Donald Tramp Ýashıngtonǵa qaıta oralǵan bette jahandyq ekonomıkada jańa daǵdarys dáýirin bastaıtyn qadamdarǵa kiristi, dep jazdy Financial Times.
Dalanews.kz osy saraptamany qazaqshaǵa aýdaryp, oqyrman nazaryna usynyp otyr.
Aq úı basshysy aldaǵy aıdan bastap Kanada men Meksıkadan keletin ımportqa 25 paıyzdyq tarıf engizetinin málimdep úlgerdi. Tramp bul iske shyndap kiriser bolsa, atalǵan elderdiń ulttyq valútalary álsirep, AQSH-tyń aksıalar naryǵyndaǵy fúchersteriniń tómendeýine túrtki bolady.
Tramp sonymen birge Qytaıǵa da qatań shart qoıyp, eger Beıjiń TikTok qosymshasynyń kem degende 50 paıyz úlesin amerıkalyq kompanıaǵa satýdy maquldamasa, qytaılyq taýarlarǵa 100 paıyzdyq tarıf engizýge daıyn ekenin málimdedi.
Eýropalyq Odaqqa da últımatým jasap, eger Eýropa amerıkalyq munaıdy kóbirek satyp almasa, Batys elderinen keletin ónimderge jańa baj salyǵy salynatynyn eskertti. Munyń bári Tramptyń negizgi saýda seriktesterimen "joǵary táýekeldi" kelissózder júrgizip, AQSH múddesin qatań túrde tańýǵa daıyn ekenin taǵy bir dáleldegendeı boldy. Bul áreketter onyń ulyqtaý rásiminde aıtqan "AQSH-tyń quldyraý dáýirin aıaqtap, jańa "altyn ǵasyrdy" bastaımyz" degen uranyna da saı keledi.
78 jastaǵy Tramp prezıdent qyzmetine kirise salysymen Djo Baıden ákimshiliginiń birqatar bastamasyn túbegeıli joqqa shyǵarýǵa kiristi.
Baıdenniń násildik ádilettilikti ilgeriletý, Batys jaǵalaýdaǵy keıbir ızraılshil ekstremıstik toptardy sanksıalaý, Medicaid júıesin nyǵaıtý, daýys berý quqyǵyn keńeıtý sekildi túrli salany qamtıtyn ondaǵan jarlyǵynyń kúshin joıdy.
Sonymen qatar AQSH-ty Parıjdiń klımat jónindegi kelisiminen ekinshi qaıtara shyǵaryp, kómirsýtekti otyn óndirisin arttyrýǵa bel býdy. Zańsyz ımıgranttardy elden shyǵarý naýqanyn bastady jáne saılaý nátıjesin qaıta qaraýdy talap etip, 2021 jyly 6 qańtarda Kapıtolııdi basyp alýǵa qatysqandardy keshirýge ýáde etti. Eń qyzyǵy, Tramptyń ózi – AQSH tarıhynda qylmystyq jaza alǵan alǵashqy prezıdent atanǵan, eki ret qastandyqtan aman qalyp, saılaýda jeńgen tulǵa. Endi ol osy mártebesin paıdalanyp, «halyqshyl jáne ultshyl» platformaǵa arqa súıep, Baıden ákimshiliginiń «progresıvti» kún tártibin keri qaıtarýǵa kiriskeli otyr.
Saýda máselesindegi Tramptyń "batyl" málimdemeleri kún ótken saıyn údeı túsýde. Ulyqtaý rásiminde sóılegen sózinde ol tarıfterdi halyqaralyq ekonomıkalyq dıplomatıanyń basty quraly retinde kóretinin jáne sol arqyly AQSH qazynasyn toltyrmaq nıetin jasyrmady.
"Óz azamattarymyzdy salyqpen aýyrtpalyqqa salǵansha, basqa elderge tarıf engizip, sol arqyly óz halqymyzdy baıytqanymyz jón", – dedi ol.
Osyǵan oraı, Tramp naýqan kezinde aıtqan "barlyq ımportqa ámbebap tarıf salý" týraly jospary da áli ózekti ekenin jetkizdi. Ony qoldaýǵa Aq úıdegi negizgi keńesshileri – apparat basshysy Súzı Ýaıls, saıasat jónindegi jetekshi maman Stıven Mıller jáne saýda men óndiris boıynsha joǵarǵy keńesshi Pıter Navarro atsalysyp otyr.
İshki saıasatta da Tramp qatań baǵyt ustaıtynyn anyq baıqatty: budan bylaı AQSH-Meksıka shekarasynda ulttyq deńgeıdegi tótenshe jaǵdaı jarıalap, elge zańsyz kelgen ımıgranttardyń balalaryna azamattyq berý isin toqtatýǵa talpynys jasaıtyn bolady.
Buǵan qosa, Meksıkadaǵy esirtki kartelderin «sheteldik terorıstik uıymdar» dep atap, olarǵa qarsy arnaıy jasaq jiberý múmkindigin de joqqa shyǵarmady. Árıne, bul sheshimder AQSH Konstıtýsıasynyń 14-túzetýine qaıshy dep sanalatyndyqtan, sotta daý týǵyzýy yqtımal.
Biraq Tramp munymen toqtap qalmaı, Pentagonǵa Meksıkamen shekaraǵa ásker jumyldyrýdy tapsyrdy jáne AQSH-tyń Panama kanalyn qaıta baqylaýǵa alýy múmkin ekenin málimdedi.
Sonymen birge ol "dúnıejúzinde buryn-sońdy bolmaǵan eń qýatty armıany quramyn" dedi de, bir mezette Ýkraına men Taıaý Shyǵystaǵy soǵystardy toqtatyp, ózin "beıbitshilik ornatýshy" prezıdent retinde tanytýǵa ýáde etti.
Osy sharalardyń bári Tramp ákimshiliginiń AQSH-ty jańa jolǵa salýǵa degen umtylysyn bildiredi, biraq onyń naqty nátıjesi aldaǵy ýaqyttyń enshisinde.
