Sábet zamanynda bilim alyp, ustazdarynan taıaq jep ósken býyn "aıýǵa namaz úıretken taıaq" degen pikirdi jaqtap, ustazdyń balaǵa qol kóterýin «tárbıeniń» bir quraly dep óz oılaryn ortaǵa tastady.
Endi biri aı men kúnniń amanynda balany bulaısha sabaý naǵyz jaýyzdyq dep jaǵalaryn ustady.
Qaısyn qoldaýǵa bolady? Bilip bolmaısyń. Biraq, biz biletin anyq dúnıe bar.
Ol – kún ótken saıyn Keńes zamanyndaǵy eski ádetterdiń qalyp jatqany.
Kisiniń kisige álemjettik jasaýy naǵyz nadandyq. Tipti, kórsoqyrlyq desek bolady.
Osy bir oqıǵadan elimizde adamǵa degen qurmettiń qatty kemip ketkenin ańǵardyq. Bul ashshy da bolsa shyndyq. Kún ótken saıyn adamı qundylyqtardan aıyrylyp, haıýannyń kúıin keship baramyz.
Áleýmettik jelde taralyp ketken vıdeoǵa nazar salǵanymyzda oqýshynyń ustazynyń tilin almaı bazarǵa ketip qalǵanyn bildik. Biraq sol úshin adamdy urýǵa bola ma? Árıne, bolmaıdy.
Biraq stýdent te ońyp turǵan joq. Oqý oqyp, bilim alýdyń ornyna bazar jaǵalap nesi bar? Apama jezdem saıdyń kebi kelip tur.
Biraq qazir ár aýdanda aqsha tabýdyń maqsatynda ashylǵan kolejderde qaıbir jarytyp bilim beredi dersiz? Kolejderdi aıtpaǵan kúnniń ózinde atynan at úrketin ýnıversıtetterde de bilim berý isi syn kótermeı turǵany jasyryn emes.
Mundaı jaǵadaıda kim bala oqytqysy keledi. Sol sıaqty jastardyń da bilim alýǵa yqylasy bolmaıtynyn túsinýge bolady.
Qazir ustazdyń oqytýǵa, balanyń oqýǵa qulqy joq. Budan neni ańǵaramyz? Budan bilim salasynda, qala berdi búkil qoǵamdy «glýbokıı» daǵdarys dendep alǵanyn baıqaýǵa bolady.
Bilim salasyn jemqorlyq jaılaǵan. Qoly kelgender qonyshynan basyp kolej ashyp, bilim salasyn bızneske aınaldyryp alǵany qashan?
Mundaı kolejderdiń daıyndamaıtyn mamandyqtary joq. Birin daıyndaıdy. Elde joq zaýyttarǵa arnap maman daıarlaıdy. Al ustazdardyń sıqy anaý. Júıkesi syr berip, jurttyń balasyn tómpeshtep júr.
Qazir kolejdi bilim beretin mekeme emes, mal tabatyn orynǵa aınalǵan. Al budan keıin jastardyń bilim alýǵa qulshynysy qaıdan bolsyn?
Qaıta bazar jaǵalap, sabaqqa qatyspaı, kóshe taptaǵandy jón sanaıdy.
Óıtkeni olar mundaı kolejderdi bitirip, besaspap maman bolyp shyqpaıtyndaryn jaqsy biledi.
Aıtpaqshy, bizdiń elimizdegi memlekettik, jekemenshik oryndar kolej bitirgenderdi jumysqa qabyldamaq turmaq, esiginen syǵalatpaıdy ǵoı. Sonda biz munshama kolejderdi nesine ustap otyrmyz? Osy jaǵy túsiniksiz bolyp tur.
Aýyldaǵy ata-analar balalary qatarynan kem qalmasyn dep aýzyndaǵysyn jyryp, solardyń oqýyna tólep, kolejderdiń qojaıyndaryn baıytyp jatyr. Bilim mınıstrligi nege buǵan tosqaýyl qoımaıdy.
Osydan birshama jyl buryn Dáýlet Tólendi esimdi áriptesimiz «Kolej kóp pe, kotej kóp pe?» dep maqala jazǵan edi. Qazir osy taqyrypta kez kelgen óńirge qaratyp, kolejderin sanap shyǵýǵa bolady.
Osyndaı bolmashy oqý orynda sabaq berip, bilim alyp júrgen ustaz ben shákirttiń arasynda qandaı baılanys bolýy múmkin. Eshqandaı.
Bul tyǵyryqtan qalaı shyǵýǵa bolady? Turmystyń taýqymetin tartyp, kúıki tirliktiń sońynda júrgen ustazdy jazalap, jumystan shyǵarǵanmen másele sheshilmeıdi.
Birshama ýaqyt ótkennen keıin dál osyǵan uqsaq oqys oqıǵa keń baıtaq Qazaqstannyń taǵy bir pushpaǵynda burq ete qalýy múmkin.
Bizdińshe, bul úshin áldebireýdiń qaltasyn qampıtý maqsatynda qurylǵan kolejderdi jabý kerek.
Budan soń, aqshasy barlarǵa kolej emes, kásiporyn ashýǵa múmkindik týǵyzyp, jaǵdaı jasaǵan jón.
Al biz bolsaq, taqyr jerde kolej ashyp, maman daıyndap jatyrmyz. Qazir kolej bitirgenderdiń bári jumyssyz, bosyp júr.
Dál qazir Qazaqstanǵa kolej emes, zaýyt, fabrıka, óndiris qajet. Óndiris damysa, bizdiń oı-sanamyz da ózgeredi, damıdy. Dúnıeniń, adamynyń, mamandyqtyń qadirin biletin bolamyz.
Al óndiristiń damýy úshin jalǵaz Bilim jáne ǵylym mınıstrligi ne isteı alady? Túk te isteı almasy anyq. Bul jerde Úkimet bir adamnyń organızimi sekildi jumys isteý kerek.
Ókinishke oraı, bizder mundaı júıeli isti kórip turǵanymyz joq. Sondyqtan, Jarkenttegi kolejde oryn alǵan oqıǵa óndirisimiz damymaǵan soń, osyndaı jaıt oryn aldy baılam jasaǵandy jón kórip otyrmyn. Al siz qalaı oılaısyz?
Nurlan JUMAHAN
