Abaı oblysynda aýyl sharýashylyǵy men aýyldyq ınfraqurylymdy damytýǵa qatysty birqatar júıeli máseleler anyqtalyp, olar boıynsha QR Premer-Mınıstrine depýtattyq saýal joldandy, dep habarlaıdy Dalanews.kz "abaidan.kz"-ke silteme jasap.
Parlament depýtaty Sáken Arýbaevtyń aıtýynsha, Senattyń Agrarlyq komıteti óńirde kóshpeli otyrys ótkizip, jergilikti jaǵdaıdy jan-jaqty zerttegennen keıin, sheshýdi qajet etetin negizgi tórt baǵyt aıqyndalǵan.
Birinshiden qoı sharýashylyǵyn damytyp, qoldaý qajet. Oǵan óńirdiń áleýeti zor.
Abaı oblysy – 1,3 mıllıonnan astam usaq maly bar, mal ósirýge eń qolaıly aımaqtardyń biri. Oblysta 3,6 mln gektar paıdalanylmaı jatqan jaıylym bar, bul qoı sharýashylyǵyn qaıta órkendetýge múmkindik beredi. Óńir sharýashylyqtary burynnan qalyptasqan tájirıbe men ınfraqurylymǵa súıene otyryp, mal sany men ónim sapasyn arttyra alady. Kelesi jyly iske qosylýy josparlanǵan «Eurasia Agro Semey» JSHS-nyń et óńdeý kesheni – salanyń damýyna serpin beretin mańyzdy joba.
Keshen táýligine: 70 bas iri qara, 700 bas usaq mal óńdeýge qaýqarly,konservi jáne shujyq sehynda táýligine 17 tonna ónim shyǵarylmaq.
Jobanyń ekinshi kezeńinde 50 myń basty bordaqylaý alańyn salý josparlanǵan. Bul bastama Memleket basshysynyń aýyl sharýashylyǵy ónimderin tereń óńdeý jónindegi tapsyrmasyna tolyq sáıkes keledi. Depýtattar qoı sharýashylyǵyn qoldaý úshin «Igilik» baǵdarlamasy aıasynda 50 mlrd teńge kóleminde qarjy bólýdi usynady.
Ekinshiden sýarmaly eginshilik pen sý sharýashylyǵyn jańǵyrtý máselesi. Bul rette oblys ákimdiginiń dereginshe, sý únemdeý tehnologıalaryn qoldanatyn alqaptardy aldaǵy 5 jylda 19 335 gektardan 88 200 gektarǵa deıin arttyrýǵa múmkindik bar. Alaıda 2026–2028 jyldarǵa arnalǵan sýbsıdıalaý kólemi qajetti 21,2 mlrd teńgeniń ornyna tek 5,7 mlrd teńge deńgeıinde bekitilgen.
Maqsatqa jetý úshin sýbsıdıany:
2026 jyly – 6,2 mlrd teńgege,
2027 jyly – 9 mlrd teńgege,
2028 jyly – 6 mlrd teńgegeulǵaıtý usynyldy.
Sonymen qatar óńirdegi 95 sý nysanynyń:
28-i qanaǵattanarlyqsyz,
1-eýi apattyq jaǵdaıda tur.
Bul nysandardy jóndeý úshin smetalyq qujattardy jedel daıyndap, qarjylandyrý qarastyrý qajet. Sý máselesi – óńirdiń ekologıalyq jaǵdaıy men azyq-túlik qaýipsizdigine tikeleı áser etetin mańyzdy baǵyt.
Úshinshiden sýbsıdıa men nesıege qoljetimdilik máselesi óńirdegi sharýalardy alańdatyp otyr.Búginde sýbsıdıalaýǵa 13 mlrd teńge bereshek jınalǵan.Abaı oblysynyń sharýalary úshin sýbsıdıalardyń ýaqytyly tólenbeýi ózekti máselelerdiń biri bolyp otyr. Onyń ishinde:
- ınvestısıalyq sýbsıdıalar – 3,8 mlrd tg (503 ótinim);
- syıaqy mólsherlemelerin sýbsıdıalaý – 3,2 mlrd tg (583 ótinim);
- asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyna arnalǵan sýbsıdıalar – 2,3 mlrd tg kútý paraǵynda tur;
- ósimdik sharýashylyǵy boıynsha – 3,7 mlrd tg (2067 ótinim) tólenbeı otyr.
Qarajattyń jetkiliksizdigi óńirdegi kásipkerler men sharýalar úshin aıtarlyqtaı qıyndyq týǵyzýda.
Tórtinshiden, aýyldyq jerlerde ınternettiń bolmaýydamýǵa úlken kedergi keltirýde. 326 eldi mekeni bar Abaı oblysynda:
tek 112 aýyl (34,7%) – 4G ınternetpen qamtylǵan;
87 eldi meken – 3G/2G deńgeıinde;
127 eldi mekende múlde ınternet joq.
Sıfrlyq ınfraqurylymnyń nashar damýy aýyldaǵy áleýmettik jaǵdaıǵa, bilim sapasyna jáne aýyl sharýashylyǵy tehnologıalaryn engizýge kedergi keltirip otyr.
Óńir halqy 598 myń adamdy quraıdy, onyń 37,4% aýylda turady. Sońǵy jyldary respýblıka boıynsha 116 aýyldyń joıylǵanyn eskersek, aýyldy damytý – ulttyq qaýipsizdikke áser etetin mańyzdy faktor.
Senat depýtattary Abaı oblysynyń aýyl sharýashylyǵyn damytý eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin nyǵaıtýda erekshe ról atqaratynyn atap ótti. Óńirdegi qoı sharýashylyǵyn qoldaý, sý sharýashylyǵyn jańǵyrtý, sýbsıdıa máselesin retteý jáne sıfrlyq ınfraqurylymdy jaqsartý memlekettik deńgeıde sheshýdi qajet etedi.
Depýtattar Úkimet basshysyn atalǵan problemalardy baqylaýǵa alyp, tıisti sharalar qabyldaýǵa shaqyrdy.
