Aýyldaǵy jastarǵa qoldaý kóp

Dalanews 25 mam. 2019 11:38 906

Aýyl – halyqtyń turmys salty, mádenıetimiz ben dástúrimizdiń, ádet ǵurpymyz ben rýhanı tirshiligimizdiń qaınar kózi. Qaımaǵy buzylmaǵan qazaq aýylynan talaı uly ǵalymdar men kóptegen qoǵam qaıratkerleriniń túlep ushqany belgili. Memlekettiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýy da aýyldyń turmys deńgeıimen ólshenedi.  Degenmen, qazirgi tańda sol aýyldy jerlerdegi jastar máselesi elimizdiń ózekti máseleleriniń birine aınalyp otyr. Osy oraıda, aýyl jastarynyń ahýalyn bilmekke tasyn túrtseń tarıhy kórinetin Shý óńiri jastarynyń jaıyn sóz ótkendi qup kórdik.

Jalpy, aýdanda turyp jatqan turǵyndar sany 100 myńnyń tóńireginde bolsa, onyń 23 myńnan astamy 14 pen 29 jas aralyǵyndaǵy jastar eken.Bul shýlyq turǵyndardyń 23,2 paıyzyn jastar quraıdy degen sóz. Sonyń ishinde aýyldaǵy jastardyń sany Shý qalasyna qaraǵanda edáýir basymyraq ekenin aıta ketken jón. Qazirgi kezde jastardyń deniberekeli momaqan daladan ıý-qıýy mol, dańǵaza qalaǵa ketýge qumartyp turatyny jasyryn emes. Al, kerisinshe aýyldy jerdi ógeısinbeı, týǵan jerdiń tútinin túzý tútetýdi jón kórgen aýyl jastarymen jumysty júıeli túrde úılestirý aýdandyq Jastar resýrstyq ortalyǵyna júktelgen. Jastarǵa jan-jaqty jaǵdaı jasalyp otyrǵan tusta, eldi mekenderge ımenbeı baryp, eseli eńbek etýdi kózdegen jastarǵa qoldaý bildirýde ortalyqtyń qoldaýy rasymen de zor. Qazirgi tańda ortalyqtyń ózinde 40-tan asa jas óren qyzmet etedi eken. Oǵan qosa, ár aýyldyq okrýgterde jastar isi jónindegi keńesshi mamandar da jumys isteýde. Olar jastardyń memlekettik baǵdarlamalarǵa qatysýyn qamtamasyz etý, jumyssyzdyqpen kúres, túrli qylmystardyń aldyn alý, buqaralyq sport túrlerimen aınalysý maqsatynda densaýlyq saqtaý, bilim berý, sport, mádenıet mekemelerimen, ishki ister organdarymen, aýyl ákimderimen birlese jumys atqaryp keledi.

Az ǵana jylda aıaqqa turyp, damýdyń dańǵyl jolyna túsken memleketimiz aýyl turmysyn tikteýge bilek sybana kiristi. Óz kezeginde qatarynan úsh jyldyń Aýyl jyldary bolyp jarıalanýy da dalaly jerdiń tynysyn keńeıtete túskeni anyq. Sondaı-aq, osydan segiz jyl buryn qabyldanǵan «Dıplommen aýylǵa», «Jasyl el» baǵdarlamalary men «Jastar praktıkasy» syndy jastarǵa baǵyttalǵan zor múmkindikter aýyldy jerlerdi qajetti mamandarmen qamtamasyz etýde jáne jumyssyzdardyń sanyn azaıtýda úlken mańyzǵa ıe bolǵanyn siz ben biz jaqsy bilemiz.

Shý aýdanynyń ekonomıkalyq damýy men órkendeýine zor úles qosyp kele jatqan iri kásiporyndardyń biri – temir jol salasy ekeni aıtpasa da belgili. Osyǵan oraı toǵyz joldyń torabynda ornalasqan aýdan jastarynyń basym bóligi temir joldy kúnkóris kózine aınaldyrǵan. Búgingi kúni bolat joldyń boıynda 700-ge jýyq jas turaqty jumys istep keledi. Ol úshin múmkindik te jetkilikti. Bulaı deıtinimiz – aýdanda osy sala boıynsha arnaýly orta bilim beretin oqý oshaqtary bar. Temir jol salasyn bylaı qoıǵannyń ózinde aýyl sharýashylyǵy túrli maman­dyqtarǵa, jumysshy kadrlaryna zárý.Mysaly, aýyl­da elektrshi, tokar, aǵash ustasy syndy mamandardy tabý ońaı emes. Mektep bitirgender birden joǵary oqý oryndaryna, kolejderge umtylady.Olar úshin mundaı mamandyq boıynsha bilim alý qorlyqpen teń.Ekinshiden, tokar bolý ekiniń biriniń qolynan kele bermeıtini taǵy bar. Oǵan zergerge bitken qabilet kerek. Jastardyń barlyǵy qalaǵa tyǵylsa, aýyl sharýashylyǵyndaǵy osyndaı keleli isterdi kim atqar­maq? Mine, osyndaı kúrmeýli máselelerdi eskergen aýdandaǵy orta bilim oshaqtary atalǵan mamandyqtar boıynsha mamandar daıyndap keledi. Máselen, 2016-2017 oqý jylynda aýdandaǵy arnaýly orta oqý oryndarynda 1071 stýdent bilim alsa, onyń 281-i grant, al qalǵan 790 stýdent aqyly negizde bilim alǵan. Osylaısha, aýdan basshylyǵy oıly, saýatty jas­tar úshinbarlyq jaǵdaıdy jasap, izdengen, tal­pynǵan jastyń bastamasyna, jumysqa ornalasýyna udaıy qoldaý bildirip keledi.

Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar