[caption id="attachment_9635" align="alignright" width="254"]
Asqar Omarqulov[/caption]
– Asqar Álirahymuly, áýelgi áńgimemizdi «Dınamo» dene shynyqtyrý – sport qoǵamynyń 90 jyldyq tarıhtaǵy jetistikterinen bastasańyz.
– «Dınamo» dene shynyqtyrý-sport koǵamynyń tarıhy HH ǵasyrdyń basynan – qazaq dalasyna kásibı sporttyń engen kezinen bastalady. Sodan beri 90 jyl ýaqyt ótipti. Bir ǵasyrǵa jýyq tarıhy bar sport qoǵamynyń dáýirlegen shaǵy da, qıyn kezeńi de boldy. Alǵash jumysshylardyń usynysy boıynsha, «Dınamo» ataýy beriledi. Biraq ol kezde eshqandaı bazalyq, qarjylyq, tájirıbelik múmkindigi joq bolatyn. Soǵan qaramastan, azdaǵan jyldyń ishinde ózindik baǵyt-baǵdaryn anyqtap, sport jáne dene tárbıesi salasyndaǵy ózindik jolyn taba bildi. 1925 jyldary Qazaqstanda alǵashqy dınamolyq uıashyqtar quryla bastady. Bul uıymdar Petropavl, Shymkent, Semeı, Aqmola, Qyzylorda, Oral qalalarynda paıda boldy. Ózińiz kórip otyrǵan Almaty qalasyndaǵy myna stadıon halyqtyń kúshimen, qajyrly eńbegimen 1931 jyly ashylǵan. Odan keıin elimizdiń ár óńirinen «Dınamonyń» fılıaldary boı kóterdi. 1961 jyly kúrdeli jóndeýden ótip, qazirgi qalpy jasalyndy. Sodan beri halyqtyń ıgiligine jumys istep keledi. Munda tek kásibı sportshylar ǵana kelmeıdi, sport jankúıerleri, qala halqy jáne bolashaq ıeleri jastarymyz osynda kelip, túrli oıyndar, jattyǵýlar ótkizip turady.
– Qıyn kezderdi de bastan ótkerdi dep qaldyńyz. Osy jaǵyn naqty aıta ketesiz be?
– Áýeli, osy keshenniń aıryqsha bir tarıhyn aıta keteıin. Ekinshi dúnıejúzilik soǵys bastalǵanda qazaqstandyq sarbazdardy halqymyzdyń áıgili jyraýy Jambyl Jabaev osy stadıonda rýhty jyrymen terbep, bata berip shyǵaryp salǵan. Aqynnyń stadıon toly sarbazdarǵa arnaǵan jyry umytylmas tarıh desek bolady. Soǵys kezinde sport qoǵamy aýyr kezeńdi bastan keshti. Biraq, jumysyn toqtatpady. Dınamoshylar aýyl, selo jáne qala turǵyndary arasynda dáneker bola bildi, sonymen birge olardy sporttyq taýarlarmen qamtamasyz etip otyrdy. Respýblıka boıynsha spartakıadalar, jarystar ótkizýge muryndyq bolyp, sańlaq sportshylardy baýlydy.
Budan keıingi qıyn sátter Táýelsizdik jyldarynda qaıtalandy. Toqsanynshy jyldardyń basynda Qazaqstan Respýblıkasy ómirinde ótpeli kezeń bastalǵan bolatyn. Osy kezeńde dınamolyqtardyń barlyq qurylymy úlken synaqtan ótti. Qoǵamnyń jetekshileri ortalyqta jáne barlyq jergilikti óńirlerde uıymnyń ómir súrýin saqtap qalýǵa qajetti barlyq sharalardy qabyldap, daǵdarysqa qarsy jumystardy júrgizdi. 1991 jyly 26 qazanda «Dınamo» dene shynyqtyrý - sport qoǵamynyń respýblıkalyq uıymy aıasynda quryltaıshylar konferensıasy ótkizilip, onyń jańa Jarǵysy qabyldandy.
Kúrdeli ekonomıkalyq ahýalda qalǵanyna qaramastan, «Dınamo» sport qoǵamy quqyq qorǵaý organdarynyń jeke quramdaryn dene tárbıesi daıarlyǵynan ótkizý, dene tárbıesi ujymdaryndaǵy qyzmettik-qoldanbaly sport túrlerin damytý, qyzmetkerler densaýlyǵyn nyǵaıtý isindegi qalypty nátıjelerge qol jetkizý boıynsha atqarylatyn jumystaryn jalǵastyrýda.
– «Dınamo» qazirgi ýaqytta halyqqa naqty qandaı qyzmet kórsetip keledi?
– «Dınamo» dene shynyqtyrý-sport qoǵamynyń qazirgi basty baǵyty – ishki ister, quqyq qorǵaý organdary, keden jáne ishki ásker qyzmetkerleriniń dene shynyqtyrý jáne arnaıy daıyndyqtaryn damytý, sonymen qatar, buqaralyq sportty, balalar sportyn qolǵa alyp, jetildirýge járdemdesý. Qazirgi tańda bul sport qoǵamy elimizdiń 18 aımaǵynda óz qyzmetin atqarýda jáne onyń quramynda 100 myńǵa jýyq adam bar.
– Aımaqtaǵy bólimshelerdiń jaǵdaıy qalaı?
– Joǵaryda aıtyp ótkenimdeı, toqyraý kezeńinde sport qoǵamyn saqtap qalý ońaıǵa túsken joq. Ásirese, aımaqtardaǵy bólimshelerdiń sporttyq keshenderi, stadıondar sport basqarmalarynyń quramyna ótip ketti. Solardyń keıbirin sottasyp júrip, keri qaıtaryp aldyq. Áli de bizge ótpegen keshender jeterlik. Jekeshelendirýdiń kezekti tolqyny barysynda sol keshender jekemenshiktiń qolyna ótip kete me degen qaýip te bar. «Dınamo» qoǵamdyq uıym bolǵandyqtan, memleketten eshqandaı qarjylaı kómek almaıdy. Sport qoǵamy İshki ister mınıstrligine qaraǵandyqtan, talaı synaqtan aman óttik. Mınıstrliktiń bizge jasaǵan kómegi ushan-teńiz. İshki ister mınıstri Qalmuhanbet Qasymov myrza sport qoǵamynyń damýyna orasan zor eńbek etip, bizge qoldan kelgen jaqsylyǵyn aıamaýda. Byltyrdan beri stadıon men ǵımaratty kúrdeli jóndeýden ótkizip jatyrmyz. Sáýirdiń aıaǵynda tolyqtaı aıaqtalady dep otyrmyz.
Biz myna stadıonnyń arqasynda kún kórip otyrmyz. Osy stadıondy jalǵa berip, sodan túsken qarjymen qyzmetkerlerdiń jalaqysyn tóleımiz. Kezinde maltý kólshigi, mashyq zaldary bar edi, qazir ol da joq. Áıtkenmen, barymyzdy salyp, ulttyq sporttyń damýyna orasan zor yqpal jasap kelemiz. Bizdiń jalǵa berý qunymyz halyq úshin tıimdi. Dınamoshylardyń Olımpıada oıyndary men álem chempıonattarynda, qysqy jáne jazǵy spartakıadalarda jetken jetistikteri sózimizge dálel.
– Mysaly, qandaı nátıjelerdi aıtar edińiz?
- Egemendik alǵan jyldardan bastap dınamolyq sportshylar halyqaralyq dodalarda úlken jetistikterge jetip júr. Tek qana Olımpıadalyq oıyndardyń ózinde 46 medaldi dınamoshylar aldy. Onyń 13-i altyn, 15 kúmis jáne 18-si qola. Eń sońǵy olımpıadalyq medaldi Denıs Ten Sochıde ótken qysqy Olımpıada oıyndarynda syılady. Denıstiń qola medali bizdiń el úshin aıryqsha jetistik deýge bolady. Qytaıda ótken Olımpıada da alǵan 13 medaldiń 11-i bizge tıesili. Londonda 5 altyn, 1 kúmis, 5 qola medal alyp, dınamoshylar naǵyz maıtalman sportshylar ekenin dáleldedi. Bıyl ótken Qysqy ýnıversadanyń 1 altynynan basqasynyń bári bizdiń sańlaqtardyń enshisinde. Qysqasha qaıyrǵanda, halyqaralyq jarystardaǵy medaldardyń 70 paıyzyn dınamoshylar elge tartý etti. Mundaı jarystardyń el rýhyn serpiltetinin eske alsaq, «Dınamo» sport qoǵamynyń halyq úshin aıanbaı eńbek etip júrgenin bilýge bolady.
– «Dınamonyń» 90 jyldyq merekesin qalaı atap ótýdi josparlap otyrsyzdar?
– Osydan 5 jyl buryn Almatyda «Dınamonyń» 85 jyldyǵyn ótkizdik. Oǵan 12 elden sportshylar, burynǵy dınamoshylar, halyqaralyq bapkerler men qonaqtar qatysty. Bıyl 17 elden keledi dep otyrmyz. Bul mereıtoıdy elishilik shara qylmaı, halyqaralyq deńgeıde ótkizýge kúsh salýdamyz. Halyqaralyq uıymdastyrý keńesi qurylyp, sport qoǵamynyń jumysymen tanysady, arnaıy konferensıa ótedi. 85 jyldyǵynda Reseıdiń İshki ister mınıstrligi men QR İshki ister mınıstrligi boksshylarynyń joldastyq kezdesýi Reseıde ótip, biz jeńiske jetkenbiz. Osy joly sol jarys Almatyda ótedi. Odan bólek, «Dınamonyń» tarıhyna eleýli úles qosqan sport qaıratkerlerin, Olımpıada júldegerlerin, basshylyq qyzmet atqarǵan ardagerlerimizdiń basyn qosyp, syı-sıapat jasamaq oıymyz bar. Budan da ózge josparlarymyz joq emes.
– Jumystaryńyzǵa sáttilik tileımiz.
Áńgimelesken T. ÓSKENBAI.
