2026 жылдан бастап Қазақстан электромобильдерді жеңілдікпен әкелуге берілетін квотаны ұзартпайды. Бұл шешім экологиялық көлікті қолдауға арналған тетік іс жүзінде салықтан жалтару схемаларына айналған соң қабылданды, деп хабарлайды Dalanews.kz.
Қазақстан неге ЕАЭО тізіміне кірмеді
Еуразиялық экономикалық одақтың үкіметаралық кеңесі 2026 жылға бірқатар елдерге тарифтік жеңілдіктер беруді мақұлдады. Беларуське – 20 мың, Армения мен Қырғызстанға – 15 мың электромобиль мен гибридті көлікті бажсыз әкелуге рұқсат берілді.
Ал Қазақстан бұл тізімге енбеді, себебі ел билігі квотаны ұзартуға өтінім бермей, одан толық бас тартты.
Негізгі себеп – «сұр» импорт
Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің түсіндіруінше, электромобильдердің басым бөлігі жеке тұлғалар үшін емес, делдалдар мен заңды тұлғалар арқылы әкелінген. Көліктер Қытайдан жеткізіліп, Қазақстан аумағында азаматтардың атына рәсімделген. Бұл тәсіл салықтық төлемдерді айналып өтуге мүмкіндік берген.
Сатушылардың өзі мұндай схемаларды жасырмай, әлеуметтік желіде ашық жарнамалаған.
Дегенмен, біржақты баға беру қиын
Сарапшылардың айтуынша, Қытай секілді елдерде шетелдік жеке тұлға көлікті өз бетінше сатып алып, экспорттай алмайды. Бұл үшін лицензиясы бар компания қажет. Сондықтан заңды тұлғалардың қатысуы объективті түрде қажет болған. Алайда логистика мен салықтық оңтайландыру арасындағы шекара бұзылған.
Тіркелмеген электромобильдер мәселесі
Квота арқылы әкелінген электромобильдердің бір бөлігі Қазақстанда мүлде тіркелмеген. Ұлттық статистика бюросының деректері де нақты жағдайды толық көрсетпейді. Бұл квотаның тиімділігін бағалауды қиындатып отыр.
Қазақстанның ерекше мәртебесі
Қазақстан ДСҰ-ға (ВТО) кіргеннен кейін қабылданған ерекшелік протоколы аясында электромобильдерді кедендік бажсыз әкелу құқығына ие. Беларусь, Қырғызстан және Арменияда мұндай мүмкіндік жоқ.
Сондықтан олар үшін квота – нарықты қолдау құралы болса, Қазақстан үшін – нарықты бұрмалаушы факторға айналды.
2026 жылдан кейін не өзгереді
Электромобиль импортына тыйым салынбайды. Жеке де, заңды тұлғалар да көлік әкеле алады. Алайда барлық міндетті төлемдер толық төленуі тиіс.
Атап айтқанда, жеке тұлғалар үшін электромобильді нөлдік бажбен рәсімдегеннің өзінде 16% қосылған құн салығын (ҚҚС) төлеу міндеті пайда болады.
Нарық «есейе» бастады
Қазақстан электромобиль нарығын кез келген жолмен ынталандырудан бас тартып, реттеудің қалыпты режиміне өтуді таңдады. Бұл бағаның қысқа мерзімде өсуіне әкелуі мүмкін, бірақ «сұр» схемаларды жойып, нарықты ашық әрі әділ етеді.
Сарапшылар мұны жас, бірақ қалыптасып келе жатқан нарық үшін ауыр болса да, заңды әрі логикалық қадам деп бағалап отыр.
