Sońǵy kúnderi ulttyq valúta baǵamy álsirep, AQSH dollary kúsh ala bastady. Aqsha aıyrbastaý oryndarynda amerıkalyq aqsha 491-493 teńgeden satyla bastady. Keıbir mamandar bul baǵam 500 teńgege deıin baratynyn boljaıdy. Degenmen ekonomıkalyq sarapshy Aıbar Oljaev dollar satyp alýǵa asyqpaý kerektigin aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Onyń aıtýynsha, teńgege negizinen áser etetin úsh globaldy faktorda aıtarlyqtaı ózgeris joq. Iaǵnı, munaı baǵasy, syrtqy tólem balansynyń jaǵdaıy men saýda-sattyqtaǵy usynys/suranys kólemderinde.
"Týra osy jerde qyzyq jaǵdaı týyndaıdy. Munaı baǵasy turaqty, tipti Iran men Izraıl arqasynda aqyryndap ósip keledi. Syrtqy tólem balanysynyń teris saldosy biz úshin qatty aýytqyǵan joq, kerisinshe qysqarýǵa bet aldy. Keı sarapshylar tilge tıek etken búdjet defısıtiniń teńgege esh qatysy da jaǵymsyz áseri de bolmaıdy. Sebebi, defısıtti jabý úshin Ulttyq qordan kóbirek transfert alynsa, ol dollarlar Qazaqstan qor bırjasynda konverttelgende kerisinshe teńgege demeý beretinin kórdik", dep jazady ol Facebook-tegi paraqshasynda.
Onyń oıynsha, dál osy aýytqýlarda tek qana rúbldiń áseri bar. Jáne ol qysqa merzimdi áser beretin sıaqty. Fýndamentaldy túrde, rúbl ózimen birge teńgeni eń tómenge deıin birge qulatyp ákete almaıdy, aradaǵy baılanys myqty emes jáne 2023-2024 jyldary rúbl kádimgideı álsiregen.
"Negizgi baılanys dep aıta alatyn ımporttyq kanaldy alyp qaraıtyn bolsaq, 2024 jyldyń basynan beri Reseıden bizge kelgen ımport kólemi 2,42 mıllıard dollar deńgeıinde boldy. Bul - ótken jylǵy sáıkes kórsetkishten az. Ia, Reseı áli kúnge deıin óziniń 28,6 paıyz úlesimen bizdiń negizgi ımporter bolyp keledi. Biraq osydan birneshe jyl buryn Reseıdiń bizdiń jalpy ımporttaǵy úlesi, tipti 34-36% kórsetken kezder de bolǵanyn umytpaýymyz kerek", - deıdi ol.
Sondaı-aq ol sanksıa aıasynda Mosbırjadan dollar/rúbl juby ketkeli beri, rúbl men dollar arasynda tikeleı saýda-sattyq joıylǵanyn, rúbldiń dollardaǵy naryqtyq quny onyń ıýánmen aradaǵy saýdasynan keıin, ıýán baǵasyna shaǵylatyn kros-kýrs arqyly beriletinin eske salady.
"Keshe bir dollar 96,27 rúblge deıin bardy. Negizgi sebebi, Qytaıdyń transshekaralyq tranzaksıalarda Reseı kompanıalaryn ıýán boıynsha qysa bastaǵanynda jáne qyrkúıek aıynan beri bastalǵan Qytaı Jańa jylynda bolyp otyr. Nátıjesinde Reseıde ıýán tapshylyǵy bastaldy. Qytaı Jańa jyldan keshe ǵana shyqty jáne kelesi aptadan bastap birshama ıýándi Reseıge jetkizetin bolady. Demek kelesi apta basynda rúbldiń quldyraýy toqtap, sol 94 deńgeıinde turaqtaı bastaýy múmkin", dep sózin tolyqtarady sarapshy.
Ol esh fýndamentaldy negiz bolmasa da, keıde naryq túrli spekýlátıvti tolqynnyń ishinde ketip qalatyny jasyryn emes ekenin de naqtylaıdy.
"Biraq ol kópirshik tez jarylady da, naryq ornyna tez oralady. Úkimetke osy qazanda dollardyń 490 teńge bolyp tura turǵany keremet tıimdi bolady. Sebebi, bırjada bir aıdyń ishinde 1,4 mıllıard dollar aýystyrǵanda teńge baǵamynan utar edi. Biraq naryq ta ondaı suranys/usynys qulaǵyn tez anyqtaıdy. Sondyqtan kelesi aptada Qazaqstan qor bırjasynda qalaı belsendi konvertasıalar bastalady, solaı teńge 483-485 dálizine orala bastaıtynyn boljaı alamyz. Sebebi kelesi apta rúbl de ıýán tarapynan belgili bir qoldaý almaq. Dollar satyp alýǵa asyqpańyzdar", dep sózin túıindeıdi Aıbar Oljaev.
