Ораза ұстап жүрген адам ағзасында аштық кезеңінде өте қызық, тіпті таңғаларлық процестер жүреді. Бұрындары бабаларымыз "ашығу – ұзақ өмір сүрудің кепілі" дегенді бекер айтпаған, ал бүгінде ғылым сол ақиқатты сан түрлі дәлелдермен, нақты зерттеулермен қуаттап отыр, деп хабарлайды Dalanews.kz.
Алдымен, оразаның алғашқы күндері ағзамыз жаңа жағдайға бейімделеді. Біз тамақтан тыйылған сәттен бастап дене өзінің энергия қорларын біртіндеп қолдануға көшеді. Қалыпты жағдайда ағза глюкозадан энергия алады. Бірақ шамамен сегіз-он сағат бойы ас түспеген соң глюкоза қоры таусылады да, дене басқа баламалы қуат көздерін қарастыра бастайды. Бұл кезде бауырда сақталған гликоген қоймадағы қант секілді қолданысқа енеді.
Осы гликоген қоры біткен соң, ағза "кетоз" деп аталатын ерекше күйге түседі. Ғылыми түрде айтсақ, бұл – ағза май жасушаларын энергия көзі ретінде жағуды бастаған жағдай. Кетозға көшкеннен кейін қандағы инсулин мөлшері күрт төмендейді, есесіне өсу гормондары (growth hormone) жоғарылай түседі. Ал бұл гормон жасушалардың тезірек қалпына келуіне, терінің жасаруына және бұлшықеттердің сақталуына көмектеседі.
Ашыққан күндер көбейген сайын, яғни шамамен 5-7 күннен кейін денеде тағы бір таңғажайып механизм іске қосылады – аутофагия процесі басталады. Бұл туралы Нобель сыйлығының лауреаты Ёсинори Осуми тың ғылыми зерттеулер жасап, аутофагияның пайдасын дәлелдеп берді. Аутофагия – бұл жасушалардың өзін-өзі "тазалауы", яғни ескірген, зақымдалған, қажетсіз қалдықтарды жойып, жаңа сау жасушаларға орын ашуы. Ағзадағы осындай өзін-өзі тазарту процесі иммунитеттің күшеюіне, қатерлі аурулардың алдын алуға, қартаю процесінің бәсеңдеуіне айтарлықтай ықпал етеді.
Оразаның екінші-үшінші аптасында дене аштыққа толығымен бейімделеді де, энергияны тиімді қолдануға үйренеді. Осы уақытта ағзадағы қабыну процестері басылады, жүрек-қантамыр жүйесі жеңілдей түседі, қан қысымы реттеледі, қандағы холестерин көрсеткіштері жақсарады. Тіпті созылмалы аурулардың белгілері біршама жеңілдеп, адам өзін сергек сезіне бастайды.
Ғалымдар бір ай бойы жалғасатын мұндай шектеулі ашығудың психологиялық жағдайымызға да әсерін ерекше атап өтеді. Адам миында нейротрофикалық фактор (BDNF – brain-derived neurotrophic factor) деп аталатын ерекше белок көбейеді. Бұл белок адамның көңіл-күйін жақсартып, есте сақтау қабілетін күшейтеді. Сондықтан ораза ұстайтын адамдарда күйзеліс, уайымдау деңгейі төмендеп, психологиялық тұрақтылық байқалады.
Осылайша, ғылыми зерттеулер оразаның тек рухани тұрғыдан ғана емес, физикалық тұрғыдан да өте пайдалы екенін дәлелдеп отыр. Ашыққан ағза өзін жаңартып, тазартып, өміршеңдігін күшейтеді. Дегенмен, әр ағзаның жеке екенін, созылмалы аурулары бар адамдардың ораза ұстау алдында дәрігермен кеңескені жөн екенін естен шығармау керек. Ораза – дене мен рухтың үйлесімі. Ол – ағзаның өзін қайта қалыпқа келтіруінің тамаша мүмкіндігі. Осы бір ғажайып процестерді біліп жүргеніңіз – оразаңызды одан сайын жеңілдетіп, тереңдететіні анық.
