ماڭعىستاۋدان باستاۋ العان شەرۋدىڭ بەيبىت ماقسات كوزدەگەنىن، حالىقتىڭ بار تىلەگى ءوز ويىن، ۇسىنىسىن بيلىكتىڭ قۇلاعىنا جەتكىزۋ بولعانىن ءبارىمىز بىلدىك. ءبىراق، كوپشىلىكتى باسقارۋدىڭ قيىن ەكەنىن وسى جاعداي انىق كورسەتتى. ءبىر-بىرىن تىڭداماعان، باسۋ ايتىپ، تارتىپسىزدىكتى توقتاتپاق بولعاندار قاڭتار وقيعاسى كەزىندە دە از بولمادى. تەك ونى كوڭىل-كۇيدىڭ جەتەگىندە كەتكەن، ءبىر-بىرىنىڭ سوڭىنان ىلەسكەن اشۋلى توپ نازارعا المادى. مۇنداي جاعدايدا قاراپايىم ازاماتتاردىڭ توقتاتۋى مۇمكىن ەمەس. قالا ءبۇلىنىپ، كاسىپكەرلەر تونالىپ جاتقان كەزدە، ەلدىڭ تىنىشتىعى بۇزىلعان ساتتە پرەزيدەنت نە ىستەۋى كەرەك؟ مەملەكەتتىڭ تىنىشتىعى مەن تۇتاستىعىنىڭ كەپىلى سانالاتىن پرەزيدەنتتىڭ مۇنداي ساتتە پارمەندى شارالار قولدانۋى زاڭدى ەمەس پە؟ مەملەكەت باسشىسى ق.توقايەۆتىڭ حالىق پەن مەملەكەتتىك بيلىك بىرلىگىنىڭ، كونستيتۋسيانىڭ مىزعىماستىعىنىڭ، ادام جانە ازامات قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ نىشانى ءارى كەپىلى رەتىندە باتىل شەشىم قابىلداۋى سوندىقتان. حالقىمىزعا باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىققا تىكە قاراپ، شۇعىل دا اسا ماڭىزدى شەشىم قابىلداۋى پرەزيدەنتتىڭ ناعىز وتانشىل ازامات رەتىندەگى بوياماسىز كەلبەتىن كورسەتتى.
ارينە، قاڭتار وقيعاسىنا ءقازىر ءتۇرلى باعا بەرىپ جاتقاندار بار. ول قالىپتى ءۇردىس. قانشا ادام بولسا، سونشا پىكىردىڭ ايتىلۋى زاڭدىلىق. تەك كەرى پىكىر بىلدىرگەندەر پرەزيدەنتتىڭ سول تۇستاعى حالىقپەن بىرگە بولىپ، بىتە قايناسقان، ەل تىلەگىن تىڭداۋعا دەگەن تالپىنىسىن ۇمىتپاسا دەيمىز.
پارلامەنت مىنبەرىندە ەسەپ بەرگەن قۇزىرلى ورىن باسشىلارىنىڭ سوزدەرىنەن دە حالىقتىڭ ءۇنىن، داۋىسىن ەستىگەندەي بولدىق. راس، ءبىزدىڭ قۇزىرلى ورگاندار اقپاراتتىق اشىقتىققا اسا ءمان بەرمەيدى. ولاردىڭ بەدەلىن تومەندەتەتىن دە وسى. ەگەر قۇزىرلى ورىن باسشىلارى دا پرەزيدەنت سياقتى اشىق سۇحبات بەرىپ، كوپشىلىك كوكەيىندەگى ساۋالدارعا اۋىق-اۋىق جاۋاپ بەرىپ وتىرسا، بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى ديالوگ ۇزىلمەس ەدى.
قاڭتار قاقتىعىسىنان كەيىن تەرگەۋدەگى ازاماتتاردىڭ ازاپ كورگەنى، ءتۇرلى قىسپاققا الىنىپ جاتقانى ءجيى ايتىلدى. حالىق ءوزىنىڭ ازاماتتىق ۇستانىمىن كورسەتىپ، ازاپتاۋعا قارسى ەكەنىن اشىق جەتكىزدى. ءبىزدى كوپشىلىك ءۇنىنىڭ پرەزيدەنتكە جەتكەنى، سوعان وراي ناقتى شارالاردىڭ قابىلدانعانى قۋانتادى. بيىك مىنبەردە ءسوز العان باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن تەرىس پايدالانعاندار، مەملەكەتتىك لاۋازىمىن اسىرا پايدالانعاندار جازاسىز قالمايتىنىن ايتتى. بۇل كوپشىلىك كوكەيىندە جۇرگەن ماسەلەنىڭ وڭ شەشىلەتىنىن كورسەتسە كەرەك. راسىندا، قۇقىقتىق قوعامدا ازاپتاۋعا، ادامنىڭ قۇقىعى مەن بوستاندىعىن شەكتەۋگە جول بەرىلمەيدى.
قوعامدىق ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىكتى بۇزعان، اسا ماڭىزدى وبەكتىلەرگە شابۋىل جاساپ، ماتەريالدىق قۇندىلىقتارعا زيان كەلتىرگەن ازاماتتاردىڭ قۇقىققا قارسى قولسۇعۋشىلىقتارىن ايقىنداۋ سوت-تەرگەۋ ورگاندارىنىڭ مىندەتى. پرەزيدەنتتىمىزدىڭ “ءبىزدىڭ ءبىر عانا وتانىمىز بار، ول – قازاقستان” اتتى سۇقباتىندا “قوعامداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلە – زاڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. زاڭ – كەز كەلگەن وركەنيەتتى قوعامنىڭ باستى ولشەمى. زاڭ ۇستەمدىك قۇرعاندا عانا ادىلەتتى قوعام قالىپتاسادى. ءبىز مىندەتتى تۇردە بۇعان قول جەتكىزۋىمىز كەرەك” دەگەنى بارلىق سوت جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا بولعان وقيعاعا ءجىتى زاڭ اياسىندا باعا بەرۋ كەرەكتىگىنە باعىتتالعان دەپ سانايمىن. وسى ۇستانىمدى باسشىلىققا الاتىن قۇزىرلى ورگاندار «قاڭتار قاسىرەتىنە» حالىق الدىنا انىق، بۇلتارتپاس دالەلمەن ءاربىر ىسكە باعا بەرىپ، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدە ازاماتتار قۇقىعىن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتەتىندەرىنە سەنىم بىلدىرگەن ءجون.
اقيىق اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ:
“شىندىق دەگەن – شىمىلدىق بىرەۋلەرگە،
قالقا قىلىپ شىندىقتى جۇرەر پەندە.
شىمىلدىعىن شىندىق كەپ جۇلىپ السا،
شىبىنى ۇشىپ، بيشارا كىرەر جەرگە” دەپ بەكەر ايتپاعان شىعار.
شىندىقتىڭ شىراعى سونبەسىنە ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنىڭ دە ۇلەسى بار. ولار ىستە زاڭدىلىق، ادىلەتتىلىك قاعيدالارىنىڭ قاتاڭ ساقتالۋىن تالاپ ەتىپ، اقيقاتتىڭ اشىلۋىنا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن بىرلەسە ۇلەستەرىن قوسىپ جاتقاندارىنا كۋامىز.
پلاتون «زاڭدار» دەگەن ديولوگىنداعى: «زاڭى پارمەنسىز جانە ونىڭ ءوزى الدەبىرەۋدىڭ بيلىگىندە كەتكەن مەملەكەتتىڭ جۋىق ارادا كۇيرەيتىنىنە سەنىمىم كامىل. ال، زاڭى – امىرشىلەردىڭ بيلەۋشىسىنە اينالعان جانە ولار زاڭنىڭ ق ۇلى بولعان مەملەكەت ەسەن-ساۋ بولادى جانە ونداي مەملەكەتكە يگىلىكتەردىڭ قاندايىن بولسا دا قۇدايدىڭ ۇيىپ-توگەرى ايدان انىق دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەپ تۇيىندەگەن. سوندىقتان زاڭ ۇستەمدىگى – بارلىق يگىلىكتىڭ، بەرەكە مەن وركەندەۋدىڭ التىن دىڭگەگى ەكەنىن ۇمىتپايىق. ال سول زاڭنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرعان پرەزيدەنتىمىز قۇقىقتىق بۇزىلماۋىنا كەپىلدىك بەرۋدە. مۇندا كەپىل بار كەزدە قۇزىرلى ورىنداردىڭ جۇمىسى ۇيلەسىم تاۋىپ، اق پەن قارانى ايقىندايتىن كۇن جاقىن دەگەن پىكىردەمىن.
ميرلان قىزىلوۆ، پوليسيا گەنەرال-مايورى.
