Áleýmettik jelide "jumys isteıtin adamdardyń 2025 jyl boıǵy jalaqysynan alynǵan jeke tabys salyǵy keri qaıtarylady, bári aqshaǵa qaryq bolady" nemese "jeke tabys salyǵy endi jalaqydan ustalmaıdy, sáıkesinshe jalaqy ósedi" degen sıpatta tuspaldaý túrindegi pikirler arakidik kezdesip qalyp júr. Bul ne nárse? Atalǵan jańashyldyqtyń egjeı-tegjeıine Dalanews.kz tilshisi boılap kórýge tyrysty.

Aldymen áńgimeniń qaıdan shyǵyp jatqanyna toqtala ketelik. Jańa salyq kodeksine bıyl kóptegen túrli ózgerister engizilip jatqany belgili. Bul – sonyń bir parasy. Naqtyraq aıtqanda, QR Salyq kodeksinde "Standartty shegerimder" degen 346-bap bar. Mine, osy bapqa retrospektıvti ózgerister engizý kózdelgen. Búginderi Senattyń qaraýynda jatqan bul qujattaǵy ózgeristerge sáıkes, 2025 jyldan bastap Qazaqstanda standartty salyq shegerimin 14-ten (55 048 teńge) 30 AEK-ke (117 960 teńge) deıin ulǵaıtý josparlanyp otyr. Al bul mıllıondaǵan jumysshylarǵa túsetin salyq júktemesin azaıtýǵa kómek bolmaq. Naqtyraq aıtqanda, ol salyq túrinde ustalatyn somany qysqartýǵa múmkindik beretin kórinedi. Mundaıda, mamandardyń aıtýynsha, ásirese resmı jalaqysy 150 000 teńgeden aspaıtyndar utady. Al Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń málimetinshe, aıyna 150 000 teńgege deıin jalaqy alatyndar elimizdegi jumysshylardyń 52%-yn quraıdy eken. Bul, ásirese, áleýmettik, jastar tartylǵan salalarda ózekti.

Jalpy, standartty shegerimder jalaqydaǵy jeke tabys salyǵyn esepteý kezinde ár aı saıyn qoldanylady. Endi jańa ózgeriske sáıkes standartty shegerimderdiń jyl boıyndaǵy kólemi 168 emes, 360 AEK-tan aspaýy tıis bolady. Onyń ústine bul zań jobasy, máselen jyldyń sońynda qabyldansa da standartty shegerimderdiń jańa túri 2025 jyldyń 1 qańtarynan bastap eseptelip, keıingi merzimmen kúshine enedi. 

Onyń ústine ár toptaǵy azamattarǵa qatysty buryn salyq boıynsha túrli jeńildikter qarastyrylyp kelse, jańa Salyq kodeksi qabyldanǵanda olardyń basym bóligi óz kúshin joıady. Onyń ótemi retinde 2025 jyldan bastap kimde kimniń resmı jalaqysy 30 AEK-tan (117 960 teńge) aspaıdy, olardan jeke tabys salyǵy ustalmaıdy. Ári olardyń jalaqysynda ósim bolady.

Biz bilikti býhgalter Raýshan Sátıevany sózge tarta otyryp, jalaqysy 150 myń teńge bolatyn adamǵa osyǵan deıin jyl basynan alynǵan jeke tabys salyǵy qaıtarylsa, onyń qansha somany quraýy múmkin ekenin anyqtap, esep júrgizip berýin suradyq.

Ol atalǵan ózgeris engizilgen jaǵdaıda jumys berýshi men býhgalterler jumysshysynan ustalǵan JTS boıynsha qaıta esep júrgizip, salyq organyna jańartylǵan esep-qısapty ótkizýi kerek bolatynyn naqtylaıdy. Sondaı-aq maman mundaı artyq aqsha anyqtalyp jatsa, tólem tek jyl qorytyndysy boıynsha: salyqtyq deklarasıa ótkizilip, barlyq tekserý júrgizilip bolǵan soń jasalatynyn da aıtady. Iaǵnı, jumys berýshiniń shotyna osy eseptelgen artyq soma kelip túsken jaǵdaıda ǵana qaıtarylady.

"Bul ózgeris árbir jumysshynyń jalaqysyna shamamen 6000 myń teńge ústemeleı alady (birneshe jalaqy alatynyna qaramastan), eger ol qabyldanyp jatsa, Máselen, 130 000 teńge jalaqy alatyn adamnyń aılyǵy 136 000 teńge bolady. Alaıda, myna jaıtty eskergen durys, bizdiń búdjet alǵandy jaqsy kóredi, biraq qaıtarǵandy "unatpaıdy". Mundaıda árbir tıyn óte qatań tekserýden ótedi. Sondyqtan bul somanyń qolǵa jetý ýaqyty uzaryp ketýi múmkin nemese odan kúder úzýge týra keletin jaǵdaılar týyndaýy da yqtımal", - degen bilikti býhgalter tómendegi esep-qısapty usyna ketti. 

Resmı jalaqysy 150 000 teńge adamnyń qolyna tıetin aqsha ( burynǵy esep boıynsha) qansha:

1. 150 000 (resmı jalaqy kólemi) – 15 000 (ustalatyn zeınetaqy alymy – 10%) – 3000 (ustalatyn MÁMS+t.t – 2%) = 132 000 teńge.
2. 132 000 – 55 048 (14AEK- standartty shegerim)=76 952*10%=7695 teńge JTS.
3. 150 000 – 15 000 – 3000 – 7695 = 124 305 teńge – bul jumysshynyń osyǵan deıin qolyna tıip kelgen aılyq aqshasy.

Endi jańadan qabyldanady degen esep boıynsha:

1. 150 000 (resmı jalaqy kólemi) – 15 000 (ustalatyn zeınetaqy alymy – 10%) – 3000 (ustalatyn MÁMS+t.t – 2%) = 132 000 teńge.
2. 132 000 – 117 960 (30AEK - standartty shegerim)=14 040 *10%=1404 teńge JTS.
3. 150 000 – 15 000 – 3000 – 1404 = 130 596 teńge – bul jańa ózgeristen keıin jumysshynyń qolǵa tıetin aqshasy.
4. Sonda resmı túrde 150 000 teńge aılyq alatyn jumysshy jalaqysynan buryn 7695 teńge kóleminde jeke tabys salyǵy ustalyp kelse, jańa ózgeriske sáıkes, onyń kólemi kemip, 1404 teńgeni quraıdy. Demek, resmı jalaqysy 150 000 teńge jumysshynyń qolyna endi 124 305 teńge emes, 130 596 teńge tıip, aılyǵy 6791 teńgege kóbeıedi!