Jýyrda burynǵy ádilet mınıstri Azamat Esqaraev Qazaqstannyń Úndistandaǵy elshisi bolyp taǵaıyndaldy. Bıyl 9 qańtarda mınıstr qyzmetimen qosh aıtysqan sheneýnik biraz ýaqyt jumyssyz júrip qalsa da, sáýirdiń basynda elshilikten oryn tapty.
Qazaqstanda buryn mınıstr, ákim bolǵan beldi shendi-shekpendilerdiń eldegi qyzmetten keıin elshilikten jyly oryn tabatyny jıi baıqalady. Bul tájirıbeniń artynda ne tur? Elshilik "jaramsyz" shendiler baratyn orynǵa aınaldy ma? Dalanews.kz saýaldaryna tanymal saıasatker Ámirjan Qosan jaýap qatty.
Ákimdik pen mınıstrliktegi jyly oryndy elshilikke aıyrbastaǵandar kimder?
Elshilik - qandaı da bir memlekettiń ekinshi memlekettegi resmı ókildigi, onyń qyzmetine óz memleketiniń múddesin qorǵap, saıası, ekonomıkalyq, mádenı baılanystardy nyǵaıtý jatady.
Sóz basynda qozǵaǵan Azamat Esqaraev bıyl 7 sáýirde Qazaqstan Respýblıkasynyń Úndistan Respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi laýazymyna taǵaıyndaldy. İzinshe birqatar elshilikte aýys-túıis júrdi.
Nurlan Jalǵasbaev Qazaqstan Respýblıkasynyń Polsha Respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi bolyp taǵaıyndaldy da, Qazaqstan Respýblıkasynyń Úndistan Respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi, Qazaqstan Respýblıkasynyń Shrı-Lanka Demokratıalyq Sosıalısik Respýblıkasyndaǵy, Bangladesh Halyq Respýblıkasyndaǵy, Nepal Federatıvtik Demokratıalyq Respýblıkasyndaǵy, Býtan Koróldigindegi, Maldıv Respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi qyzmetin qosa atqarýshy laýazymdarynan bosatyldy.
Sondaı-aq, Álim Qırabaev Qazaqstan Respýblıkasynyń Polsha Respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi laýazymynan bosatyldy.
Byltyr mamyrda batys óńirin biraz basqarǵan Nurlan Noǵaev Mańǵystaý oblysy ákimi qyzmetinen ketti. Bir aıdan soń Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrikmenstandaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi laýazymyna taǵaıyndaldy. Sóıtip ol da óz ornyn tapty.
Burynǵy syrtqy ister mınıstri Qaırat Ábdirahmanov ta Qazaqstannyń Nıderlandydaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisi, Hımıalyq qarýǵa tyıym salý uıymyndaǵy turaqty ókili qyzmetin atqaryp júr. Árıne, tizim munymen bitpeıdi. Mundaı shendiler qatary kóp-aq.
Eskiden qalǵan jaman ádet pe? Ámirjan Qosannyń pikiri
Saıasatker, qoǵam qaıratkeri Ámirjan Qosannyń pikirinshe, kadrlyq oqshantaıdan shyǵyp qalǵan laýazymdy sheneýnikterdiń kenetten qyzmet salasyn aýystyryp, shetelge elshi bop ketýi – keshegi eski Qazaqstannan qalǵan teris te turpaıy dástúr.
"Sol kezdegi prezıdent Nursultan Nazarbaev bul ádisti úsh maqsatta (jáne de óte-móte tıimdi ári nátıjeli) qoldanyp júrdi. Birinshisi – dál búgin elde asa qajeti joq shendini ýaqytsha "dıplomatıalyq demalysqa" jiberý. Alaıda ýaqyt óte ol kadrlar qaıtadan prezıdenttiń aınalasyna oralyp, el ishinde qyzmetin jalǵastyra berdi. Ekinshisi – pálege ushyrap nemese isti bop qalǵan favorıtterin el nazarynan tasa ǵyp, jurt ýlap-shýlap bolǵansha, sheteldegi "qurmetti aıdaýǵa" attandyrý. Ondaı kadlardyń keıbiri qaıta oralyp júrdi, al keıbiri sol ketkenimen mol ketip jatty", - deıdi sarapshy.
Saıasatkerdiń sózinshe, úshinshi maqsattyń saıası astary bar.
"Bılikte júrip, sosyn prezıdentke qarsy shyǵyp, opozısıa qataryna ótken belgili tulǵalardy da Nazarbaev sheteldik mısıalarǵa jiberip otyrdy. Opozısıanyń keıbir ókilderi ondaı aldaýsyratýǵa kónip jatty, keıbireýi kónbeı ketti. Árıne, basqa elderde mundaı tásilder qoldanyp keledi. Alaıda jurt solaı etedi eken dep, ol tájirıbeni aına-qatesiz Qazaqstanda qaıtalaý mindetti emes shyǵar", - deıdi ol.
Elshi bolý anaý aıtqandaı ońaı qyzmet emes. Muny Ámirjan Qosan da qýattaıdy.
"Shymshyqty soısa da, qasapshy soısyn, dıplomatıa sekildi asa tereń bilim men kásibı biliktilikti, kerek deseńiz, erekshe komýnıkasıalyq qasıetterdi, ekiniń birinde joq harızmany qajet etetin asa jaýapty (elshi degen ózi qyzmet atqaryp jatqan eldegi Qazaqstannyń tolyqqandy, tolyqmándi ókili hám sımvoly emes pe?!) mindetti kez kelgen keshegi ákim ne mınıstr atqara almaıdy! Sol sebepti mundaı úrdisti óz basym qoldamaımyn", - deıdi ol.
Sarapshy qyzmetinen bosap qalǵan sheneýnikti sátti "paıdalanýdyń" basqa jolyn aıtty.
"Belgili bir salany basqaryp, sodan keıin ártúrli sebeptermen qyzmetinen ketken mınıstr sol salanyń mamany retinde jumysyn jalǵastyra bersin. Ol úshin mindetti túrde birinshi basshy bolý qajet emes: sol salada jańa bıznes ashsyn, óziniń qabiletin tanytsyn. Sol kezde bizde kadr saıasatynda belgili bir turaqtylyq, birizdilik, dástúr paıda bolady. Kreslo degen ákesinen qalǵan mura emes qoı, basqalarǵa da múmkindik bersin. Áıtpese, bizde eski qazaqstandyq dástúr áli jalǵasýda: ákim ne mınıstr bolǵan adamdar óle-ólgenshe sol rezervten shyqpaı, jyly ornynan aırylmaı júre beredi. Ol adam zeınetke shyqqansha tutas urpaq memlekettik qyzmetke aralasa almaı, zardap shegedi", - deıdi saıasatker.
Bul tendensıa óz kezeginde kásibı mamandarǵa da kedergi eken.
"Buǵan deıin syrtqy isterdiń ne ekenin bilmeıtin shendilerdiń elshi sekildi joǵary mártebeli qyzmetke kelýi dıplomatıalyq qyzmettiń abyroı-bedelin arttyra qoımasy da túsinikti. Jáne de jyldar boıyna kareralyq dıplomat bop, bar ǵumyryn osy salaǵa ysyrap etip kele jatqan kásibı mamandardyń jolyn bógeıdi", - deıdi Ámirjan Qosan.
Sóz aıaǵynda saıasatker elshi qyzmetine úmitkerlerdi Parlament synynan ótkizý keregin aıtty.
"Bul kúrdeli ári memlekettik kadr saıasatyna ólsheýsiz kesirin tıgizetin túıtkildi problemany sheshýdiń bir jaqsy joly bar, ol – elshi qyzmetine úmitkerlerdi Parlamentte talqylap, bekitý. Sonda otandyq dıplomatıamyz kezdeısoq adamdardan birjolata qutyla alady", - dep túıindedi sózin sarapshy.
