Baýyrlas elder, baýyrlas ult. Biraq, búgingi ómirge, bolashaq damýǵa qatysty kózqarastary eki bólek.
Birikken Ulttar Uıymy Bas Assambleıasynyń 70-shi sesıasynda sóz sóılegen Lýkashenko «Batys pen AQSH áleminen» qaımyǵatynyn ańǵartyp alsa, aǵylshynsha sóılegen Poroshenko óz baıandamasynda negizinen Reseı agresıasy týraly aıtty.
LÝKASHENKO NE DEDİ?
Órkenıet týraly
KSRO qulaǵannan soń memleketter arasyndaǵy «qyrǵı-qabaq» joǵalady, áskerı qaqtyǵystar tyıylady dep topshylaǵanbyz. Olaı bolmaı shyqty. Álem áli de turaqsyz. BUU-nyń jumysyn joqqa shyǵarmaımyn. Biraq... Kúni keshe ǵana uıymnyń aldaǵy 15 jylǵa arnalǵan josparyn qabyldadyq. 5 strategıalyq baǵyttan turady. Bular: adam, ǵalamshar, damý, beıbitshilik jáne áriptestik. Iá, mańyzdy. Biraq oryndalaryna kúmán kóp. Óıtkeni adamzat órkenıeti áli de ótken dáýirde ómir súrip jatyr. Eski jaralar qaıta qozýda.
BUU degenimiz – biz. Bizdiń is-áreketimiz qandaı bolsa, álem de sondaı keıipke enbek.
Halyqaralyq qatynastar týraly
Halyqaralyq qatynastar óte názik dúnıe. Osy názik dúnıeniń jibi úzilgeli tur. Halyqaralyq qaýipsizdik úlken daǵdarysta. Geosaıası oıyndarǵa aralasyp ketken kúlli álem qalqada jańa ári qaýipti terrorlyq toptardyń paıda bolǵanyn ańǵarmaı qaldy. Jahandyq oıynshylar bir-birine senbeıtin, bir-birine des bermeıtin boldy. Bir-birin tyńdaǵasy, sózine qulaq asqysy joq. Burynǵy «qyrqı-qabaq soǵystyń» dáýirine qaıta aınalyp keldik. Anyǵy, alapat soǵystyń aldynda turmyz.
Demokratıa týraly
Bir memleket basqa bir memleketke óziniń damý úlgisin tyqpalaǵysy, kiriktirgisi keledi. Munyń saldary qandaı? Syrttan aralasýdyń nátıjesinde «túrli-tústi» revolúsıalar bir elden bir elge kóship qonyp júr, bir kezde turaqty memleketti bir kúnde haostaǵy elge aınaldyrý «dástúrge» endi. Munyń bárin demokratıamen kólegeıleıtin boldyq. Biraq, ýáde etilgen demokratıanyń ornyna úlken qaıǵy keldi. Turǵyndardyń týǵan otanynan qashýyna týra kelip jatyr.
Lýkashenko: Syrttan aralasýdyń nátıjesinde «túrli-tústi» revolúsıalar bir elden bir elge kóship qonyp júr, bir kezde turaqty memleketti bir kúnde haostaǵy elge aınaldyrý «dástúrge» endi.
Derjavalar jaıynda
Álemdi bılegisi kelgen derjavalar óziniń kúshi men ekonomıkalyq qýatyn paıdalanyp, belgili bir eldegi yqpalyn úlkeıte, zoraıta túskisi keledi. Saıyp kelgende álem ázir BUU-nyń halyqaralyq quqyq prınsıpinde bekitilgen Jarǵydan bas tartýdyń aldynda tur. Haostyń kókesin sonda kóremiz...
Urpaq týraly
Biz bárimiz de bolashaqtyń, bolashaq urpaqtyń aldyndaǵy jaýapkershiligimizdi sezinýimiz kerek. Naqtyraq aıtsam, ózimizden keıin artymyzǵa ne qaldyratynymyzdy oılanýǵa tıispiz.
Keıingi kezde keıbir elder «tolyq bostandyq» týraly urandatyp júr. Mundaı bostandyq qoǵamdy ustap turatyn qundylyqtardy qıratyp jatyr. Otbasy, moral, ar-uıat. Adam quqyǵyn qorǵaımyz. Úkimetti qulatyp, bútin bir memleketti qıratyp jatqandar osy uranmen aqtalatyn sıaqty.
Qaıtalap aıtaıyn, Belarýs jerinde anarhıa, haosqa zorlyq zombylyqqa eshqashanda jol berilmeıdi. Eshqandaı lozýngterge aldanbaımyz, munyń ishinde demokratıa da bar.
Óz eli jaıynda
Adamzat HHİ ǵasyrǵa kóptegen álsiz ári tıimsiz memlekettermen aıaq basty. Álsiz memleket degen ne? Álsiz memlekette zań oryndalmaıdy, turaqsyzdyq, teńsizdik, kedeılik jaılaǵan, jastardyń ómir súrýge degen umtylysy joq.
Sońǵy 20 jyl boıyna biz, Belarýs memleketi áleýmetke baǵyttalǵan ekonomıkalyq táýelsiz memleket qurdyq. «Otan – otbasynan bastalady». Biz birinshi kezekte otbasynyń máselesine kóńil bólemiz. Keıbir elderde dástúrli otbasynyń qabyrǵasy qıratýda. Jańa áleýmettik «novasıalar» paıda bolyp jatyr... Demokratıany jalaý etkender muny tabıǵı, qalypty dúnıe retinde qabyldańdar deıdi. Olaı bolsa erteńgi kúni balany kim týady? Biz óz tarapymyzdan nemere, shóberelerimizdiń babalardan qalǵan qundylyqtardy, dástúr men mádenıetti saqtaýyna barynsha kúsh salamyz.
POROSHENKO NE DEDİ?
Orys agresıasy týraly
Ýkraına orys agresıasyna qarsy tura otyryp júıelik reformalar endirýde. Kreml bizge kedergi bolǵysy keledi. Ýkraın halqy tańdap alǵan demokratıalyq (eýropalyq) damý jolyn Reseı kóre almaı otyr.
Qyrym jáne Donbass týraly
Qyrymdy basyp alǵan reseılik agresıa jáne Donbasstaǵy oqıǵalar saldarynan myńdaǵan adam óldi. Reseımen aradaǵy soǵys Ýkraınaǵa ekologıalyq jáne epıdemıologıalyq qaýip tóndirip otyr. Soǵys júrip jatqan eldiń shyǵysyndaǵy hımıalyq oshaqtar asa qaýipti. Tipti tehnogendi apat bolýy múmkin.
Soǵystyń shyǵyny jaıly
Orys agresıasynyń saldarynan kedeıliktiń jańa formalary, atap aıtqanda – aıaqasty jáne kútpegen kedeılik paıda boldy. Shyǵystaǵy soǵystyń kesirinen 1,5 mln adam Ýkraınanyń óz ishinde qonys aýdarýǵa májbúr boldy. Ýkraındyq Donbasstaǵy soǵystyń árbir kúni bizge 5 mln. dollarǵa shyǵady. Soǵys bolmasa, biz bul aqshany eldiń damýyna baǵyttar edik. Qazirgi kúni Ýkraınanyń óz ishinde qonys aýdarýǵa májbúr bolǵan 1,5 mln adam aımaqtyq qana emes, tutas memlekettik deńgeıdegi problemaǵa aınalyp otyr.
Poroshenko: Ýkraındyq Donbasstaǵy soǵystyń árbir kúni bizge 5 mln. dollarǵa shyǵady. Soǵys bolmasa biz bul aqshany eldiń damýyna baǵyttar edik.
Ol neden úmitti?
Áskerı agresıasy aıaqtalǵannan keıin Ýkraına Donbass pen Qyrymdy qol astyna qaıtarǵan soń mıllıondaǵan adamdarǵa burynǵy ómiri men turmysyna qaıtyp kelýge jaǵdaı jasaý kerek. Biz bul mindetti oryndaýǵa ázirmiz, alaıda bizge halyqaralyq qaýymdastyqtyń kómegi qajet.
Keńestik ıdeologıa týraly
Biz orys agresıasyna qalaı qarsy turýdy ǵana oılap júrgen joqpyz. Ýkraına men Eýropa odaǵynyń aıasyndaǵy kelisimshart negizinde ýkraın qoǵamynyń oı-sanasyn ózgertýge kúsh salyp jatyrmyz. Birinshiden, bul korrýpsıamen kúres. Korrýpsıadan arylsaq, keńestik psıhologıadan da qutylamyz. Qazirgi ýkraın qoǵamyndaǵy «jaman ádetterdiń» kópshiligi bizge komýnıstik ıdeologıadan juqqan.
Taǵy da Reseı týraly
Ázirgi álemge agressıvti, ozbyr, ózimshil ıdeologıadan qutylatyn kez keldi. Mundaı ıdeologıalar áli de ómir súrip jatyr. Kimdi meńzep otyrǵanymdy jaqsy bilesizder. Mundaı ıdeologıalarda adam quqyǵy men bostandyǵy tabanǵa taptalady. Mundaı ıdeologıamen ómir súretin el kórshi memleketke shabýyl jasasa da onysyn óz tarapynan aqtap alady. Ózine kir juqtyrmaıdy. Mynany túsiný kerek: beıbitshilik pen bostandyq bolmaı, eshqandaı turaqty damý bolmaıdy.
Daıyndaǵan, Dýman BYQAI
Qyzyqty demotıvatorlar...
