qurylys kompanıalary qosylǵan qun salyǵyn (QQS) kóterdik degen jeleýmen bul aýyrtpalyqty tutynýshynyń moınyna artady. Sonyń saldarynan baspana baǵasy qymbattaı túsedi», – deıdi sarapshy.
Antımonopolıalyq baqylaýdyń álsizdigi men baǵa yryqtylyǵy saldarynan jyljymaıtyn múlik baǵasy taǵy da ósip, orta taptyń baspana alý múmkindigi odan saıyn qıyndaýy yqtımal.
Jańa Salyq kodeksi áleýmettik ádilettilikti nyǵaıtýdyń ornyna, kerisinshe orta taptyń salyqtyq aýyrtpalyǵyn arttyrady.
Kólik salyǵynyń tómendeýi baılarǵa tıimdi bolsa, baspana satqan azamatqa salynatyn salyq qarapaıym halyqtyń qaltasyn juqartady.
Ekonomıserdiń aıtýynsha, mundaı saıasat ekonomıkalyq belsendi topqa qysym jasap, eldegi áleýmettik teńsizdikti tereńdetýi múmkin.
