– Maqta sharýashylyǵyndaǵy problemalardyń biri shabyq edi. Qazir shabyqty hımıalyq ádistermen jasaýǵa bolatynyn halyq túsinip, úırene bastady. Sosyn, maqtanyń ónimdiligin arttyrý – problemalardyń úlkeni. Men 2010 jyly AQSH-qa bardym. Arkanzas degen shtatynda bolǵanymda ondaǵy maqtashylar gektarynan 60 sentnerge deıin ónim alady eken. İshteı, «biz neǵyp ala almaımyz» deımin ǵoı qyzyǵyp. Sol jerden tereń qopsytýdy úırenip, biraz agrotehnıkalar alyp keldik. Sony paıdalandyq.
Elge kelgen soń mundaǵylarǵa aıtsam, aqsaqaldar «Áı, shyraǵym, muhıttyń arǵy jaǵyn qaıtesiń, ózimizdi qatyryp alaıyq ta» deıdi. Kóktem shyǵa ár aýylǵa baryp semınar ótkizip, «mynany bylaı etsek, 5 sentner qosylady, mynany bylaı qylsaq, 7 sentner qosylady, odan keıingi tehnologıany qoldansaq, 15 sentnerge kóbeıedi» dep túsindirdik. Keıin sol aqsaqaldar kelip rahmet aıtty. «Kezinde sen sóıtip aıtqanda senbep edik, keıin baıqap kórsek, shynymen de tıimdi eken» dedi. Qazir tereń qopsytý sıaqty tehnologıalardy halyq úırenip aldy.
Ózimizdiki bar, shet elderdiń tájirıbelerine qarap otyryp sharýalarǵa mynadaı máseleni kóterdim – baǵany zaýyt emes, biz qoıýymyz kerek. Biz talap etýimiz kerek. Qazir zaýyt jetedi. Aýdanda 11 zaýyt bar. Olar ylǵı kelisip alady da, «mynadaı baǵaǵa qabyldaıyq» deıdi. Dál osyndaı jaǵdaı Iranda da bolǵan eken. Olarda da zaýyttar kelisip alyp, «myna baǵada alamyz» depti. Sharýalardyń eńbegi aqtalmaı qalǵan. Sosyn, maqta sharýashylyǵy asosıasıasyn quryp, basqa memleketterdiń zaýyttarymen kelisimshart jasasaıyq dep, elindegi bir de bir maqta zaýytyna maqta tapsyrmaı qoıypty. Zaýyttardyń bári bankrot bolǵan. Aqyrynda, kelesi jyldan bastap Irannyń zaýyttary maqtany sharýalardyń aıtqan baǵasyna qabyldaıtyn bolypty. Osyny estip, men aýyldaǵy sharýalarǵa «maqtany shıki kúıinde emes, talshyq kúıinde sataıyq. Talshyq kúıinde satsaq, zaýyttar óktemdik jasaı almaıdy. Qosymsha 30 paıyz aqsha utasyńdar» dedim. Biraq endi sheshilmeıtin másele joq. Zaýyttarmen kelisip, aqyldasyp sheshemiz ǵoı. Tym ondaı kúrdeli problema bola qoımas dep otyrmyz, – deıdi aýdan ákimi.
Dalanews.kz
