Qazaqstandyq sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasattyń negizgi baǵyttary, sondaı-aq ony iske asyrý kezeńderi Qazaqstan Respýblıkasynyń 2015-2025 jyldarǵa arnalǵan sybaılas jemqorlyqqa qarsy strategıasynda kórinis tabady.
Onda uıymdastyrýshylyq, quqyqtyq, aqparattyq sıpattaǵy sybaılas jemqorlyqqa qarsy sharalar kesheni qamtylǵan, al onyń maqsaty memlekettiń sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasatynyń tıimdiligin arttyrý, sybaılas jemqorlyqtyń kez kelgen kórinisine "múldem tózbeýshilik" ahýalyn jasaý arqyly sybaılas jemqorlyqqa qarsy qozǵalysqa búkil qoǵamdy tartý jáne Qazaqstanda sybaılas jemqorlyq deńgeıin tómendetý bolyp tabylady. Onyń kirispesinde Strategıada qoldanylatyn nysanaly ındıkatorlar mynalar bolyp tabylady: memlekettik qyzmetterdiń sapasy; qoǵamnyń memlekettik bılik ınstıtýttaryna senimi; halyqtyń quqyqtyq mádenıetiniń deńgeıi; eldiń halyqaralyq qoǵamdastyqtaǵy bedelin arttyrý jáne tıisti halyqaralyq reıtıńterdi, onyń ishinde "Transparency International" sybaılas jemqorlyqty qabyldaý ındeksindegi Qazaqstannyń reıtıńin jaqsartý.
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımylda azamattyq sektordyń belsendi qatysýy sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasattyń tabysty jáne tıimdi elementteriniń biri bolyp tabylady.
Osy aspektide, sońǵy jyldary azamattyq sektordyń qyzmetin retteıtin qazaqstandyq zańnama eleýli ózgeristerge ushyraýda. Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl prosesine qatysatyn azamattyq qoǵam ınstıtýttary búginde birinshi kezektegi rólge shyǵady, bul Memleket basshysy Q.K. Toqaevtyń jyl saıynǵy Joldaýlarynda da kórinis tabýda.
Búgingi tańda azamattyq qoǵam ınstıtýttarynyń memlekettik bılik organdarymen, jergilikti ózin-ózi basqarý organdarymen jáne olardyń laýazymdy tulǵalarymen sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl máselelerinde ózara tıimdi sharttarda sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasattyń osy sýbektileriniń birlesken qyzmetinen týyndaıtynyn atap ótken jón:
- sybaılas jemqorlyqqa qarsy mamandandyrylǵan keńesshi nemese saraptamalyq organdardyń jumysyna azamattyq qoǵam ınstıtýttary ókilderiniń qatysýy;
- sybaılas jemqorlyqqa qarsy saraptama, normatıvtik-quqyqtyq aktiler men olardyń jobalaryna monıtorıń júrgizý, sybaılas jemqorlyqqa qarsy bilim berý, nasıhattaý jáne t. b.;
- sybaılas jemqorlyqqa qarsy strategıany iske asyrý barysy men nátıjelerin baqylaýǵa birlesip qatysý, onyń ishinde memlekettik organdar aqparatynyń qoljetimdiligi monıtorıńi, búdjet qarajatyn josparlaý jáne tıimdi jumsaý boıynsha monıtorıńi;
- sybaılas jemqorlyqtyń jaı-kúıi jáne oǵan qarsy is-qımyl sharalarynyń nátıjeliligi týraly aqparat almasý.
Osyny eskere otyryp, sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet búgingi tańda sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl jónindegi ýákiletti organ bola otyryp óz qyzmetin júzege asyrý sheńberinde negizgi basymdyq retinde azamattyq sektormen, onyń ishinde BAQ ókilderimen belsendi yntymaqtastyq pen ózara is-qımyl jasaýǵa basa nazar aýdarady.
Búgingi tańda sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmetinde sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasattyń iske asyrylýyna qoǵamdyq baqylaýdy júzege asyrý úshin azamattyq sektor ókilderin biriktiretin túrli alańdar bar. Olardyń ishinde: sybaılas jemqorlyqqa qarsy strategıany iske asyrýdy syrtqy taldaý men baǵalaýdyń arnaıy monıtorıńtik toptary, aqparattyq-aǵartýshylyq shtabtar, "Adaldyq alańy" jobalyq ofısteri. Olar joǵary azamattyq ustanymmen jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasatty iske asyrýǵa naqty kózqarastarmen belsendi azamattardy biriktirdi.
Sonymen qatar, sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet buqaralyq aqparat quraldarymen belsendi jumys júrgizýde. Sebebi, buqaralyq aqparat quraldary qoǵamnyń habardarlyǵyn arttyryp qana qoımaı, tergeý júrgizip, sybaılas jemqorlyq jaǵdaılary týraly habarlaıdy. Búgingi tańda tıimdi medıa sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyldyń mańyzdy elementteriniń biri bolyp tabylady, óıtkeni jýrnalıserdiń "quqyq buzýshylyq jaǵdaılaryn tergeýge jáne ashýǵa kúshti yntasy bar".
Osylaısha búginde sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl jónindegi ýákiletti organnyń, memlekettik organdar men azamattyq sektordyń keshendi jáne júıeli jumysy ǵana sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasatty iske asyrýda tıimdi nátıjelerge qol jetkizýge múmkindik beredi.
Ernar Maqajanov, QR Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń Almaty oblysy boıynsha departamentiniń basshysy
