2024 jyl almatylyqtardyń úreıin alýmen bastalyp jatyr. Sebebi sońǵy ýaqytta iri megapolıstiń seısmıkalyq qaýipti qala ekenin dáleldeıtin faktorlar jıilep ketti. Máselen, nebári úsh aıdyń ishinde eki iri dúmpý men 8000-nan asa aftershok tirkelgen. Al atalmysh oqıǵa turǵyn úı naryǵyna qalaı áser etýi múmkin? Bul týraly Dalanews.kz agenttigi mamandar pikirin surap kórdi.
Qazaqstan Respýblıkasy Sáýletshiler odaǵynyń múshesi, arhıtektor Aıdyn Akbaı jer silkinisi úı baǵasyna aıtarlyqtaı áser etpeıtinin jetkizdi.
"Men úı baǵasy ózgeredi dep oılamaımyn. Jeke menshik úılerge suranys bolady dep te oılamaımyn. Birinshi jer silkinisiniń epısentri Qytaıda 9 bal bolsa, Qazaqstanda 5 bal boldy. Biraq taǵy da jer silkinisi bolady dep boljaı almaımyn. Ony eshkim boljaı almaıdy", - deıdi sáýletshi.
Ol Almatydaǵy úıdiń sapasyna da toqtalyp ótti. Aıtýynsha, jeke menshik úılerdiń zilzala kezinde tótep berý qaýpi joǵary bolady.
"60-shy jyldary salynǵan úıler 5-6 balǵa, al 70-jyldary salynǵan úıler 9 balǵa shydaıdy. Al qazirgi salynǵan jańa úıler budan da joǵary balǵa tótep bere alady. Al jeke menshik úılerge senim joq. Sebebi olar jobasyz salynǵan. Condyqtan tez qırap qalýy múmkin. Olar eshqandaı mamannyń jobasyna súıenbeı salynǵandyqtan, oǵan senim joq", - deıdi Aıdyn myrza.
Osy tusta ol kópshilikke úı jobasyn arnaıy mamandarmen kelisip salýǵa keńes berdi.
"Karkas úılerdi 1-2 qabat etip salýǵa bolady, odan bıigine ruqsat berilmegen. Myna biz salǵan úılerdiń sapasy jaqsy. Biraq satyp alyp kirgen adamdar ózderi jańadan josparyn jasaıdy. Al durys jasamaǵandardyń úıleri shydamaýy múmkin. Sondyqtan jańadan josparlap salǵan kezde mindetti túrde mamandarmen kelisip jasaý kerek", - deıdi sáýletshi.
Al qarjy sarapshysy Aıbar Oljaı jer silkinisinen keıin bıik turǵyn úılerge tek senim azaıatynyn, al baǵasy aıtarlyqtaı arzandaımaıtynyn alǵa tartty.
"Jer silkinisi eki ret bolǵannan keıin belgili bir sheshim qabyldanady. Birinshi jer silkinisi bolǵannan keıin araǵa uzaq ýaqyt salmaı ekinshisi oryn aldy. Endi aftershoktar qaıtalanatyn bolsa, Almatynyń bıik ǵımaratttary men kópqabatty turǵyn úı keshenderine senim azaıatyn sıaqty. Jerge jáne jer úılerge degen suranys qazirden bastap kóbeıe bastady. Olardyń mindetti túrde baǵasy qymbattaıdy. Sonymen qatar tórt qabattan aspaıtyn úılerge degen suranys turaqty bolady. Eń kóp qıyndyqqa ushyrap, suranysy az bolatyn úıler - ol bıik ǵımarattar. Mysaly, bes qabattan joǵary úılerdi atap ótýge bolady", - deıdi sarapshy.
Sonymen qatar ol adamdar tarapynan úı tańdaýda belgili bir talaptardyń ǵana ózgeretinin atap ótti.
"Bul jaqta suranys azaıǵandyqtan, baǵa korreksıasy júrýi múmkin. Árıne, turǵyn úı naryǵy ınertti. Sondyqtan ol birden qozǵala qoımaıdy. Al qozǵalysqa kelý úshin eki aıdaı ýaqyt kerek. Biz suranys pen usynys dınamıkasyna qarap, suranys qaı úılerge kóp boldy jáne ol qanaǵattandyrdy ma soǵan qarap aıta alamyz. Biraq rasymen turǵyn úı baǵasy birden qulap ketedi dep aıtý qıyn. Báribir toǵyz paıyzdyq ınflásıa bar. Odan bólek Almatyǵa syrttan keletin mıgrasıalyq potok kóp, óıtkeni jumystyń basym bóligi osy megapolıste. Sondyqtan bul naryq ishki segmentterine qaraı, belgili bir "úılerge suranys kóbeıedi" nemese "suranys azaıady" degen sıaqty belgilerge qarap qarastyrýǵa bolady", - dedi Aıbar Oljaı.
Eske salaıyq, buǵan deıin Almatyda eki úlken dúmpý oryn aldy. Alǵashqysy 23 qańtar saǵat 00:09-da tirkeldi. Tótenshe jaǵdaı mınıstrligi MSK-64 shkalasy boıynsha 5 baldyq jer silkinisi bolǵanyn málimdegen bolatyn. Sodan soń QR TJM "NNSSN ı I" JSHS seısmıkalyq stansıalar jelisimen 4 naýryzda Almaty ýaqytymen 11.22-de (2024 jylǵy 04 Naýryzda Grınvıch boıynsha 06 saǵat 22 mın 06 sek) jer silkinisi taǵy tirkeldi.
"Jer silkinisiniń epısentri Qazaqstan aýmaǵynda Almaty qalasynan ońtústikke qaraı 31 shaqyrym jerde ornalasqan", - dep jazylǵan TJD málimetinde.
Jer silkinisiniń energetıkalyq klasy - 13.2. MPV magnıtýdasy - 6.1. Epısentrdiń koordınattary 42.93° S. E. 76.96° sh. b. Tereńdigi - 10 shaqyrym. Almaty qalasynda 5 bal bolyp sezildi.
