دونالد ترامپ ۋاشينگتونعا قايتا ورالعان بەتتە جاھاندىق ەكونوميكادا جاڭا داعدارىس ءداۋىرىن باستايتىن قادامدارعا كىرىستى، دەپ جازدى Financial Times.
Dalanews.kz وسى ساراپتامانى قازاقشاعا اۋدارىپ، وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىر.
اق ءۇي باسشىسى الداعى ايدان باستاپ كانادا مەن مەكسيكادان كەلەتىن يمپورتقا 25 پايىزدىق تاريف ەنگىزەتىنىن مالىمدەپ ۇلگەردى. ترامپ بۇل ىسكە شىنداپ كىرىسەر بولسا، اتالعان ەلدەردىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتالارى السىرەپ، اقش-تىڭ اكسيالار نارىعىنداعى فيۋچەرستەرىنىڭ تومەندەۋىنە تۇرتكى بولادى.
ترامپ سونىمەن بىرگە قىتايعا دا قاتاڭ شارت قويىپ، ەگەر بەيجىڭ TikTok قوسىمشاسىنىڭ كەم دەگەندە 50 پايىز ۇلەسىن امەريكالىق كومپانياعا ساتۋدى ماقۇلداماسا، قىتايلىق تاۋارلارعا 100 پايىزدىق تاريف ەنگىزۋگە دايىن ەكەنىن مالىمدەدى.
ەۋروپالىق وداققا دا ۋلتيماتۋم جاساپ، ەگەر ەۋروپا امەريكالىق مۇنايدى كوبىرەك ساتىپ الماسا، باتىس ەلدەرىنەن كەلەتىن ونىمدەرگە جاڭا باج سالىعى سالىناتىنىن ەسكەرتتى. مۇنىڭ ءبارى ترامپتىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىمەن "جوعارى تاۋەكەلدى" كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، اقش مۇددەسىن قاتاڭ تۇردە تاڭۋعا دايىن ەكەنىن تاعى ءبىر دالەلدەگەندەي بولدى. بۇل ارەكەتتەر ونىڭ ۇلىقتاۋ راسىمىندە ايتقان "اقش-تىڭ قۇلدىراۋ ءداۋىرىن اياقتاپ، جاڭا "التىن عاسىردى" باستايمىز" دەگەن ۇرانىنا دا ساي كەلەدى.
78 جاستاعى ترامپ پرەزيدەنت قىزمەتىنە كىرىسە سالىسىمەن دجو بايدەن اكىمشىلىگىنىڭ ءبىرقاتار باستاماسىن تۇبەگەيلى جوققا شىعارۋعا كىرىستى.
بايدەننىڭ ناسىلدىك ادىلەتتىلىكتى ىلگەرىلەتۋ، باتىس جاعالاۋداعى كەيبىر ءيزرايلشىل ەكسترەميستىك توپتاردى سانكسيالاۋ، Medicaid جۇيەسىن نىعايتۋ، داۋىس بەرۋ قۇقىعىن كەڭەيتۋ سەكىلدى ءتۇرلى سالانى قامتيتىن ونداعان جارلىعىنىڭ كۇشىن جويدى.
سونىمەن قاتار اقش-تى ءپاريجدىڭ كليمات جونىندەگى كەلىسىمىنەن ەكىنشى قايتارا شىعارىپ، كومىرسۋتەكتى وتىن ءوندىرىسىن ارتتىرۋعا بەل بۋدى. زاڭسىز يمميگرانتتاردى ەلدەن شىعارۋ ناۋقانىن باستادى جانە سايلاۋ ناتيجەسىن قايتا قاراۋدى تالاپ ەتىپ، 2021 جىلى 6 قاڭتاردا كاپيتولييدى باسىپ الۋعا قاتىسقانداردى كەشىرۋگە ۋادە ەتتى. ەڭ قىزىعى، ترامپتىڭ ءوزى – اقش تاريحىندا قىلمىستىق جازا العان العاشقى پرەزيدەنت اتانعان، ەكى رەت قاستاندىقتان امان قالىپ، سايلاۋدا جەڭگەن تۇلعا. ەندى ول وسى مارتەبەسىن پايدالانىپ، «حالىقشىل جانە ۇلتشىل» پلاتفورماعا ارقا سۇيەپ، بايدەن اكىمشىلىگىنىڭ «پروگرەسسيۆتى» كۇن ءتارتىبىن كەرى قايتارۋعا كىرىسكەلى وتىر.
ساۋدا ماسەلەسىندەگى ترامپتىڭ "باتىل" مالىمدەمەلەرى كۇن وتكەن سايىن ۇدەي تۇسۋدە. ۇلىقتاۋ راسىمىندە سويلەگەن سوزىندە ول تاريفتەردى حالىقارالىق ەكونوميكالىق ديپلوماتيانىڭ باستى قۇرالى رەتىندە كورەتىنىن جانە سول ارقىلى اقش قازىناسىن تولتىرماق نيەتىن جاسىرمادى.
"ءوز ازاماتتارىمىزدى سالىقپەن اۋىرتپالىققا سالعانشا، باسقا ەلدەرگە تاريف ەنگىزىپ، سول ارقىلى ءوز حالقىمىزدى بايىتقانىمىز ءجون"، – دەدى ول.
وسىعان وراي، ترامپ ناۋقان كەزىندە ايتقان "بارلىق يمپورتقا امبەباپ تاريف سالۋ" تۋرالى جوسپارى دا ءالى وزەكتى ەكەنىن جەتكىزدى. ونى قولداۋعا اق ۇيدەگى نەگىزگى كەڭەسشىلەرى – اپپارات باسشىسى سيۋزي ۋايلس، ساياسات جونىندەگى جەتەكشى مامان ستيۆەن ميللەر جانە ساۋدا مەن ءوندىرىس بويىنشا جوعارعى كەڭەسشى پيتەر ناۆاررو اتسالىسىپ وتىر.
ىشكى ساياساتتا دا ترامپ قاتاڭ باعىت ۇستايتىنىن انىق بايقاتتى: بۇدان بىلاي اقش-مەكسيكا شەكاراسىندا ۇلتتىق دەڭگەيدەگى توتەنشە جاعداي جاريالاپ، ەلگە زاڭسىز كەلگەن يمميگرانتتاردىڭ بالالارىنا ازاماتتىق بەرۋ ءىسىن توقتاتۋعا تالپىنىس جاسايتىن بولادى.
بۇعان قوسا، مەكسيكاداعى ەسىرتكى كارتەلدەرىن «شەتەلدىك تەرروريستىك ۇيىمدار» دەپ اتاپ، ولارعا قارسى ارنايى جاساق جىبەرۋ مۇمكىندىگىن دە جوققا شىعارمادى. ارينە، بۇل شەشىمدەر اقش كونستيتۋسياسىنىڭ 14-تۇزەتۋىنە قايشى دەپ سانالاتىندىقتان، سوتتا داۋ تۋعىزۋى ىقتيمال.
ءبىراق ترامپ مۇنىمەن توقتاپ قالماي، پەنتاگونعا مەكسيكامەن شەكاراعا اسكەر جۇمىلدىرۋدى تاپسىردى جانە اقش-تىڭ پاناما كانالىن قايتا باقىلاۋعا الۋى مۇمكىن ەكەنىن مالىمدەدى.
سونىمەن بىرگە ول "دۇنيەجۇزىندە بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەڭ قۋاتتى ارميانى قۇرامىن" دەدى دە، ءبىر مەزەتتە ۋكراينا مەن تاياۋ شىعىستاعى سوعىستاردى توقتاتىپ، ءوزىن "بەيبىتشىلىك ورناتۋشى" پرەزيدەنت رەتىندە تانىتۋعا ۋادە ەتتى.
وسى شارالاردىڭ ءبارى ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ اقش-تى جاڭا جولعا سالۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن بىلدىرەدى، ءبىراق ونىڭ ناقتى ناتيجەسى الداعى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە.
