Qazaqstannyń munaı óndirý kólemin qysqartatyny týraly habar bir aptadan beri BAQ betinen túspeı tur dep jazady Dalanews.kz.
Áńgime Reseı aýmaǵy arqyly ótetin Kaspıı qubyr konsorsıýmy (KTK) baǵytymen eksporttalatyn qazaqstandyq munaıdyń kólemin qysqartý jaıynda. Bul týraly alǵashqylardyń biri bolyp Reseıdiń «Kommersant» basylymy jazǵan edi.
Basylymnyń deregine súıensek, aldaǵy 2 aı ishinde KTK arqyly eksporttalatyn munaı kólemi kem degende eki ese qysqarýy múmkin. Bul senarı shyndyqqa aınalsa, Qazaqstan munaıynyń álemdik naryqqa jetkizilýi aıtarlyqtaı shektelmek.
Bıylǵy kórsetkishterge kóz salsaq, qańtarda Qazaqstan men Reseı KTK arqyly 4,8 mln tonna, aqpanda 5,5 mln tonna, al naýryzda shamamen 6 mln tonna munaı aıdaǵan.
Sáýir aıynda bul kórsetkish 6,5 mln tonnaǵa jetýi tıis edi. Biraq qazirgi jaǵdaı basqasha órbigeli tur.
KTK qubyryndaǵy úsh qashyqtan baılaý qurylǵysynyń (VPÝ) ekeýiniń jumysy toqtaǵan jaǵdaıda, munaı tasymaldaý qarqyny aıtarlyqtaı báseńdeıdi.
Qazaqstan Energetıka mınıstrligi «munaı tıeý jumysy shtattyq rejımde júrip jatyr» degenimen, bul ázirgi jaǵdaı ǵana. Shyn máninde, KTK termınalynyń munaı saqtaý múmkindigi – shamamen 1 mln tonna kóleminde. Bul rezervýarlar aldaǵy jeti kún ishinde tolyp qalýy múmkin.
Mundaı jaǵdaıda, Qazaqstannyń eń iri úsh jobasy – Teńiz, Qashaǵan men Qarashyǵanaq kenishterinde munaı óndirisi qysqarýy sózsiz.
Reuters agenttigi de derekkózderine súıenip, Qazaqstannyń munaı óndirýdi qysqartýǵa daıyndalyp jatqanyn habarlady.
Qazaqstandyq sarapshylardyń esebi boıynsha, eger el aıyna KTK arqyly shamamen 5 mln tonna munaı eksporttasa, sonyń jartysy – 2,5 mln tonna (18 mln barelden astam) shektelse, bul Qazaqstan búdjeti men Ulttyq qoryna aıyna shamamen 400 mln dollar kóleminde zıan keltiredi. Bul óte aýqymdy shyǵyn.
Qysqartý týraly habar álemdik naryqtaǵy basty oıynshylardyń biri – OPEK+ uıymynyń da nazarynda. Aldaǵy 3 sáýir kúni tehnıkalyq komıtet jınalsa, 5 sáýirde OPEK+ elderiniń mınıstrleri bas qosady.
Osy jıynda Qazaqstannyń jańa Energetıka mınıstri Erlan Aqkenjenov baıandama jasaýy múmkin. Qazaqstannyń munaı eksportyndaǵy qysqarý OPEK+ elderine tıimdi bolýy ábden yqtımal. Sebebi óndiris kóleminiń tómendeýi álemdik naryqtaǵy munaı baǵasynyń ósýine jol ashady.
Reseıdiń Rostransnadzory Azov-Qarateńiz baseınindegi barlyq porttarǵa keshendi tekserý júrgizgen. Osy tekserý barysynda Kaspıı qubyr konsorsıýmyna (KTK) tıesili úsh qashyqtan baılaý qurylǵysynyń (VPÝ) ekeýiniń jumysy toqtatylǵan. Iaǵnı, munaıdy teńizdegi tankerlerge tıeý múmkindigi eki esege azaıyp otyr.
Bul resmı turǵyda qaýipsizdik talaptaryn buzýǵa baılanysty sheshim dep túsindirilgenimen, astarynda ekonomıkalyq-saıası múddeler de bolýy múmkin degen pikir aıtylýda.
Bir nárse anyq: Qazaqstan úshin munaı óndirisin kúrt qysqartý aýyr ári shyǵyndy proses. Munaı óndirisin qaıtadan tolyq qýatta qalpyna keltirý de ońaı emes.
Energetıka sarapshysy Oljas Baıdildınovtyń aıtýynsha, munaı óndirý «krandaǵy sý emes», ony qalaǵan kezde ashyp-jabýǵa múmkindik joq.
Qazir barlyq tarap úshin eń mańyzdysy KTK konsorsıýmynyń resmı málimdemesi. Onyń naqty pozısıasy belgili bolǵanda ǵana jaǵdaıdyń tolyq beınesin kóre alamyz.
Ázirge anyq nárse Qazaqstan ekonomıkasy jaqyn ýaqytta munaı eksportynyń qysqarýyna baılanysty qıyn synaqpen betpe-bet kelýi múmkin.
