شىمكەن قالاسىنداعى يندۋستريالىق ايماق 2010 جىلى بۇرىنعى شىمكەنت فوسفور زاۋىتىنىڭ اۋماعىن قالپىنا كەلتىرۋ بارىسىندا قۇىرلعان بولاتىن. وسىلايشا يندۋستريالدى ايماق مەملەكەتتىڭ يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ جانە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋعا بولىنگەن مەملەكەتتىڭ قارجىلارىن ءتيىمدى پايدالانۋعا سەپتەسىپ كەلەدى. 2010 جىلدان بەرى بۇل جەردە كوپتەگەن بيزنەس جوبالار ىسكە اسىپ، ءوڭىردىڭ دامۋىنا سەرپىن بەردى.
سوڭعى جىلدارى بىزدەر جەر-جەردە قۇرىلعان يندۋستريالدى ايماقتاردىڭ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا بارىنشا ىقپال ەتكەنىنە كۋا بولدىق. وسى رەتتە يندۋستريالدى ايماقتاردىڭ قانداي تيىمدىلىگى بار دەگەن سۇراق تۋىندايدى. سوعان از-كەم جاۋاپ بەرە كەتسەك. كەڭەس زامانىندا قاندايدا ءبىر ءىرى زاۋىتتاردىڭ اينالاسىندا تۇتاس قالا پايدا بولعانىن بىلەمىز.
قازىرگى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ نەگىزىندە قۇرىلاتىن كاسىپورىندارعا اناۋ ايتقانداي ادام كۇشىنىڭ قاجەتى جوق. بۇرىندارى ءبىر زاۋىت تۇراتىن اۋماقتا ءقازىر ونداعان زاۋىت تۇرۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى وسىنداي تەحنولوگيالىق تۇرعىدان جەتىلگەن زاۋىتتاردى ءبىر جەردە شوعىرلاندىرۋدىڭ ماڭىزى زور.
وسىنىڭ باسشىلىققا العان ۇكىمەت جاڭادان قۇرىلعان يندۋستريالدى ورتالىقتارعا سۋ، جارىق، گاز تارتىپ، جول سالىپ قاجەتتى ينفراقۇرىلىمداردى جەتكىزىپ ينۆەستورلاردىڭ جۇمىسىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتكەن بولاتىن.
ءتىپتى، العاشقىدا مەملەكەت وسى ايماقتا جۇمىس ىستەۋگە اڭسارۋ اۋعان ينۆەستورلارعا سالىقتىق جەڭىلدىكتەر دە ۇسىنىپ، يندۋستريالدى ايماقتاردىڭ تارتىمدىلىعىن ارتتىرا تۇسكەن-دى. وسىنداي كومەك-قولداۋدىڭ ارقاسىندا ءقازىر وبلىس ورتالىقتارىنىڭ ىرگەسىندەگى يندۋستريالدى ايماقتاردا جاڭا كاسىپورىندار بوي كوتەرىپ، ەل ەكونوميكاسى وركەندەي تۇسۋدە.
الداعى ۋاقىتتا باتىستىڭ سانكسياسىنان ابدىراپ، قايدا بارارىن بىلمەي وتىرعان رەسەيدەگى ءبىراز كومپانيالاردى وسىنداي يندۋستريالدى ايماقتارعا شاقىرىپ ولارعا جاعداي جاساپ، ولارمەن جۇمىس جاساۋدىڭ ورايلى ءساتى تۋىپ تۇرعانى بەلگىلى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتكە وسى باعىتتا جۇمىس ىستەۋدى تاپسىرعانىن دا بىلەمىز. باتىستىڭ رەسەيگە سالىنعان سانكسياسى قازاقستاننىڭ ءوندىرىسىن وركەندەتۋگە تاماشا مۇمكىندىك بولۋدا. سوندىقتان ينۆەستورلاردى ەلىمىزگە شاقىرىپ، بارىنشا جۇمىس ىستەپ قالۋىمىز كەرەك.
ەندى شىمكەنت قالاسىنداعى يدۋستريالدى ايماققا قايتا ورالساق. بۇگىندە يندۋستريالدى ايماق ينۆەستيسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا، وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەستورلاردى ورتا جانە شاعىن بيزنەستى دامىتۋعا بارىنشا ىقپال ەتكەنىن بىلەمىز. ونەركاسىپ سالاسىنداعى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، قازاقستاندىق قامتۋدى ارتتىرۋ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ جانە بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرىن ارتتىرۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ شىمكەنتكە جاساعان جۇمىس ساپارىنادا جوعارى باعالاعان بولاتىن.
يندۋستريالدى ايماقتىڭ جالپى اۋماعى 337 گەكتاردى قۇرايدى. بۇگىنگى تاڭدا، يندۋستريالىق ايماقتا 31 ينۆەستيسيالىك جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. ولاردىڭ جالپى قۇنى 5،8 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. يندۋستريالدى ايماقتا ونداعىن مىڭ جۇمىس ورىنى قۇرىلىپ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا وڭ ىقپال ەتۋدە. ءدال ءقازىر ايماقتا تەمىر-بەتون ونىمدەرىن شىعاراتىن كاسىپورىن تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. زاۋىت جىلىنا 200 مىڭ تەكشە مەتر تەمىر-بەتون ونىمدەرىن شىعارىپ، ءوز ونىمدەرىن ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە تاسىمالداپ وتىر. كاسىپورىندا 200-دەن استام جۇمىس ىستەيدى.
ءمىنسىز گەومەتريالىق پارامەترلى، مىقتى جانە ۇلكەن ونىمدىلىك بەرەتىن، ەۋروپالىق وندىرۋشىلەردىڭ ەڭ جاڭا جابدىقتارىن پايدالانىپ وتىرعان كاسىپورىننىڭ جۇمىسشىلارى وزگەلەرگە ۇلگى بولاتىنداي جۇمىس ىرعاعىن قالىپتاستىرعان. مۇندا ارتىق قوزعالىستى بايقامايسىز. سەحتاردا ارتىق جاتقان زاتتار دا جوق. جۇمىسقا نە قاجەت سولار عانا بار.
ودان سوڭ وسى يندۋستريالىق ايماقتاعى «Ferrum-Vtor» (فەررۋم-ۆتور) ءجشس-ىنىڭ ءوندىرىس ۋچاسكەلەرىن كوردىك. مۇندا دا جۇمىس قىزىپ تۇر ەكەن. سيليكات ءۇيىندىسىن جانە سۇيىق شىنى شىعاراتىن سەح ينۆەستيسيالىق جوباسىن تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. بۇل جوبا بويىنشا جىلىنا 3 مىڭ سيليكات ءۇيىندىسى جانە 6 مىڭ توننا سۇيىق شىنى شىعارىلادى. ونىمدەر مەتاللۋرگيا، حيميا ونەركاسىبى مەن قۇرىلىس، ەنەرگەتيكا سالالارىندا كەڭنەن قولدانىلادى. دايىن ونىمدەر ەلىمىز بەن رەسەي، تۇرىكمەنستان نارىقتارىنا شىعارىلۋدا.
– الداعى ۋاقىتتا ءوندىرىس كولەمىن ۇلعايتا تۇسپەكشىمىز. كەلەشەكتە سۇيىق شىنى عانا ەمەس، ءارتۇرلى قاتتى شىنىلار دا شىعارامىز، – دەيدى كاسىپورىننىڭ مەنەدجەرلەرi.
ءبىز العاش ارالاعان ەكى كاسىپورىن دا، تەمىر-بەتون ونىمدەرىن شىعاراتىن زاۋىت تا، سيليكات ءۇيىندىسى مەن سۇيىق شىنى شىعا راتىن كاسىپورىن دا قازاقستاننىڭ يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا ەنگەن نىساندار.
تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن ماسەلە يندۋستريالدى ايماقتا «كادرلاردى دايارلاۋ ورتالىعى» جۇمىس ىستەيدى. ورتالىق يندۋستريالىق ايماقتاعى ءوندىرىس ورىندارىندا جۇمىس ىستەيتىن كاسىبي ماماندار دايارلاۋعا ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. ءقازىر ورتالىقتا جۇزدەگەن مامان ءبىلىم الۋدا. كاسىپتىك وقۋ ورنىنىڭ كومپيۋتەرلىك سىنىپتارى كەرەمەت ەكەن. كەڭ جولاتى ينتەرنەتكە قوسىلعان كومپيۋتەر سىنىپتارىندا ءبىر اۋىق جۇمىس ىستەپ تە كوردىك. جىلدامدىعى جوعارى. اپ-ساتتە عالامتورعا كىرىپ، ءبىراز جەردى شارلاپ، وزىڭە قاجەتتى دۇنيەنى تەز تابادى ەكەنسىڭ. «ءبىزدىڭ وقۋشىلارىمىز ينتەرنەتتى كۇندە پايدالانادى. ابدەن ماشىقتانىپ العان» دەيدى وقۋ ورنىنىڭ وندىرىستىك شەبەرلەرى. كاسىپتىك وقۋ ورنىنىڭ باسقا دا بازاسىمەن تانىستىق. ماماندىقتى مەڭگەرۋگە بارلىق جاعدايلار جاسالعانى كورىنىپ تۇر.
– ءبىزدىڭ ماماندارىمىزعا سۇرانىس كوپ. وسى يندۋستريالىق ايماقتا ىسكە قوسىلعان كاسىپكەرلىك نىسانداردىڭ باسشىلارى مەن مەنەدجەرلەرى ءجيى كەلىپ، ويلارىن ايتاپ تۇرادى. «بىزگە پالەندەي ماماندىق بويىنشا جۇمىسشىلار كەرەك» دەپ الدىن الا تاپسىرىس بەرىپ تۇرادى، – دەيدى كاسىپتىك وقۋ ورنىنىڭ باسشىلارى.
وسىلايشا شىمكەنت قالاسىنداعى يندۋستريالدى ايماقتا ءوندىرىس پەن مامان دايىنداۋ ءىسى ۇيلەسىمدى جۇيەسىن تاپقانىنا كوزىمىز جەتىپ قايتتى. بارلىق ماسەلەنى ءبىر جەردە شەشىلۋى ءوندىرىستىڭ وركەندەۋىنە سەپتىگىن تيگىزەتىنى انىق. وسى رەتتە شىمكەنتتەگى يندۋستريالدى ايماقتىڭ ىرعاقتى جۇمىسىن وزگە وڭىرلەرگە ۇلگى تۇتۋعا بولاتىنىن بايقادىق.
نۇرلان اۋباكىر
