Saıasattanýshy Dosym Sátpaev eldegi bútkil bılik bir adamnyń qolynda ekenin aıtty dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Bul adamnyń aty - Nazarbaev.
Álbette eks-prezıdenttiń bılikten tolyqqandy ketkenine kúmánmen qaraıtyndar úshin bul tańsyq emes.
“Nazarbaev Toqaevty tyrp etkizbeı otyr. Toqaev Tuńǵysh prezıdenttiń qalaýyn oryndaýmen ǵana shektelýde”, – deıdi bul sanattaǵy aýdıtorıa. Jáne bulaı paıymdaıtyn qaýymnyń qarasy kóp.
“Qazaqstanda “qos bılik” ornaǵan. Aq Orda men Kitaphana “qyrǵı-qabaq”, Toqaev Nazarbaevtyń shyrmaýynan bosap shyqqysy keledi. Táýelsiz sheshim qabyldap, derbes bılik qurýdy kózdeıdi”, – dep dolbarlaıtyn aǵaıyn da bar.
Nazarbaevtyń bılikti birjolata tastap, ózi otyz jyl basqarǵan eldi Toqaevqa tabystap ketkenine senetin, ári qaraı Qazaqstandy uly saıası ózgerister men ekonomıkalyq kemeldený kútip turǵanyna shúbálanbaıtyn shoǵyr da bar.
Saıasattanýshy Sátpaev sońǵy eki versıany joqqa shyǵarypty.
“Onyń ketkeni kózaldaý ekenin osydan eki jyl buryn eskertkenmin. Bul kezekti saıası júris edi. Bılikti Toqaevqa tabystaǵanmen, bútindeı tastap ketken joq. Biz jartylaı tranzıt deıtin dúdámaldaý kezeńge óttik. Toqaev taqta otyrǵanmen, qolynda bıligi joq. Pármensiz. Dármensiz. Eki jyl ótse de, eshteńe ózgermedi.
2020 jyl men bıylǵy jyldyń basyndaǵy oqıǵalar “Qazaqstanda “qos bılik” ornapty. Aq Orda men Kitaphana baqtalas eken” degen alyp-qashpa áńgimege núkte qoıdy. Qazaqstanda bir ǵana bılik bar. Ol Nazarbaev bıligi”, – deıdi Sátpaev.
Eki jyl ótse de, eshteńe ózgermegen. Saıasattanýshynyń pikirinshe Nazarbaev saıası alańnan birjolata ketkende ǵana shynaıy bılik tranzıti bastalady. Al oǵan deıinginiń bári ımıtasıa. Saıası reformalar bastaldy dep shýlap júrgenderdiń kópshiligi óz sózine ózi ılanbaıdy.
Nazarbaev turǵanda saıası toqyraýdyń shyrmaýynan shyǵa almaı, bir orynda shyr kóbelek aınalýmen bolamyz. Sońǵy Parlament saılaý soǵan dálel.
Sóı degen Sátpaev bıylǵy naýqanǵa qatysqandardyń quramyn bir súzip shyǵyp, saılaý nátıjesi 2016 jylǵy kórsetkishti aınytpaı qaıtalaǵanyn aıtypty.
“Sebebi nede? Sebebi bul saılaýdyń da, buǵan deıingi naýqannyń da senarıin jazǵan bir adam. Qazaqstandaǵy saılaý saıqymazaq sıaqty. Muny kórgen Eýroparlament te únsiz otyra almady. Eldegi demokratıa men adam quqyǵynyń quldyrap bara jatqanyna alańdaýshylyq bildirip, Qazaqstan bıligine qatań eskertý jasady, rezolúsıa jarıalady. Parlament saılaýyna deıin de birneshe skandaldy bastan ótkerdik”, – deıdi Sátpaev.
Bul rette ol 2019 jylǵy Prezıdent saılaýyn alǵa tartyp, halyqtyń saılaý nátıjesine kóńili tolmaǵanyn, saıası naýqannyń ádiletsiz ótkenin aıtyp, alańǵa shyqqanyn tilge tıek etipti.
Bul bir dep qoıyńyz.
SIZO-daǵy azamattyq belsendi Dýlat Aǵadildiń ólimi de Batys áleminiń Qazaqstanǵa qatysty kúdigin qoıýlata túsken. Aǵadildiń óliminen keıin basqa da qoǵam belsendileri arty-artynan qamaýǵa alynǵan, eldegi jaǵdaıǵa kóńili tolmaıtyn azamattardy jappaı qýdalaý bastalǵan.
Úkimettik emes uıymdar men bılikti saıası reformalar júrgizbegeni synǵa alǵan quqyq qorǵaýshylarǵa qysym kúsheıgen.
“Ashyǵyn aıtqanda halyqaralyq qaýymdastyqtyń Toqaevtan kóńili qaldy. Saıası reforma júrgizýge qulshyna kirispek bolǵan prezıdenttiń birde-bir ýádesi oryndalǵan joq. Aryq sóılep, semiz shyǵa almady. Saıası partıalar, saılaý týraly zańdy jatpaı-turmaı jarnamalasa da, shyn máninde bulardyń demokratıalyq ózgeristerge esh qatysy joq. Saıası júıe sol qalpynda qaldy. Eski júıeniń monopolıasy qaz-qalpynda tur. Belsendi azamattardy eki shoqyp, bir qarap, kúni-túni baqylaýda ustaýda”, – deıdi Sátpaev.
Onyń aıtýynsha eger saıası partıalar týraly zań barlyq demokratıalyq kanondardy eskerip, saýatty jazylǵan bolsa, saılaý qarsańynda saıası alańda jańa partıalar paıda bolar edi.
Toqaevtyń oryndalmaǵan ýádeleri, saıası baǵytta jasalǵan shala-pula dúnıeler halyqaralyq qaýymdastyq aldyndaǵy Qazaqstannyń saıası ımıjin quldyratyp jibergen.
“Jalpy reforma degenniń ózi tez buzylatyn taýar. Olardy erte bastan qolǵa alyp, erte bastan iske asyrý qajet. Keshiktińiz eken, irip-shirı bastaıdy. Toqaevtyń reformalary dál osy jaǵdaıdy bastan keshirdi. “Estıtin memleket” qaǵıdasy sóz júzinde qaldy, eski de jańa júıe mundaıǵa eshqashan beıimdele almaıdy.
Halyq sózine qulaq asý búgingi júıeniń tabıǵatyna tán emes. Odan soń Toqaev aıtty dep, bıliktegilerdiń bári onyń izine ilese ketken joq. Osy otyz jylda olar ımıtasıa jasaýdyń qas sheberine aınalyp alǵan. Sóıtip halyqtyń kóńilin aýlaǵan bolady. İs júzinde baıaǵy jartas, sol jartas. Tiskebasar jarytymdy as ázirleýden qalǵan aspazdyń aýzyna qarap otyrmyz. Bulardan birnárse kútýdiń ábestik”, – deıdi Dosym myrza.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
