[caption id="attachment_11686" align="alignleft" width="401"]
پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ لوندوندا قازاق ەلىنىڭ مارتەبەسىن بيىكتەتكەن سپورتشىلاردى ارنايى قابىلداعان ءسات[/caption]
مەن بىلەمىن! جانە سول باقىتتى كۇندەردىڭ شەجىرەشىسى بولىپ، وتتاي ىستىق وقيعانىڭ قاق ورتاسىندا ءجۇردىم! ەندى سول ءبىر بۇكىل ەل شىن باقىتتى بولعان 16 كۇن جايلى ايقايلاپ ايتايىن! بۇل – ۇلۋ جىلى، ياعني 2012ء-نىڭ شىلدە-تامىز ايلارىنىڭ قول ۇستاسقان تۇسى ەدى.
[caption id="attachment_11690" align="alignright" width="386"]
قازاقتىڭ التىن ۇلى سەرىك ساپييەۆ[/caption]
بۇل كەزەڭدە مەن سىپىرىلىپ ءتۇسىپ قالعان اتاما قايتا ءمىنىپ، سپورت اتتى شەكسىز الەمگە ەركىن تىزگىن قاقان ءساتىم بولاتىن. ول وقيعانىڭ دا بۇل ۇلكەن ويعا ۇكىدەي ۇلەسى بار. جازىقسىز جازالانىپ، جەتى جىلداي تەرىس قاراپ جاتىپ العان مەنى سپورت مينيسترلىگىنىڭ باسشىلارىنىڭ ءبىرى اۋىل سپورتى قوعامىن قۇرىپ، سونى باسقارۋعا استانعا شاقىردى. وكپە تاراماسا دا، ولمەگەن سوڭ امال جوق، جاڭا قالاعا اتتاندىم. استاناعا اتتاندىم. قوعام قۇرۋ قانداي قيىن – «موينىم ىرعايداي، ءبيتىم تورعايداي» بوپ ازىپ-توزىپ جۇرگەندە، تاياۋدا عانا مينيستر بولعان تالعات ەرمەگيايەۆكە كەزدەيسوق كىرىپ قالدىم. كىرگەن بەتتە تالعات امانگەلدى ۇلى ماعان قولقا سالدى. شارۋا جاعدايىمەن، ارينە. «اعا، «سپورت» گازەتتەرىن جەكە قولدان مينيسترلىككە قايتا الىپ جاتىرمىز. سپورت سەكىلدى ەل مەرەيىن، ەل نامىسىن قورعايتىن سالاعا ءوز ۆەدومستۆالىق گازەتى كەرەك دەپ ويلايمىن! گازەتتەردىڭ جاعدايى تىم تومەندەپ كەتكەن ەكەن. قازاقشا گازەتىمىز مۇلدەم جوق، شىقپاي قالىپتى... سول گازەتتەردى ءسىز قولعا الىپ، قايتا تۇلەتپەسەڭىز بولمايدى!» دەدى ءسوزدى دە، ءىستى دە بۇلتاقتاتپاي، ماسەلەنىڭ ماڭىزدىلىعىن سەزدىرىپ. جىلاپ جىبەردىم! كەشە جوعالتقانىم بۇگىن يىعىما كەلىپ قايتا قونعاننان عانا ەمەس. ول دا بار بولار، بالكىم. قادىرىمدى بىلگەنىنە ريزالىعىم دا قوسىلعان بولار. ەڭ باستىسى بۇل ەكى سەبەپ تە ەمەس. سوعى 1991 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا وسى رەسپۋبليكالىق گازەتتەرگە باس رەداكتور بوپ كەلگەن ەكەنمىن. سودان بەرى ون سپورت مينيسترمەن قىزمەتتەس بولىپپىن. جۇرەكجاردى شىندىعىمدى ايتايىن، سولاردىڭ ىشىندە گازەتكە مەملەكەتتىك ماڭىزى بار سالا دەپ قاراعان باسشى از بولدى. مىنەز-ارەكەتىندە كەدىر-بۇدىر كوپ بولعانىمەن گازەتتىڭ ءرولىن مارقۇم امانشا اقبايەۆ تەرەڭ ءتۇسىنىپ باعالادى. وداڭ سوڭ گازەتكە، جۋرناليستەرگە اقىلمەن، پاراساتپەن باعالاي قاراعان جاندار – قاراتاي تۇرىسوۆ پەن قىرىمبەك كوشەربايەۆ. وزگەلەردىڭ گازەتتى ات-شاناسى، ال جۋرناليستەردى سوعان جەككەن اتتارى ساناعانىنا وسى 23 جىلدا قورگەنىم مەن ەستىگەنىم كۋا. سودان دا بولار، تالعات ەرمەگيايەۆ گازەتكە وسىنشا ءمان بەرىپ، ماسەلە ەتىپ كوتەرگەندە ولگەنىم تىرىگەندەي بولعانىم راس.
...گازەتتى قايتارىپ الدىق، استاناعا كوشىردىك، قازاقشاسىن قايتا اشتىق. جەتى جىل ىشتە بۇعىپ جاتقان جىگەر مەن قۇشتارلىق بوتەلكەدەن سىرتقا سىتىلعان جىنداي، دۇركىرەگەن ومىرگە ارالاستىم دا كەتتىم.
[caption id="attachment_11687" align="alignleft" width="360"]
ەكى دۇركىن وليمپيادا چەمپيونى ي. يلين[/caption]
انى-مىنە دەگەنشە لوندونداعى ححح جازعى وليمپيادالىق ويىندار جاقىنداپ كەلە جاتتى. تالعات امانگەلدى ۇلى مەنى ءجيى قابالدىپ، كوپ نارسە جايلى سىرلاساتىن بولىپ الدى. ءبىراق، ەشقاشان «مىناۋ جايلى جاز، جازبا!» دەپ كەسىمدى نۇسقاۋ بەرگەن ەمەس. اڭگىمەلەيدى، پىكىرىمدى بىلەدى، ءشاي بەرەدى، كەرى قايتارادى... بۇرىن گازەت شارۋاسىمەن جۇگىرىپ جۇرگەندە مينيستر اتالۋىنىڭ قابىلداۋ بولمەسىنىڭ تابالدىرىعىن توزدىرسام دا ىشكە اتتاۋىم سيرەك بولعان باسىم قارا جەردەن اي پلانەتاسىنا كوشكەندەي، قارىق بولدىم دا قالدىم. ونىڭ ۇستىنە وزگە باس رەداكتورلارداي «مۇنى قىزمەتكەرلەرىم جازسىن» دەپ شىرەنىپ ءجۇرۋ ماعان جات، كەزدەسكەن جەردە وليمپياداعا قاتىسى بار سۇراقتاردى قارداي بوراتىپ، مينيسترمەن جۇزدەسۋ سەكىلدى جۋرناليست جازعانعا جىلىنا ءبىر تيەتىن باقىتقا اي سايىن شومىلدىم دا قالدىم. ەندى سول سىرلاسۋلاردىڭ قاداۋ-قاداۋ دەگەن ءبىر ەكەۋىن ورتاعا سالايىن. اڭگىمە وزەگىن وقىعان كەزدە سەزىنەرسىز...
وليمپيادا تىم تاياپ كەلگەن كەز. كەزەكتى كەزدەسۋ. مۇندايدا ءجۋرناليستىڭ اۋىزىنا تىنىم بولاما؟ «دايىندىق قالاي، تالعاتجان؟» دەيمىن سىناي قاراپ. «اعا، مەن باپكەر ەمەسپىن، سوندىقتان ءار سپورتشىنىڭ دايارلىق دارەجەسىن ءدوپ باسىپ ايتا المايمىن. مەن بۇگىندە نەگىزىنەن ۇلتتىق قۇرامىنىن ستراتەگيالىق شارۋاسىمەن شۇعىلدانۋدامىن. وليمپياداشىلاردى قارجىلاندىرۋ تولىققاندى بولدى، ولاردىڭ وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارىن، ءىرى-ىرى، اسا ماڭىزدى وليپيادا قارساڭىنداعى جارىستارعا قاتىستىرۋ ماسەلەلەرىن تۇگەل شەشتىك، ولارعا كيىم-كەشەك، قۇرال-جابدىق، دارى-دارمەك، فارماكالوگيالىق قاجەتتىكتەر تولىق ساتىپ الىندى. تورەشىلەرمەن جەرەبە تاستاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا رۇقسات ەتىلگەن دارەجەدە جۇمىس جۇرگىزىلدى. مەن سپورت مەكەمەسىنىڭ باسشىسى رەتىندە ءوزىمنىڭ بار مىندەتىمدى ورىندادىم. ەندى ءدال سولاي سپورتشىلارىمىز ءوز مىندەتتەمەلەرىن ورىنداسىن!
[caption id="attachment_11688" align="alignleft" width="360"]
ولگا رىپاكوۆا لوندوندا التىن الدى[/caption]
– مەن تاياۋدا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ قابالداۋىندا بولدىم. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى مەنى وتە جىلى قابىلداپ، كەڭ وتىرىپ اڭگىمەلەستى. جۋرناليستەرمەن بولعان كەزدەسۋدە ءۇش التىن مەدال الامىز دەگەنىممەن مەن پرەزيدەنتكە لونداننان بەس التىن مەدال اكەلۋگە ۋادە بەردىم.
– قالاي؟!. بەس التىن مەدال؟! ول قايدان كەلەدى، جانىم-اۋ؟! بۇل جايلى پرەزيدەنتكە ۋادە بەرۋ...
– ساسپاڭىز، اعاسى، ساسپاڭىز. مەن بۇنىڭ ءبارىن ويدان شىعارىپ وتىرعان جوقپىن عوي. ءبىز باپكەرلەرمەن بىرىگىپ، ءار سپورتشىنىڭ مۇمكىندىگىن قارادىق، تالدادىق، اقىرى وسىنداي قورتىندىعا كەلدىك...
– جوق، تالعات امانگەلدى ۇلى، بۇنىڭىز بەكەر بولعان! ونىڭ ۇستىنە پرەزيدەنتكە ايتۋ... ويباي-اۋ، بەس التىن مەدال قايدان كەلەدى؟ كىم اپەرەدى ونى بىزگە؟
– اعا، تەك قانا اۋىر اتلەتتەرىمىز التى التىن مەدال الا الادى!
– الۋىن الا الادى عوي، ءبىراق سونى بەرە مە؟
– سوندىقتان دا اۋىر اتلەتتەرگە امانات – 4 التىن مەدال.
– اللا ساقتاسىن!
– اعا، بۇل مەنىڭ پرەزيدەنتكە بەرگەن ۋادەم عانا. ال، جوسپاردا قانشا التىن مەدال تۇرعانىن ايتۋعا قورىقتىم...
– پرەزيدەنتكە وليمپيادادان بەس التىن مەدال اكەلەمىز دەپ ۋادە بەرۋ – ناعىز جۇرەك جۇتقاندىق! ءبىز، قازاقستان وليپياداشىلارى، ەڭ اتقا مىنگەن جىلدارى وليپيادادان ءۇش التىننان كوپ العان ەمەسپىز.
– وندا مەن سىزگە ايتايىن، اعاسى، ءبىز لوندوننان جەتى التىن مەدال اكەلەمىز!
ءمينيستردىڭ كەڭسەسىنەن تەڭسەلىپ شىقتىم. مەنى تەڭسەلتكەن تالعات امانگەلدى ۇلىنىڭ باتىل جوسپارلارى: ەلگە ايتقان 3 التىن مەدالى بىلاي تۇرسىن، پرەزيدەنتكە ۋادە بەرگەن 5 التىن جۇلدەسى. مىقتى دەگەن بەلدىڭ ءوزىن قايىستىرىپ قانا قويماي، ءۇزىپ جىبەرەتىن مىندەتتەمە؟! وزىنە دەيىنگى دۇنيەنىڭ ءبارىن بىلەدى دەگەن امانشا اقبايەۆ، ءتورت قۇبىلانىڭ تىزگىنى قولىندا دەگەن تەمىرحان دوسمۇحانبەتوۆ، ۇلى سپورتشى داۋلەت تۇرلىحانوۆتار جەتە الماعان جەتىستىككە قالاي جەتپەك؟! بۇل نە دەگەن فەنومەن ءوزى؟ اقىلى ورنىندا ما وسى جىگىتتىڭ؟!
– نە؟ نە دەدىڭ؟ ۆاليدول! كارۆالول! نيتروگليسەرين!..
– بۇلاردىڭ ەشقايسىن جۇتۋدىڭ قاجەتى جوق سىزگە. تالداۋ – تەرەڭ، جوسپار – ناقتى. مۇنان كوپ بولۋى مۇمكىن، از بولمايدى!
– تالعات امانگەلدى ۇلى، مىنا پروگنوزىڭىزدان مەن قورقايىن دەدىم. قۇداي ءۇشىن، بۇل جايلى ەشكىمگە ايتپاشى.
– ءسىز دە ەشكىمگە ايتپاڭىز.
– جارايدى، كەلىستىك. تەك وليمپيادادان كەيىن وسىلاي بولىپ جاتسا جانە كىتاپ جازسام – ايتامىن.
ءمينيستردىڭ كەڭسەسىنەن تەڭسەلىپ شىقتىم. مەنى تەڭسەلتكەن تالعات امانگەلدى ۇلىنىڭ باتىل جوسپارلارى: ەلگە ايتقان 3 التىن مەدالى بىلاي تۇرسىن، پرەزيدەنتكە ۋادە بەرگەن 5 التىن جۇلدەسى. مىقتى دەگەن بەلدىڭ ءوزىن قايىستىرىپ قانا قويماي، ءۇزىپ جىبەرەتىن مىندەتتەمە؟! وزىنە دەيىنگى دۇنيەنىڭ ءبارىن بىلەدى دەگەن امانشا اقبايەۆ، ءتورت قۇبىلانىڭ تىزگىنى قولىندا دەگەن تەمىرحان دوسمۇحانبەتوۆ، ۇلى سپورتشى داۋلەت تۇرلىحانوۆتار جەتە الماعان جەتىستىككە قالاي جەتپەك؟! بۇل نە دەگەن فەنومەن ءوزى؟ اقىلى ورنىندا ما وسى جىگىتتىڭ؟!
...لوندونعا ەرتەڭ-بۇرسۇگىنى اتتانامىز دەپ وتىرعان كۇندەرى سپورت ءمينيسترى جۋرناليستەرمەن بريفينگ وتكىزدى. تالعات امانگەلدى ۇلى ءدال وسى كۇنگە دەيىن بەلگىلى بولعان اقپاراتتاردى قىسقاشا بايانداپ بەردى:
– ازىرگە 115 سپورتشىمىز ليسەنزيا الدى. وليمپيادا قورتىسىندا 13 مەدال جەڭىپ الۋدى جوسپارلار وتىرمىز. ونىڭ 3ء-ى التىن!
ءسوز تيگەن بەتتە مەنىڭ ارىپتەستەرىم كول شايقايتىن سۇراقتاردى قارشا بوراتتى دەرسىز:
– ءسىز ءبىر جەرلەردە ءۇش، ءبىر جەرلەردە بەس التىن اكەلەمىز دەپسىز. جەتى التىن ۋادە بەردى دەگەندە سىبىس بار. ولاي بولماسا قىزمەتتەن كەتەم دەپسىز، سول راس پا؟
– تاعى دا قايتالايمىن: ءبىز ون ءۇش مەدال جەڭىپ الۋدى جوسپارلادىق، ونىڭ 3-ەۋى – التىن.
– جاقسى، التىن جۇلدەدەن ۇمىتكەرلەر كىمدەر؟
– سەگىز اۋىر اتلەتتىڭ بەسەۋى التىننان ۇمىتكەر. دايىندىقتارى وتە جاقسى، پسيحولوگيالىق كەدەرگىدەن وتە العانى التىن الادى!
– دەگەنمەن... ەگەر ايتقان جوسپارىڭىز ورىندالماي قالسا قىزمەتتەن كەتەسىز بە؟
– كەلىڭىزدەر، بىلاي كەلىسەيىك. ەگەر لوندوندا ءۇش التىنى بار ون ءۇش مەدال الا الماساق، وسى سۇراقتى ماعان سول كەزدە قويىڭىزدار. جاۋاپتى دا سول كەزدە الاسىزدار! ال، ءقازىر بارىڭىزگە راحمەت، وسىمەن بريفينگ اياقتالدى!
كەزدەسۋدەن ريزا بولىپ شىقتىم. اشەيىندە ەزۋىنەن قۇلكى كەتپەيتىن، جۇمساق مىنەزدى تالعات ەرمەگيايەۆ بۇل جەردە تاستاي سەنىم، ءوزى جوسپارلارى، جۇرتقا حابارلاعان اقپاراتىنىڭ تاعدىرى ءۇشىن باسىن بەرۋگە بار باسشى رەتىندە تانىلدى.
اتتاندىق لوندونعا! وليمپيادا سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. قازاقستان سپورتشىلارى بۇل اشىلۋ كەزىندە ادەمى كورىندى. سالتاناتقا مەملەكەت باسشىسى ن.نازاربايەۆ تا قاتىسىپ وتىردى. سودان كەيىنگى باقىتتى كۇندەر ءوڭ ەمەس تۇسىمىزدەي، ءبىر ءبىرىن قۋالاپ، جەتىپ جاتتى تۋعان جەرگە...
ءبىرىنشى باقىت. ەرتەڭىنە تاس جولعا ۆەلوبايگەشىلەر شىقتى. الەمدەگى تەڭدەسى جوق ابىرويلى جەڭىس سانالاتىن بۇل ۆەلوبايگەنى ءوزىمىزدىڭ قارت قىزىلجاردىڭ تۇلەگى الەكساندر ۆينوكۋروۆ ۇتىپ الدى! كەشكىسىن «قازاق اۋىلىندا» جينالدىق. تويعا جينالعان مىڭ ادام اراسىندا رياسىز قۋانىشتان ءجۇزى بال-بۇل جانىپ، سپورتتىق فورمامەن شاۋىپ جۇرگەن تالعات ەرمەگياۆتى جولىقتىردىم. ەكى ەزەۋى ەكى قۇلاعىندا، كەۋدەسى شالقاق، ءسوزى تاستاي: «قازاقستان حالقى ءبىزدىڭ بۇل وليمپياداعا قالاي دايىندالعانىمىزدان حاباردار. مىنە، سونىڭ العاشقى جەمىسى. ەشكىم ۆينوكۋروۆتىڭ جەڭىسىن كەزدەيسوق دەپ ويلاماسىن!».
تالعات امانگەلدى ۇلىنىڭ شەشەندىگىنە قايران قالدىم. سۇراققا دا، جاۋاپقا دا قينالمايتىنىن بىلەتىنمىن. دەگەنمەن، وليمپيادانىڭ بەتاشار كۇنى ايدا اسپانعا شىعارىپ تۇرعان ەلدىڭ سپورت ءمينيسترى نە دەر ەكەن دەگەن ەرەشە قىزىعۋ جەر قايىسقان جاننىڭ بارىندە بولدى. سولارعا جاۋابى قانداي ءساتتى بولدى سپورتشىلارشا كيىنگەن بالا باسشىنىڭ. اسىرەسە، بۇل جەڭىستىڭ ەل ەڭسەسىن كوتەرۋگە، حالىق قۋانىشىن ەسەلەۋگە، وتانىمىزدىڭ ءار جانىن باقىتتى ەتۋگە بەرەر اسەرىن تاپ باسىپ ايتا ءبىلدى سابازىڭ.
ەكىنشى باقىت. ەرتەڭىنە تەمىر قوتەرۋدەن زۋلفيا چينشانلو چەمپيون بولدى. «قازاق اۋىلىندا» توي جالعاستى. ايتىلعان مىڭ ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن تالعات ەرمەگيايەۆتان ەستىدىم: «دوستار! بۇگىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ جانە رەسپۋبليكا پارلامەنتىنەن قۇتتىقتاۋ جەدەلقاتىن الدىق. تەلەفون، تەلەفاكس ارقىلى قۇتتىقتاپ جاتقان جاندار قانشاما؟! حالقىمىز قۋانىشتان تەڭسەلىپ تۇر، دوستار!»
ءۇشىنشى باقىت. ءزىل كوتەرۋدىڭ ەكىشى كۇنىندە دە قازاقستان تۋىن ەڭ بيىككە كوتەرگەن ماييا مانەزانى «قازاق اۋىلىندا» قارسى العاندار قاراسىندا ەسەپ جوق. قۇشاقتاۋلار، ءشوپ-شوپ سۇيەسۋلەر، ورتتەي ىستىق دەم، جەدەلحاتتاردى وقۋلار تاڭ اتقانشا سوزىلادى دەگەنبىز.
سول كەشتەن قۇلاقتا قالعان قىمبات ءسوز مىناۋ بولدى. ت.ەرمەگيايەۆ: «ماييا جەڭگەن بۇگىنگى كۇن – بيىك بەلەسكە شىققان كۇن. بۇگىن ءبىز ەلگە، پرەزيدەنتكە بەرگەن ۋادەمىزدى ورىندادىق. ياعني، ءۇش التىن مەدالدى جەڭىپ الدىق!». ...جينالعانداردىڭ جانارىنداعى تامشى جاستار جارق-جۇرق ەتكەن شامعا شاعىلىستى. شىن قۋانىشتان شىن جاس شىعادى ەكەن. و، جاراتقان، بەرەرىڭدى تاۋىسپا!
ءتورتىنشى باقىت. اۋىر اتلەتيكا پوموستىندا زىلتەمىرگە قوسا كەشەگى كوماندالاس قۇربىلارى زابولوتنايا مەن ەۆستيۋحينالاردى ءبىر-اق «كوتەرگەن» سۆەتلانا پودوبەدوۆانىڭ جەڭىسى لوندوندى تونكەرىپ كەتە جازدادى. بۇل كەشتە ت.ەرمەگيايەۆ عاجاپ ءتورت اۋىز ءسوز ايتتى: «قىمباتتى، سۆەتلانا! سەن بۇگىنگى چەمپيوندىعىڭمەن قوسا ەل رەكوردشىسى اتاعىن دا الدىڭ. ەگەمەن قازاقستان تاريحىندا ءبىر وليمپيادادان ءتورتىنشى التىن العان رەكوردشى سەنسىڭ. قۇتتىقتايمىن جانە العىس ايتامىن! دوستار! زىلتەمىرشىلەردىڭ قۇراما كومانداسىنىڭ باپكەرلەرى الەكسەي ني مەن ەنۆەر تۇركلەريگە ەرەكشە قۇرمەت قورسەتەمىن. بۇگىن پوموستتا ناعىز باپكەرلەردىڭ وليمپيادالىق شايقاسى ءوتتى. قانداي تاكتيكالىق «ويىن» بولدى دەسەڭىزشى؟! سول شايقاستا سىزدەر جەڭىپ شىقتىڭىزدار. سىزدەرگە راحمەت جانە باس يەمىن! ...ءبىز اۋىر اتلەتيكادان عانا ءۇش التىن مەدال الدىق. بۇلدا جەڭىستىڭ سوڭى ەمەس. مۇنىڭ ءبارى جوسپارلانعان جەڭىس. «وتىرىكشىنىڭ كۋاسى جانىندا» دەۋشى مە ەدى؟! مىنە، مەنىڭ كۋام الەكسەي ني. ءبىز كۇنىنە ەكى رەت كەزدەسىپ، بار جاعدايدى تالقىلاپ ءجۇرمىز. بۇيىرتسا، ەرتەڭ تاعى جينالامىز وسى «قازاق اۋىلىندا»، دوستار! بارىڭىزگە راحمەت! جاراتقاننىڭ مەنى وتانىم مەن حالقىمنىڭ باقىتتى بولعان كۇنىنە كۋا قىلعانىنا ءتاۋبا ەتەمىن!»
تالعات ەرمەگيايەۆ كوپشىلىك الدىندا جىلاپ جىبەردى.
بەسىنشى باقىت. يليا ءيليننىڭ وليمپياداداعى بۇل جەڭىسى تۋرا ءبىر ايدى كولەگەيلەپ، كۇندى ۇيالتقانداي قۇدىرەتتى بولدى. بۇل كۇنى لوندونداعى بۇكىل وليمپيادا توقتاي تۇرىپ، يليانىڭ عاجاپ جەڭىسىنە تامسانعانداي، قول سوققانداي اسەردە بولدىق. «قازاق اۋىلداعى» توي كەشىنەن ەكى-اق ءساتتى سۋ بەتىنە شىعارامىن. ت.ەرمەگيايەۆ: «يليا، قىمباتتىم! قۇتتىقتايمىن! سەن ءبىر مەملەكەت – قازاقستان تاريحىنداعى ەكى دۇركىن وليمپيادا چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش ءارى جالعىز اتلەتسىڭ! سەن – داراسىڭ! ساعان بۇل جەڭىس وڭاي كەلگەن جوق. بۇل وليمپيادا تۇعىرىنا سەنىڭ قانداي تار جول، تايعاق كەشۋمەن كەلگەنىڭ مەنىڭ كوز الدىمدا. سەن جەڭدىڭ! اۋەلى ءوزىڭدى جەڭدىڭ! سودان سوڭ الەمنىڭ بار مىقتىسىن تىزەرلەتتىڭ! سەن عاجاپ اتلەتسىڭ، عاجاپ ادامسىڭ، عاجاپ سپورتشىسىڭ!»
يليا يلين: «تالعات امانگەلدى ۇلى! سىزگە ەلدەن ەرەكشە راحمەت! وسى وليمپياداعا دايارلىق كەزەڭىندە مەن ءسىزدىڭ ارقاڭىزدا ەشقاشان ەشتەڭەگە الاڭداماي جاتتىقتىم. بىلەسىزدەر مە، دوستار، مەن تالعات امانگەلدىۇلىمەن بىلتىردان باستاپ تىزە قوسىپ جۇمىس جاساي باستادىم. ول – ۋادەنىڭ ادامى! ايتتى ما، ورىندادى دەي بەرىڭىز. ناعىز باسشى! قاراپايىم، مەيىرىمدى، قامقورلىعى مول، كەز-كەلگەن ساتتە جولىعىپ، سەنى تىڭدايتىن ءارى ءىس شەشىمىن ءدوپ تاباتىن مينيستر! كوردىڭىزدەر مە، بۇگىن ءبىز تالعات امانگەلدى ۇلى ەكەۋمىزدىڭ وتانىمىزعا قانداي جەڭىس سىيلاعانىمىزدى؟!!»
...لوندان تورىندەگى بۇل كەشتى مەن جۇرگىزىپ وتىرعانمىن. مينيستر مەن سپورتشىنىڭ بىر-بىرىنە دەگەن قىلاۋسىز سىيى، قۇرمەتى جۇرەكتى ەرەشە ءدىرىلدىتىپ، كەلەسى كەيىپكەرگە ءسوز بەرەتىن كەزدە داۋىسىم جارىقشاقتانىپ، تۇلا بويدى باۋراعان ريزالىق سەزىم دەنەنى بالقىتتى.
التىنشى باقىت. ءۇش قارعىپ بارىپ وليمپيادانىڭ التىن مەدالىن قاعىپ تۇسكەن ولگا رىپاكوۆا «قازاق اۋىلىنا» كەلىپ كەزدەسۋ وتكىزگەنشە قازاقستاندا تاڭ سارعايىپ قالعان ەدى. ءبىراق لوندونداعى بىردە-بىر ادامنىڭ قالتا تەلەفونى تىنىم العان جوق. بۇكىل قازاقستان اياعىنان تىك تۇرىپ، چەمپيوندارعا قول شاپالاقتاپ تۇرعانداي اسەردە ءجۇرمىز. ءبىر تاياپ قالعاندا ءمينيستردىڭ قۇلاعانا سىبىرلادىم: «تالعاتجان، قازاقستان مول باقىت قۇشاعاندا! ەندى نە ارمانىڭ بار؟!». «اعا، بىلەسىز عوي ەندىگى ارمانىمدى، كەشە دە ايتتىم، بۇگىن دە قايتالايمىن... سوعان جەتسەك!». «بىلەمىن، بىلەمىن، تالعاتجان! سەنىڭ ەڭبەگىنە حالىقتىڭ وسى نيەتىنە قۇداي بەرەدى تىلەكتى. ءامين دە، اينالايىن!». «ءامين، اعا!».
رىپاكوۆاعا ارنالعان كەشتەگى تالعات امانگەلدى ۇلىنىڭ بال-بۇل جانعان ءجۇزىن ءالى ۇمىتپايمىن: ول بۇگىن مينيستر رەتىندە باقىتتى ەدى؛ بۇگىن ول قازاقستان ازاماتى رەتىندە باقىتتى ەدى؛ بۇگىن ول شىن باقىتتىدان دا باقىتتى ەدى!
– ولگا! قايتالانباس ولگا! – دەدى ت.ەرمەگيايەۆ ءسوز العاندا. – سەنىڭ بۇگىنگى جەڭىسىڭنىڭ ارقاسىندا قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسى ءوزىنىڭ التىنشى مەدالىن جەڭىپ الدى. ءارى ونىڭ التاۋى دا التىن! بۇل تابىستار بۇكىل الەمگە قازاقستاننىڭ قانشالىقتى ەكونوميقالىق، الەۋمەتتىك قارىشتاپ دامىپ وتىرعانىن دالەلدەيدى!
جەتىنشى باقىت. جەتىنشى باقىت! قانداي كەرەمەت! قانداي ءتاتتى! قانداي كوپ بوپ كۇتكەن باقىت! بۇل كۇنى بۇكىل قازاقستان حالقىمەن بىرگە ءبىزدىڭ دە – مەنىڭ دە، تالعاتتىڭ دا، ءسىزدىڭ دە ارماندارىڭىز ورىندالدى.
سەرىك ساپييەۆ «قازاق اۋىلىنا» كەلگەن بەتتە بۇل لوندونداعى وليمپيادانىڭ سوڭعى جۇزدەسۋى بولدى. كەزدەسۋدى جۇرگىزۋ باقىتى تاعى ماعان بۇيىردى. قۋانىش پەن باقىتتان ەسىمىز كىرەسىلى-شىعاسىلى بوپ جۇرسەك تە، توي كەشىن قاتقان زاڭعا سايكەس تالعات ەرمەگيايەۆكە ءسوز بەرۋدەن باستادىم. تالعات امانگەلدى ۇلى ءسوزىن سالماقتى ويمەن اياكتادى: «...بۇگىن مەن قازاقستاندىق سپورتشىلاردى لوندونداعى عالامات جەڭىسىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، بارىنە زور العىس بىلدىرگىم كەلەدى! بۇل جەڭىس ەل پرەزيدەنتى مەن ۇكىمەتىنىڭ زور قامقورلىعىنا قوسا ءبىزدىڭ سپورتشىلاردىڭ جانكەشتى ەرلىگى، سپورت تۇرلەرى بويىنشا فەدەراسيالاردىڭ مينيسترلىكپەن توننىڭ ىشكى باۋىنداي تىعىز، بىرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا كەلدى. ەندى ءبىز پەكيندەگى جالپىكوماندالىق 29-ورىننان 12-ورىنعا ءبىر-اق سەكىردىك. ءبىزدىڭ بۇل تابىسىمىزعا الەمدەگى ءتورت ميللياردتان اسا جان كۋا بولدى: تۋىمىز 13 رەت جەلبىرەپ، ءانۇرانىمىز جەتى رەت شىرقالدى. قازاقستان سپورتى ءۇشىن جاڭا مەجە – جالپىكوماندالىق 12-ورىن دۇنيەگە كەلدى. حالىق ارمانى، پرەزيدەنت تاپسىرماسى ورىندالدى! ەندىگى مىندەت – وسى بيىكتەن تومەندەمەۋ!»
...وليمپيادا اياقتالدى. جەڭىس بۋىن ۇشاق ەتىپ مىنگەن ءبارىمىز ەلگە قاراي قانات بايلاپ ۇشتىق. ورتامىزدا وتانعا سول جەڭىستەردى سىيلاعان وعلانلار، جەڭىس جوسپارىن قۇرعان باپكەرلەر مەن باسشى-باعلاندار بار. ال، الدىمىزدا وسى وليمپيادا جەڭىستەرىنەن وسى ۇلۋ جىلىنىڭ جايدارى جازىندا شىن باقىتتى بولعان قازاقستان حالقى كۇتىپ وتىر ەدى!
سودان بەرى ءۇش جىل ءوتىپتى. ريو-دە-جانەيروداعى كەزەكتى جازعى وليمپيادا دا ەسىك قاعىپ، تەرەزەدەن سىعالاپ تۇر. سپورتشىلارىمىز سول ءبىر بيىك ناتەجەدەن تومەن تۇسپەۋ ءۇشىن جانىن سالىپ دايارلانىپ جاتىر. حالىق تا، ءبىر ءسات، وسى جىلدارى كورگەن كيىندىق اتاۋلىلارىنان سەرپىلىپ، سول وليمپيادا كەزىندە ەل بولىپ قۋانامىز دەپ الاقاندارىن ىسقىلاپ وتىر. تەك، ۇلتتىق قۇرامىنىڭ اتى اڭىزعا اينالعان تىزگىن تارتۋشىسى تالعات ەرمەگيايەۆ بولمايدى بۇل جولى ءىس باسىندا... وسى وليمپيادا قورىتىندىسىنا وراي جازعان «زولوتوي وليمپييسكيي مارشرۋت» اتتى كىتابىمدا ەل سپورتىنا «جەڭىمپازدىق ءىلىم» اكەلگەن، «جەڭىمپازدىق مەكتەپ» قالىپتاستىرعان قايراتكەر» دەپ ات قويعان ازامات باستامايدى كوماندانى... وسىدان ءۇش جىل بۇرىنعى وليمپيادادا جەڭىستەن التىن جاۋىن جاۋدىرعان ىسكەر ۇلدى ساعىندىم مەن دە. سپورتشىلار دا الاڭداۋلى سەكىلدى. حالىق تا بوركىن اسپانعا اتۋدى اڭساپ وتىر. حالقىنا قۋانىش، باقىت سىيلاعاننان اسقان ابىروي بار ما ەكەن ازاماتقا؟! سونداي ازاماتىن ءدۇبارا داۋعا بەرمەس بولساشى! سونداي ازاماتتىڭ التىن باسىن قور ەتپەشى، جاراتقان! سونداي ازاماتىن باعالاي الار بولساشى، قازاق قوعامى! بارىنەن بۇرىن قۇدايدىڭ كوزى ءتۇزۋ بولساشى! ءامين!
نەسىپ ءجۇنىسباي ۇلى، لوندون وليمپياداسىنىڭ شەجىرەسىشىسى،
جۋرناليست-جازۋشى.
استانا قالاسى.
