Syltaý ǵana. Ánsheıin syltaý ǵana. Memlekettik tildi meńgere almaı júrgender anyǵy, qazaq tilin úırenýge qulqy joq ekenin moıyndaǵysy kelmeıdi. Jan qınaǵysy joq.

Memlekettik tildi ómir boıy úırenbeı ótetindermen kúresý qıyn sosyn. Jeńe almaısyń. Aıttyq qoı, syltaýy taýsylmaıdy dep. Qazaqsha sózdikter az deıdi, qazaqsha kýrstar joq deıdi. Aldaryna tosý kerek. Sózdikter de, kýrstar da bar, belgilisi. Sonda da úırengisi joq. Sebep nede, sonda? Nıettiń joqtyǵynda, qulyqtyń azdyǵynda shyǵar, bálkim.

Áıtpese, bir jyldyń ishinde qazaqsha úırenip alǵan Djýlıa Makleınnen qaı jeri kem olardyń? Emin-erkin sóılep tur. Aksenti de joq. Quddy Qazaqstanda týǵan, qazaqtildi ortada ósken sıaqty. Qyzyǵy, qazaqylyǵy da bar. Bul qandaı qudiret?

EKSPO-ny kórý úshin sonaý Amerıkadan kelgen Djýlıa qazaqqa kúıeýge tıipti. Erli-zaıyptylar qazir kórmeni nasıhattap júr. Kelýshilerdi kútip alady. Aǵylshyn tildi alys elderden kelgen týrısermen pikir almasady, jón kórsetedi, jol silteıdi.

Astanada júrgenderine eki aı bolǵan. EKSPO bastalǵaly beri osynda. Shet elden kelgenderi birden bilinedi. Júzderi jyly. Ezýlerinen kúlki ketpeıdi. Turmys tozdyrmaǵan. Ómir sharshatpaǵan.

Djýlıanyń joldasy Qaýlan Qusaıynhan Qytaıdan oralǵan. Qandasymyz. Biraq, ázir AQSH azamaty eken.

Ekeýi osydan 6 jyl buryn Qazaqstanda tanysqan. Jarty jyl buryn shańyraq kóteripti.

«Bir jyl boıy qazaq tilin oqyp-úırendim. Meńgerip aldym. Qazaqstanda emes, Amerıkada oqydym. Qazir qazaqshamnyń jetile túsýine kómektesip jatqan eki ustazym bar. Biri Shymkentte, biri Shortandyda turady», – deıdi.

Qazaqshasy bizdegi «q» men «ń»-ǵa tili kelmeıtin talaı sheneýnikke qaraǵanda kósh ilgeri. Anyǵy, bul bilgeni de jetip tur. Biraq, Djýlıaǵa azdyq etkenge uqsaıdy. Ustaz jaldapty, sol úshin. Aıttyq qoı, másele nıette dep...

Qaýlan bolsa Qytaıda týǵan, Qytaı mektebin bitirgen.

«Úıde de, túzde de qazaqsha sóıleımin, biraq. Otbasym da solaı» deıdi qazir AQSH-tyń Kalıfornıa shtatynda turatyn qandasymyz.

Alys qurlyqtan at terletip kelgen Qaýlan qytaı tilin de jetik biledi. Kórmege kelgen qytaılyq týrıser aldymen Qaýlannyń kómegine júginedi eken. Qandasymyz óz kezeginde olarǵa Qazaqstan, kórme týraly tolyqqandy aqparat berýge tyrysyp júr.

Djýlıanyń qazaqsha úırenýine Qaýlannyń yqpal etkeni anyq. Barǵan jerin syılaǵany bul. Syılaýdyń ne ekenin sezbeıtinder, sezbeı ótetinder de bar. Qazaqstandy orystildi el dep oılaıtyndar da kóp... Qaýlan solaı oılaıtyndardyń qatarynda bolsa, shetelden alǵan áıeli de EKSPO-da oryssha saırap turar edi.

Al orystildi BAQ Djýlıanyń qazaqsha sóıleıtinin elemegen syńaı tanytty. Artyq jarnama jasaǵysy kelmegen shyǵar. Onsyzda da ósip kele jatqan qazaqtildi segmentti shetqaqpaılaǵan túri dep topshyladyq.

«EKSPO bizge qatty unady, jaqsy áser aldyq. Kórmeniń mazmuny óte aýqymdy jáne ondaǵy tanystyrylymdar tamasha. Bul qazaqstandyqtarǵa jáne álemniń túkpir-túkpirinen kelgenderge, onyń ishinde Ortalyq Azıa eliniń azamattaryna halyqaralyq deńgeıdegi is-sharany óz kózimen kórýge  múmkindik beretin aıyryqsha shara. Bizdińshe, Qazaqstan pavılony eń ádemisi. Halyqaralyq kórme Qazaqstannyń jetistikteri men tabystaryn kórsetedi», – deıdi Djýlıanyń ózi.

Qazaqsha sóılegen ózge ulttyń ókili bóten bolsa da jaqyn, qazaqsha bilmeıtin qazaq jaqyn bolsa da bóten. Nege olaı eken?

Dýman BYQAI