[caption id="attachment_9635" align="alignright" width="254"]
اسقار ومارقۇلوۆ[/caption]
– اسقار ءالىراحىم ۇلى، اۋەلگى اڭگىمەمىزدى «دينامو» دەنە شىنىقتىرۋ – سپورت قوعامىنىڭ 90 جىلدىق تاريحتاعى جەتىستىكتەرىنەن باستاساڭىز.
– «دينامو» دەنە شىنىقتىرۋ-سپورت كوعامىنىڭ تاريحى حح عاسىردىڭ باسىنان – قازاق دالاسىنا كاسىبي سپورتتىڭ ەنگەن كەزىنەن باستالادى. سودان بەرى 90 جىل ۋاقىت ءوتىپتى. ءبىر عاسىرعا جۋىق تاريحى بار سپورت قوعامىنىڭ داۋىرلەگەن شاعى دا، قيىن كەزەڭى دە بولدى. العاش جۇمىسشىلاردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا، «دينامو» اتاۋى بەرىلەدى. ءبىراق ول كەزدە ەشقانداي بازالىق، قارجىلىق، تاجىريبەلىك مۇمكىندىگى جوق بولاتىن. سوعان قاراماستان، ازداعان جىلدىڭ ىشىندە وزىندىك باعىت-باعدارىن انىقتاپ، سپورت جانە دەنە تاربيەسى سالاسىنداعى وزىندىك جولىن تابا ءبىلدى. 1925 جىلدارى قازاقستاندا العاشقى دينامولىق ۇياشىقتار قۇرىلا باستادى. بۇل ۇيىمدار پەتروپاۆل، شىمكەنت، سەمەي، اقمولا، قىزىلوردا، ورال قالالارىندا پايدا بولدى. ءوزىڭىز كورىپ وتىرعان الماتى قالاسىنداعى مىنا ستاديون حالىقتىڭ كۇشىمەن، قاجىرلى ەڭبەگىمەن 1931 جىلى اشىلعان. ودان كەيىن ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىنەن «دينامونىڭ» فيليالدارى بوي كوتەردى. 1961 جىلى كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ، قازىرگى قالپى جاسالىندى. سودان بەرى حالىقتىڭ يگىلىگىنە جۇمىس ىستەپ كەلەدى. مۇندا تەك كاسىبي سپورتشىلار عانا كەلمەيدى، سپورت جانكۇيەرلەرى، قالا حالقى جانە بولاشاق يەلەرى جاستارىمىز وسىندا كەلىپ، ءتۇرلى ويىندار، جاتتىعۋلار وتكىزىپ تۇرادى.
– قيىن كەزدەردى دە باستان وتكەردى دەپ قالدىڭىز. وسى جاعىن ناقتى ايتا كەتەسىز بە؟
– اۋەلى، وسى كەشەننىڭ ايرىقشا ءبىر تاريحىن ايتا كەتەيىن. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالعاندا قازاقستاندىق ساربازداردى حالقىمىزدىڭ ايگىلى جىراۋى جامبىل جابايەۆ وسى ستاديوندا رۋحتى جىرىمەن تەربەپ، باتا بەرىپ شىعارىپ سالعان. اقىننىڭ ستاديون تولى ساربازدارعا ارناعان جىرى ۇمىتىلماس تاريح دەسەك بولادى. سوعىس كەزىندە سپورت قوعامى اۋىر كەزەڭدى باستان كەشتى. ءبىراق، جۇمىسىن توقتاتپادى. ديناموشىلار اۋىل، سەلو جانە قالا تۇرعىندارى اراسىندا دانەكەر بولا ءبىلدى، سونىمەن بىرگە ولاردى سپورتتىق تاۋارلارمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىردى. رەسپۋبليكا بويىنشا سپارتاكيادالار، جارىستار وتكىزۋگە مۇرىندىق بولىپ، ساڭلاق سپورتشىلاردى باۋلىدى.
بۇدان كەيىنگى قيىن ساتتەر تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قايتالاندى. توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ومىرىندە وتپەلى كەزەڭ باستالعان بولاتىن. وسى كەزەڭدە دينامولىقتاردىڭ بارلىق قۇرىلىمى ۇلكەن سىناقتان ءوتتى. قوعامنىڭ جەتەكشىلەرى ورتالىقتا جانە بارلىق جەرگىلىكتى وڭىرلەردە ۇيىمنىڭ ءومىر ءسۇرۋىن ساقتاپ قالۋعا قاجەتتى بارلىق شارالاردى قابىلداپ، داعدارىسقا قارسى جۇمىستاردى جۇرگىزدى. 1991 جىلى 26 قازاندا «دينامو» دەنە شىنىقتىرۋ - سپورت قوعامىنىڭ رەسپۋبليكالىق ۇيىمى اياسىندا قۇرىلتايشىلار كونفەرەنسياسى وتكىزىلىپ، ونىڭ جاڭا جارعىسى قابىلداندى.
كۇردەلى ەكونوميكالىق احۋالدا قالعانىنا قاراماستان، «دينامو» سپورت قوعامى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جەكە قۇرامدارىن دەنە تاربيەسى دايارلىعىنان وتكىزۋ، دەنە تاربيەسى ۇجىمدارىنداعى قىزمەتتىك-قولدانبالى سپورت تۇرلەرىن دامىتۋ، قىزمەتكەرلەر دەنساۋلىعىن نىعايتۋ ىسىندەگى قالىپتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ بويىنشا اتقارىلاتىن جۇمىستارىن جالعاستىرۋدا.
– «دينامو» قازىرگى ۋاقىتتا حالىققا ناقتى قانداي قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى؟
– «دينامو» دەنە شىنىقتىرۋ-سپورت قوعامىنىڭ قازىرگى باستى باعىتى – ىشكى ىستەر، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى، كەدەن جانە ىشكى اسكەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ دەنە شىنىقتىرۋ جانە ارنايى دايىندىقتارىن دامىتۋ، سونىمەن قاتار، بۇقارالىق سپورتتى، بالالار سپورتىن قولعا الىپ، جەتىلدىرۋگە جاردەمدەسۋ. قازىرگى تاڭدا بۇل سپورت قوعامى ەلىمىزدىڭ 18 ايماعىندا ءوز قىزمەتىن اتقارۋدا جانە ونىڭ قۇرامىندا 100 مىڭعا جۋىق ادام بار.
– ايماقتاعى بولىمشەلەردىڭ جاعدايى قالاي؟
– جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، توقىراۋ كەزەڭىندە سپورت قوعامىن ساقتاپ قالۋ وڭايعا تۇسكەن جوق. اسىرەسە، ايماقتارداعى بولىمشەلەردىڭ سپورتتىق كەشەندەرى، ستاديوندار سپورت باسقارمالارىنىڭ قۇرامىنا ءوتىپ كەتتى. سولاردىڭ كەيبىرىن سوتتاسىپ ءجۇرىپ، كەرى قايتارىپ الدىق. ءالى دە بىزگە وتپەگەن كەشەندەر جەتەرلىك. جەكەشەلەندىرۋدىڭ كەزەكتى تولقىنى بارىسىندا سول كەشەندەر جەكەمەنشىكتىڭ قولىنا ءوتىپ كەتە مە دەگەن ءقاۋىپ تە بار. «دينامو» قوعامدىق ۇيىم بولعاندىقتان، مەملەكەتتەن ەشقانداي قارجىلاي كومەك المايدى. سپورت قوعامى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قاراعاندىقتان، تالاي سىناقتان امان وتتىك. مينيسترلىكتىڭ بىزگە جاساعان كومەگى ۇشان-تەڭىز. ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆ مىرزا سپورت قوعامىنىڭ دامۋىنا وراسان زور ەڭبەك ەتىپ، بىزگە قولدان كەلگەن جاقسىلىعىن اياماۋدا. بىلتىردان بەرى ستاديون مەن عيماراتتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ جاتىرمىز. ءساۋىردىڭ اياعىندا تولىقتاي اياقتالادى دەپ وتىرمىز.
ءبىز مىنا ستاديوننىڭ ارقاسىندا كۇن كورىپ وتىرمىز. وسى ستاديوندى جالعا بەرىپ، سودان تۇسكەن قارجىمەن قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىن تولەيمىز. كەزىندە مالتۋ كولشىگى، ماشىق زالدارى بار ەدى، ءقازىر ول دا جوق. ايتكەنمەن، بارىمىزدى سالىپ، ۇلتتىق سپورتتىڭ دامۋىنا وراسان زور ىقپال جاساپ كەلەمىز. ءبىزدىڭ جالعا بەرۋ قۇنىمىز حالىق ءۇشىن ءتيىمدى. ديناموشىلاردىڭ وليمپيادا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتتارىندا، قىسقى جانە جازعى سپارتاكيادالاردا جەتكەن جەتىستىكتەرى سوزىمىزگە دالەل.
– مىسالى، قانداي ناتيجەلەردى ايتار ەدىڭىز؟
- ەگەمەندىك العان جىلداردان باستاپ دينامولىق سپورتشىلار حالىقارالىق دودالاردا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ ءجۇر. تەك قانا وليمپيادالىق ويىنداردىڭ وزىندە 46 مەدالدى ديناموشىلار الدى. ونىڭ 13ء-ى التىن، 15 كۇمىس جانە 18ء-سى قولا. ەڭ سوڭعى وليمپيادالىق مەدالدى دەنيس تەن سوچيدە وتكەن قىسقى وليمپيادا ويىندارىندا سىيلادى. دەنيستىڭ قولا مەدالى ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن ايرىقشا جەتىستىك دەۋگە بولادى. قىتايدا وتكەن وليمپيادا دا العان 13 مەدالدىڭ 11ء-ى بىزگە تيەسىلى. لوندوندا 5 التىن، 1 كۇمىس، 5 قولا مەدال الىپ، ديناموشىلار ناعىز مايتالمان سپورتشىلار ەكەنىن دالەلدەدى. بيىل وتكەن قىسقى ۋنيۆەرسادانىڭ 1 التىنىنان باسقاسىنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ساڭلاقتاردىڭ ەنشىسىندە. قىسقاشا قايىرعاندا، حالىقارالىق جارىستارداعى مەدالداردىڭ 70 پايىزىن ديناموشىلار ەلگە تارتۋ ەتتى. مۇنداي جارىستاردىڭ ەل رۋحىن سەرپىلتەتىنىن ەسكە الساق، «دينامو» سپورت قوعامىنىڭ حالىق ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنىن بىلۋگە بولادى.
– «دينامونىڭ» 90 جىلدىق مەرەكەسىن قالاي اتاپ ءوتۋدى جوسپارلاپ وتىرسىزدار؟
– وسىدان 5 جىل بۇرىن الماتىدا «دينامونىڭ» 85 جىلدىعىن وتكىزدىك. وعان 12 ەلدەن سپورتشىلار، بۇرىنعى ديناموشىلار، حالىقارالىق باپكەرلەر مەن قوناقتار قاتىستى. بيىل 17 ەلدەن كەلەدى دەپ وتىرمىز. بۇل مەرەيتويدى ەلىشىلىك شارا قىلماي، حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكىزۋگە كۇش سالۋدامىز. حالىقارالىق ۇيىمداستىرۋ كەڭەسى قۇرىلىپ، سپورت قوعامىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسادى، ارنايى كونفەرەنسيا وتەدى. 85 جىلدىعىندا رەسەيدىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى بوكسشىلارىنىڭ جولداستىق كەزدەسۋى رەسەيدە ءوتىپ، ءبىز جەڭىسكە جەتكەنبىز. وسى جولى سول جارىس الماتىدا وتەدى. ودان بولەك، «دينامونىڭ» تاريحىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان سپورت قايراتكەرلەرىن، وليمپيادا جۇلدەگەرلەرىن، باسشىلىق قىزمەت اتقارعان ارداگەرلەرىمىزدىڭ باسىن قوسىپ، سىي-سياپات جاساماق ويىمىز بار. بۇدان دا وزگە جوسپارلارىمىز جوق ەمەس.
– جۇمىستارىڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىز.
اڭگىمەلەسكەن ت. وسكەنباي.
