ۇزاق ۇنسىزدىكتەن كەيىن المازبەك اتامبايەۆ قىرعىزستان ەنەرگەتيكاسىنىڭ جاعدايىنا ارنالعان ەموسيالىق جازبا جاريالادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz 24.kg سايتىنىڭ ساراپتاماسىنا سىلتەمە جاساپ.
اتامبايەۆتىڭ جازباسىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى – وزىنە ءتان سارىندا: «بارلىق ساياساتكەر جامان، ال مەن عانا دۇرىس ەدىم». ياعني، ونىڭ ايتۋىنشا، بيلىگى تۇسىندا ەنەرگەتيكا سالاسى «قايتا قالپىنا كەلتىرىلىپ، نىعايتىلعان»، ال ءقازىر ءبارى 2010 جىلعى دەڭگەيگە قۇلدىراعان.
بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ مۇنداي مالىمدەمەلەرىن ەلەمەۋگە دە بولار ەدى، ەگەر ماسەلە حالىق ءۇشىن اسا وزەكتى بولماعاندا. قىستىڭ تاياپ قالعان كەزىندە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى ەلەكتر قۋاتىن ۇنەمدەۋگە شاقىرىپ، ۋاقىتشا وشىرۋلەر بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتىپ وتىر. ال وسى تۇستا جىلى يسپانيادا وتىرعان اتامبايەۆ الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى جاعدايدى ودان سايىن «قىزدىرىپ» جىبەردى.
ءبىراق ونىڭ سوزدەرىنىڭ استارىندا ناقتى قاراستىرۋدى قاجەت ەتەتىن ءبىرقاتار قايشىلىقتار جاتىر.
اتامبايەۆ بيلىكتە بولعان جىلدارى راسىندا دا ءبىرقاتار ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار ىسكە اسقان. مىسالى، «داتكا – كەمين» جەلىسى سالىندى، بىشكەك جىلۋ ەلەكتر ورتالىعى جاڭارتىلدى (ءبارىنىڭ ەسىندە – 600 دوللارلىق قىسقىشتار). الايدا بۇل جوبالار اتامبايەۆتىڭ كومانداسى ازىرلەگەن باستامالار ەمەس ەدى. دەگەنمەن ولار ەلدىڭ ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىگىن ارتتىرۋدا ماڭىزدى قادام بولدى.
"سوعان قاراماستان، اتامبايەۆ كەزەڭىن قىرعىز ەنەرگەتيكاسىنىڭ «التىن عاسىرى» دەپ اتاۋ - تىم اسىرەلەۋ.
سالاداعى جۇيەلى پروبلەمالار: ەنەرگيانىڭ ۇلكەن شىعىنى، تاريفتەردىڭ اشىق بولماۋى، جابدىقتاردىڭ ەسكىرۋى، مامانداردىڭ كەتۋى - شەشىلمەي، كەرىسىنشە، تەرەڭدەي ءتۇستى. ءبىراق اتامبايەۆتىڭ جولى بولدى: ونىڭ پرەزيدەنتتىگى گيدرولوگيالىق تۇرعىدان قولايلى جىلدارعا تۇسپا-تۇس كەلدى، ياعني توكتوگۋل سۋ قويماسىندا سۋ جەتكىلىكتى بولدى. ەكونوميكا مەن قۇرىلىس قارقىنى دا تومەن ەدى، سوندىقتان ەلەكتر ەنەرگياسىنا سۇرانىس از بولاتىن. وسىلايشا، ەنەرگەتيكاداعى ماسەلەلەر حالىققا ونشا بايقالمادى. سالا ماماندارى ولاردى جاقسى بىلسە دە، كوپشىلىككە بۇل كورىنگەن جوق".
2025 جىلعى ەنەرگەتيكا مەن 2013 جىلدى سالىستىرۋعا بولا ما؟
باسىلىم قازىرگى جاعدايدى ون جىل بۇرىنعى كەزەڭمەن سالىستىرۋ – قيسىنسىز ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ءبىراق اتامبايەۆتىڭ ماقساتى شىنايى تالداۋ ەمەس ەدى. ول ءوز بيلىگى تۇسىندا ءبارى «جاقسى، جارىق جانە توق» بولعانىن ايتىپ، كەيىنگى ونجىلدىقتا نە وزگەرگەنىن ەسكەرمەدى.
سوڭعى جىلدارى قىرعىزستاندا ەلەكتر تۇتىنۋ ونداعان پايىزعا ارتتى. ۋربانيزاسيا كۇشەيدى، جاڭا ءوندىرىس ورىندارى مەن IT-سەكتور ءوستى. سونىمەن بىرگە كليمات وزگەرىپ، ىستىق كۇندەر كوبەيدى، توكتوگۋل سۋ قويماسىنداعى سۋ دەڭگەيى تومەندەپ، اعىن تۇراقسىز بولا باستادى.
بۇل فاكتورلاردىڭ ءبارى بيلىك كىم بولسا دا، جۇيەگە قىسىم ءتۇسىرىپ وتىر.
ياعني، ماسەلە «ناشار باسقارۋدا» ەمەس، ەنەرگەتيكا جۇيەسىنىڭ ۇزاق جىلدار بويى ستراتەگيالىق قورسىز جۇمىس ىستەۋىندە. بۇل ءبىر ۇكىمەتتىڭ ەمەس، سوڭعى جيىرما جىلداعى بارلىق بيلىكتىڭ، سونىڭ ىشىندە اتامبايەۆ كەزەڭىنىڭ دە «مۇراسى».
ايتپاقشى، سوڭعى جىلدارى ەلدە ىسكە قوسىلعان شاعىن جانە ورتا سۋ ەلەكتر ستانسيالارىنىڭ سانى اتامبايەۆ تۇسىنداعىدان بىرنەشە ەسە كوپ. ەنەرگەتيكا ءقازىر ءوز دامۋ باعىتىن ايقىنداپ، جۇيەنىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەتىن، جەتىسپەۋشىلىكتەردى وتەيتىن جانە سۋ ەلەكترىن بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىمەن تولىقتىراتىن ناقتى جوبالار ازىرلەنىپ جاتىر. ءبىراق بۇل تۋرالى اتامبايەۆ ءتىس جارمايدى.
ساياسي ريتوريكا نەمەسە بوس ايقاي
باسىلىم اتامبايەۆتىڭ جازباسى – تالداۋ ەمەس، ساياسات ەكەنىن جازادى. ونىڭ ماتىنىندە ەموسيا مەن ايىپتاۋ كوپ، ءبىراق ناقتى شەشىمدەر جوق.
مىسالى، ول ەلەكتر ەنەرگياسىن ەكسپورتتاۋدى جانە ماينينگتىڭ دامۋىن سىنايدى، ءبىراق بۇل سالانىڭ تابىسىن قالاي وتەۋ كەرەگىن ۇسىنبايدى. ءمينيستردى سىنايدى، ءبىراق مودەرنيزاسيا، جاڭا جەو سالۋ، تاريف رەفورماسى سياقتى تەحنيكالىق شەشىمدەر تۋرالى ءتىس جارمايدى.
وسىلايشا، ەنەرگەتيكا سياقتى ماڭىزدى كاسىبي تاقىرىپ ساياسي ايقاس قۇرالىنا اينالىپ وتىر.
ناتيجەسىندە بۇدان ءبارى ۇتىلادى - ماماندار دا، قاراپايىم ازاماتتار دا، سالانىڭ ءوزى دە. ءتىپتى اتامبايەۆتىڭ ءوزى دە.
"بىرىنشىدەن، ينتەرنەت ءبارىن ەستە ساقتايدى: بۇرىنعى پرەزيدەنت ءوزىن ەنەرگەتيكانى قۇتقارعان تۇلعا رەتىندە كورسەتۋگە تىرىسقانىمەن، از عانا ىزدەنىسپەن شىندىقتى بىلۋگە بولادى. ەكىنشىدەن، ساياساتكەر وتكەنگە قاراپ «ءبارىن بۇرىنعىداي ەتەيىك» دەسە، ول تەك نوستالگياعا سۇيەنەدى. ال نوستالگيا مەن وكپە - ەكونوميكادا ناشار كەڭەسشى.
ەڭ سوڭىندا، اتامبايەۆتىڭ جازباسىن وقىعان سوڭ، وقىرماندا ءبىرتۇرلى سەزىم قالادى - ايانىش پەن كۇيىنىش ارالاس. ويتكەنى ول دانالىقتىڭ ورنىنا - وكپە، سابىردىڭ ورنىنا - كەكشىلدىك كورسەتىپ وتىر"، - دەلىنگەن ماتەريالدا.
