بۇگىنگى تاڭدا سىبايلاس جەمقورلىق ءبىرقاتار سەبەپتەرمەن پايدا بولاتىن جانە بىرنەشە تۇرلەردى قابىلدايتىن كۇردەلى جانە كوپ قىرلى قۇبىلىس بولىپ كورىنەدى. ۇزاق ۋاقىت بويى سىبايلاس جەمقورلىق مادەني، ادامگەرشىلىك جانە تاريحي ماسەلە بولىپ سانالدى، ءبىراق بۇگىندە ول مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ دا، ازاماتتاردىڭ دا بەلسەندى قاتىسۋىن تالاپ ەتەتىن ساياسي، ينستيتۋسيونالدىق ماسەلە رەتىندە قاراستىرىلادى.

قازاقستاندىق سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتتارى، سونداي-اق ونى ىسكە اسىرۋ كەزەڭدەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگياسىندا كورىنىس تابادى.

وندا ۇيىمداستىرۋشىلىق، قۇقىقتىق، اقپاراتتىق سيپاتتاعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شارالار كەشەنى قامتىلعان، ال ونىڭ ماقساتى مەملەكەتتىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ كەز كەلگەن كورىنىسىنە "مۇلدەم توزبەۋشىلىك" احۋالىن جاساۋ ارقىلى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قوزعالىسقا بۇكىل قوعامدى تارتۋ جانە قازاقستاندا سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ بولىپ تابىلادى. ونىڭ كىرىسپەسىندە ستراتەگيادا قولدانىلاتىن نىسانالى ينديكاتورلار مىنالار بولىپ تابىلادى: مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ ساپاسى؛ قوعامنىڭ مەملەكەتتىك بيلىك ينستيتۋتتارىنا سەنىمى؛ حالىقتىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيى؛ ەلدىڭ حالىقارالىق قوعامداستىقتاعى بەدەلىن ارتتىرۋ جانە ءتيىستى حالىقارالىق رەيتينگتەردى، ونىڭ ىشىندە "Transparency International" سىبايلاس جەمقورلىقتى قابىلداۋ يندەكسىندەگى قازاقستاننىڭ رەيتينگىن جاقسارتۋ.

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدا ازاماتتىق سەكتوردىڭ بەلسەندى قاتىسۋى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتىڭ تابىستى جانە ءتيىمدى ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

وسى اسپەكتىدە، سوڭعى جىلدارى ازاماتتىق سەكتوردىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن قازاقستاندىق زاڭناما ەلەۋلى وزگەرىستەرگە ۇشىراۋدا. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل پروسەسىنە قاتىساتىن ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارى بۇگىندە ءبىرىنشى كەزەكتەگى رولگە شىعادى، بۇل مەملەكەت باسشىسى ق.ك. توقايەۆتىڭ جىل سايىنعى جولداۋلارىندا دا كورىنىس تابۋدا.

بۇگىنگى تاڭدا ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارىمەن، جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگاندارىمەن جانە ولاردىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرىندە ءوزارا ءتيىمدى شارتتاردا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتىڭ وسى سۋبەكتىلەرىنىڭ بىرلەسكەن قىزمەتىنەن تۋىندايتىنىن اتاپ وتكەن ءجون:

- سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى مامانداندىرىلعان كەڭەسشى نەمەسە ساراپتامالىق ورگانداردىڭ جۇمىسىنا ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارى وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋى؛

- سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساراپتاما، نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەر مەن ولاردىڭ جوبالارىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءبىلىم بەرۋ، ناسيحاتتاۋ جانە ت. ب.؛

- سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيانى ىسكە اسىرۋ بارىسى مەن ناتيجەلەرىن باقىلاۋعا بىرلەسىپ قاتىسۋ، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك ورگاندار اقپاراتىنىڭ قولجەتىمدىلىگى مونيتورينگى، بيۋدجەت قاراجاتىن جوسپارلاۋ جانە ءتيىمدى جۇمساۋ بويىنشا مونيتورينگى؛

- سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ جاي-كۇيى جانە وعان قارسى ءىس-قيمىل شارالارىنىڭ ناتيجەلىلىگى تۋرالى اقپارات الماسۋ.

وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت بۇگىنگى تاڭدا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان بولا وتىرىپ ءوز قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە نەگىزگى باسىمدىق رەتىندە ازاماتتىق سەكتورمەن، ونىڭ ىشىندە ب ا ق وكىلدەرىمەن بەلسەندى ىنتىماقتاستىق پەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋعا باسا نازار اۋدارادى.

بۇگىنگى تاڭدا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا قوعامدىق باقىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ازاماتتىق سەكتور وكىلدەرىن بىرىكتىرەتىن ءتۇرلى الاڭدار بار. ولاردىڭ ىشىندە: سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيانى ىسكە اسىرۋدى سىرتقى تالداۋ مەن باعالاۋدىڭ ارنايى مونيتورينگتىك توپتارى، اقپاراتتىق-اعارتۋشىلىق شتابتار، "ادالدىق الاڭى" جوبالىق وفيستەرى. ولار جوعارى ازاماتتىق ۇستانىممەن جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتى ىسكە اسىرۋعا ناقتى كوزقاراستارمەن بەلسەندى ازاماتتاردى بىرىكتىردى.

سونىمەن قاتار، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە. سەبەبى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قوعامنىڭ حاباردارلىعىن ارتتىرىپ قانا قويماي، تەرگەۋ جۇرگىزىپ، سىبايلاس جەمقورلىق جاعدايلارى تۋرالى حابارلايدى. بۇگىنگى تاڭدا ءتيىمدى مەديا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى، ويتكەنى جۋرناليستەردىڭ "قۇقىق بۇزۋشىلىق جاعدايلارىن تەرگەۋگە جانە اشۋعا كۇشتى ىنتاسى بار".

وسىلايشا بۇگىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ازاماتتىق سەكتوردىڭ كەشەندى جانە جۇيەلى جۇمىسى عانا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتى ىسكە اسىرۋدا ءتيىمدى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ەرنار ماقاجانوۆ، ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ الماتى وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى