Almaty qalasynyń «Zerdeli» shaǵyn aýdanynyń turǵyndary sapasyz qurylystyń sarsańynan sharshady. Shaǵyn aýdan qalaǵa 2014 jyly qosylǵan. Sodan beri ınjenerlik jelileri júıesiz, tipti tolyq júrgizilmegen. Joly da oıqy-shoıqy. Turǵyndardyń bas aýrýyna aınalǵan jańa qubyrlar tartylǵanmen jer qazý jumystary barysynda eskileri jarylyp, shuńqyrlarǵa sý jınalýda. Qaıta jóndeý jumystarynyń sapasy da syn kótermeıdi.
Salynǵanyna 10 jyl da bolmaǵan úılerdiń qazirgi jaıyna alańdaǵan turǵyndar dabyl qaǵyp otyr dep jazady Dalanews.kz.
Tipti, olar qurylys normalaryn buzý faktilerin anyqtaýǵa Bas prokýratýrany tartýǵa yqpal etýdi suraıdy. Shyryldaǵan turǵyndar «Ádiletti Qazaqstandy» ornatýǵa shaqyratyn Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa da hat joldaǵan.
«Zerdeli» aýdany 2010-2014 jyldary salynǵan. Munda búginde 50 myńǵa jýyq adam turady. Turǵyndar 2016 jyldan beri úıiniń qabyrǵasy sógile bastap, tóbede jaryqsha paıda bolyp, ınjenerlik jelilerdiń isten shyǵýynan mezi bolǵanyn aıtady. Oǵan qosa qubyrlardyń shirýi, asfálttyń shógýi alań týǵyzady.
Tipti, 2019 jyldyń sońynda shaǵyn aýdandaǵy №179 úı bir jaqqa qısaıyp, jurt júgin jınap, jappaı kóshýge májbúr bolypty. 15 santımetrge qısaıǵan úı turǵyndardyń esin shyǵarǵan. Seısmıkalyq plıtasy, irgetasy birge salynǵan kórshi úıdiń turǵyndarynda da uıqy joq, olar túnde temir maıysyp, qabyrǵa sógilgendeı syqyrlaıtynyn qorqynyshpen aıtady.
Almaty qalasynyń Tótenshe jaǵdaılar departamentine habarlasqan turǵyndardyń tolassyz shaǵymynan keıin ákimdik «QazQSZI» AQ dep atalatyn mekemege turǵyn úılerdiń jaǵdaıyna saraptama júrgizýdi tapsyrǵan. 2 jyl buryn «QazQSZI» AQ tekserýdi bastaǵan. Nátıjesinde 32 turǵyn úıdiń júk kótergish qurylymdarynyń tehnıkalyq jaǵdaıy týraly qorytyndy ázirlep, olardyń paıdalanýǵa jaramdylyǵyn qamtamasyz etý boıynsha usynys bergen.
Biraq «Zerdeli» shaǵyn aýdanynda 103 kópqabatty turǵyn úı bar. Basym bóliginiń apatty jaǵdaıda ekeni, aınalasyndaǵy ınfraqurylymnyń jaramsyzdyǵy soqyrǵa taıaq ustatqandaı anyq kórinedi.
Degenmen, mekeme nelikten ekeni belgisiz tek 32 úıdi teksergen. Oǵan qosa «QazQSZI» AQ ózderi usynǵan sharalar úılerdiń jaramdylyǵyn qalpyna keltirýge tolyq kepildik bermeıtinin aıtqan.
Al bul jaýapkershilikten jaltarýmen teń sıaqty. Sóıte tura bıyl «QazQSZI» AQ «SAPA-NS-KURYLYS» JSHS ótinishi boıynsha buryn tekserilgen birqatar úıdiń paıdalanýǵa jaramdylyǵyn anyqtaıtyn qorytyndy shyǵarǵan.
Bitpeıtin máseleniń taǵy bir mán berer tusy bar.
Ol – shaǵyn aýdanda sý burý júıesiniń joqtyǵy. Turǵyndar yqshamaýdandy ıgerý kezinde sý burý júıesi múlde salynbaǵanyn, 2021 jyldan bastap alǵashqy sý burý ýchaskeleri paıda bola bastaǵanyn aıtady. Sondyqtan kezinde qurylys memlekettik saraptamadan qalaı ótkeni, Almaty qalasy ákimdiginiń jumystardy qabyldaý kezinde bul kemshilikti nege eskermegeni túsiniksiz.
«QazQSZI» AQ óz zertteý nátıjelerinde aryq júıesi men aýmaqtyń shemasy durys oryndalmaǵanyn kórsetken. Biraq shaǵyn aýdanda aryq júıesi atymen joq. Úıdiń astyna erigen qar, jańbyr, aǵyndy sý, oǵan qosa jarylǵan qubyrdyń sýy ketedi. Burynǵy qoqys polıgony ústine salynǵan úılerdiń astynan qurylys qaldyqtary tabylǵan. İrgetas astyna topyraq salý jumystary da talapqa saı emes. Oǵan tóselgen topyraqtyń tyǵyzdalmaǵany aıǵaq. Eń qyzyǵy, osyndaı kózge kórinetin kemshilikter bolǵanmen, jaýapkershilikke tartylǵan jan joq.
Turǵyndardyń aıtýynsha, qurylys normalarynyń óreskel buzylýynyń,
qurylys materıaldaryn qoldy etý faktileriniń taǵy bir dáleli – abattandyrý jumystarynyń júrgizilmeýi.
«Zerdeli» aýdany 2010-2016 jyldary paıdalanýǵa berilgen. Biraq aýmaǵyn abattandyrý boıynsha memlekettik satyp alý tek 2020 jyly turǵyndar úıleriniń apatty jaǵdaıda ekenin aıtyp dabyl qaqanda, máselege buqaralyq aqparat quraldaryn tartqanda ǵana bastalǵan.
Paıdalanylǵan qurylys materıaldarynyń sapasy da standartqa sáıkes kelmeıdi. Turǵyndar aýdan aýmaǵyn abattandyrý kezinde bar dúnıeni júk kóligimen tasymaldap, qurylysshylardyń ózi bóliske salyp, joq qylǵanyn aıtady.
Búgingi tańda «Zerdeliniń» sol áýre-sarsań kúıinde. Ózgergen dúnıe joq. Apatty dep tanylyp, irgetasyn nyǵaıtý jumystary júrgizilgen úılerdiń de jaǵdaıy máz emes. Búkil shaǵyn aýdan boıynsha úılerdiń jertólesin sý basyp, odan ári qıraýǵa ákep soǵýda.
Bul shaǵymǵa Almaty qalalyq komýnaldyq ınfraqurylymdy damytý basqarmasy QR «Turǵyn úı qatynastary týraly» Zańyna silteme jasaı otyryp, áýelden sapasyz salynǵan qurylysty qaıta jóndeý páter ıeleriniń mindeti dep jaýap bergen. Biraq bul aqylǵa sımaıdy.
Sebebi, «Nurly jer» baǵdarlamasy boıynsha salynǵan úılerdi turǵyndardyń kópshiligi Almaty qalasynyń ákimdiginen jalǵa alyp otyr. Bul rette ózi onsyz da sapasyz qurylystan zardap shegip otqan jandardyń ıyǵyna bar jaýapkershilikti arta salý qısynǵa kelmeıdi.
Máseleniń birjaqty bolmaǵanyna «Otbasy bankiniń» aýdandaǵy úılerge ıpoteka berýden bas tartýy da dálel. Bank «QazQSZI» AQ-nyń 2023 jylǵy qorytyndysyna silteme jasaı otyryp, úılerge qoıylǵan shekteýdiń joıylǵanyn málimdeıdi. Biraq is júzinde halyqqa ıpoteka berýden úzildi-kesildi bas tartyp otyr.
«Zerdeli» turǵyndary jyldar boıy jaýapty organdarǵa júginip, taban tozdyrǵanmen máseleniń maıshammen qaralar aýyly alys sıaqty. Turǵyndar bir-biriniń «artyn jyly jabatyn» jalǵan sharalardyń saldarymen jalǵyz ózi kúresýge májbúr. Biraq múmkin, bul «Estıtin úkimettiń» qulaǵyna jetip, turǵyndar tilegi oryndalyp qalar?!
