Қазақстанның мұнай өндіру көлемін қысқартатыны туралы хабар бір аптадан бері БАҚ бетінен түспей тұр деп жазады Dalanews.kz.
Әңгіме Ресей аумағы арқылы өтетін Каспий құбыр консорциумы (КТК) бағытымен экспортталатын қазақстандық мұнайдың көлемін қысқарту жайында. Бұл туралы алғашқылардың бірі болып Ресейдің «Коммерсантъ» басылымы жазған еді.
Басылымның дерегіне сүйенсек, алдағы 2 ай ішінде КТК арқылы экспортталатын мұнай көлемі кем дегенде екі есе қысқаруы мүмкін. Бұл сценарий шындыққа айналса, Қазақстан мұнайының әлемдік нарыққа жеткізілуі айтарлықтай шектелмек.
Биылғы көрсеткіштерге көз салсақ, қаңтарда Қазақстан мен Ресей КТК арқылы 4,8 млн тонна, ақпанда 5,5 млн тонна, ал наурызда шамамен 6 млн тонна мұнай айдаған.
Сәуір айында бұл көрсеткіш 6,5 млн тоннаға жетуі тиіс еді. Бірақ қазіргі жағдай басқаша өрбігелі тұр.
КТК құбырындағы үш қашықтан байлау құрылғысының (ВПУ) екеуінің жұмысы тоқтаған жағдайда, мұнай тасымалдау қарқыны айтарлықтай бәсеңдейді.
Қазақстан Энергетика министрлігі «мұнай тиеу жұмысы штаттық режимде жүріп жатыр» дегенімен, бұл әзіргі жағдай ғана. Шын мәнінде, КТК терминалының мұнай сақтау мүмкіндігі – шамамен 1 млн тонна көлемінде. Бұл резервуарлар алдағы жеті күн ішінде толып қалуы мүмкін.
Мұндай жағдайда, Қазақстанның ең ірі үш жобасы – Теңіз, Қашаған мен Қарашығанақ кеніштерінде мұнай өндірісі қысқаруы сөзсіз.
Reuters агенттігі де дереккөздеріне сүйеніп, Қазақстанның мұнай өндіруді қысқартуға дайындалып жатқанын хабарлады.
Қазақстандық сарапшылардың есебі бойынша, егер ел айына КТК арқылы шамамен 5 млн тонна мұнай экспорттаса, соның жартысы – 2,5 млн тонна (18 млн баррельден астам) шектелсе, бұл Қазақстан бюджеті мен Ұлттық қорына айына шамамен 400 млн доллар көлемінде зиян келтіреді. Бұл өте ауқымды шығын.
Қысқарту туралы хабар әлемдік нарықтағы басты ойыншылардың бірі – ОПЕК+ ұйымының да назарында. Алдағы 3 сәуір күні техникалық комитет жиналса, 5 сәуірде ОПЕК+ елдерінің министрлері бас қосады.
Осы жиында Қазақстанның жаңа Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов баяндама жасауы мүмкін. Қазақстанның мұнай экспортындағы қысқару ОПЕК+ елдеріне тиімді болуы әбден ықтимал. Себебі өндіріс көлемінің төмендеуі әлемдік нарықтағы мұнай бағасының өсуіне жол ашады.
Ресейдің Ространснадзоры Азов-Қаратеңіз бассейніндегі барлық порттарға кешенді тексеру жүргізген. Осы тексеру барысында Каспий құбыр консорциумына (КТК) тиесілі үш қашықтан байлау құрылғысының (ВПУ) екеуінің жұмысы тоқтатылған. Яғни, мұнайды теңіздегі танкерлерге тиеу мүмкіндігі екі есеге азайып отыр.
Бұл ресми тұрғыда қауіпсіздік талаптарын бұзуға байланысты шешім деп түсіндірілгенімен, астарында экономикалық-саяси мүдделер де болуы мүмкін деген пікір айтылуда.
Бір нәрсе анық: Қазақстан үшін мұнай өндірісін күрт қысқарту ауыр әрі шығынды процесс. Мұнай өндірісін қайтадан толық қуатта қалпына келтіру де оңай емес.
Энергетика сарапшысы Олжас Байділдиновтың айтуынша, мұнай өндіру «крандағы су емес», оны қалаған кезде ашып-жабуға мүмкіндік жоқ.
Қазір барлық тарап үшін ең маңыздысы КТК консорциумының ресми мәлімдемесі. Оның нақты позициясы белгілі болғанда ғана жағдайдың толық бейнесін көре аламыз.
Әзірге анық нәрсе Қазақстан экономикасы жақын уақытта мұнай экспортының қысқаруына байланысты қиын сынақпен бетпе-бет келуі мүмкін.
