Bizdiń bılik orystan, sheshennen, uıǵyrdan, tájikten qorqady, tek qazaqtan ǵana qoryqpaıdy. Qazaqtyń arqasynda mınıstr, prezıdent bolyp otyrǵanyn oılamaıdy da. Ekinshiden, nege áý bastan Qazaqstanda opozısıa álsiz boldy?
Óıtkeni memleket qazaqtiki bolǵanymen, qazaqtar 40-aq paıyz boldy, al orystildi basylymdar qazaqty kún saıyn jerge tyǵyp jatty, tipti memleketten qarjy alyp otyrǵan «Kazahstanskaıa pravda» qazaqty jamandaı bastady.
Osy kezde qazaqtar, biz de bılikti jamandaı bastasaq, memlekettiń irgesi shaıqalar edi.
Biraq, ony bılik uqqan joq, qazaqtyń qorqaqtyǵy, ezdigi, nasharlyǵy dep oılady. Sodan artynan opozısıa shyqty, biraq olar ulttyq múddeni emes, ózderiniń jem jeıtin astaýyn oılady. Sóıtip júrgende ýaqyt ótip ketti.
Aldyńǵy úlken kislerimizdiń birazy o dúnıege ketip qaldy, keıingi qalǵan bizder sharshadyq, al jastarda qaýqar joq, sóıtip bılik qazaqty basynyp, oıyna kelgenin istep otyr. Biraq munyń aqyry jaqsy bolmaıdy.
Sońǵy kezde «qazaqtardy qalaǵa keltirmeý» degen saıasat bastaldy.
Onyń birinshi basqyshy: «qazaqtar barǵan jerine tirkelýi kerek» deıdi. Sóıtip aýyldan qalaǵa jumys izdep kelgen qanshama qazaqty qýdy, totalıtarlyq memlekettegi sıaqty erkin júrip-turýyna tıym saldy. Nege?
Óıtkeni,
qalanyń halqy qazaqtanyp barady.
Eger keshegi Jeltoqsandaǵy sıaqty búlik bolatyn bolsa, qaladaǵy qazaqtyń balalary kóteriledi, maqsat – solardy keltirmeý. Bul – qazaqqa qarsy saıasat, aýylda jumys joq, sonda qazaq kúnin qalaı kóredi? Bılik o bastan qazaqtyń kóbeıýine qarsy boldy, qazaq tiliniń aıasyn shektedi. Memlekettik qyzmetkerlerge talap qoımaǵannyń ózinde «Bolashaq» baǵdarlamasymen shetelde oqıtyndarǵa qazaq tilin bilýdi mindetteý kerek edi, olar buǵan «jaqsy balalardan aıyrylyp qalamyz» dep syltaý aıtty.
Ana tilin bilmegen bala – jaqsy bala emes. Eger sondaı talap qoısaq, bári bir-aq jylda úırenip alatyn edi. Osyny óz balalary qazaqsha bilmeıtin bıliktegiler sozyp keledi...
Jazda Astanada úndiniń jumysshylarymen tóbeles boldy, oǵan da qazaqtyń jastaryn jazyqty etip shyǵarǵysy kelip edi, jurt kóterilgen soń iske aspady...
Muhtar MAǴAÝIN,
Derekkóz: "Ańyz adam" jýrnaly
