ءماجىلىس دەپۋتاتى داۋلەت مۇقايەۆ جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ قابىلدانۋىنا بايلانىستى ەلدەگى تۇرعىن ءۇي باعاسى ءوسۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇعان دەيىن قۇرىلىس كومپانيالارى ءبىرقاتار سالىقتىق جەڭىلدىككە يە بولىپ كەلگەن. الايدا بيۋدجەتتىڭ تاپشىلىعى مەن سالىق كودەكسىندەگى وزگەرىستەرگە بايلانىستى، قۇرىلىس سالاسىنا 12 پايىزدىق جاڭا سالىق ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. مۇنداي شەشىم تۇپتەپ كەلگەندە قاراپايىم تۇرعىندارعا اۋىرتپالىق اكەلۋى مۇمكىن.
“قازىرگى تاڭدا قۇرىلىس كومپانيالارى كوممەرسيالىق عيماراتتاردان عانا سالىق تولەيدى. ال سالىنعان جانە ساتىلعان تۇرعىن ۇيلەرگە سالىق سالىنبايدى. ەندى ۇكىمەت بۇل جەڭىلدىكتى جويۋدى كوزدەپ وتىر”، – دەدى دەپۋتات.
مۇقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، بۇل وزگەرىس تۇرعىن ءۇي نارىعىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، پاتەر باعاسىنىڭ وسۋىنە سەبەپ بولۋى مۇمكىن.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن قازاقستاننىڭ ءىرى قالالارىندا تۇرعىن ءۇي قۇنى جۇك كولىكتەرىنىڭ قوزعالىسىنا ەنگىزىلگەن بەلگىلى ءبىر شەكتەۋلەرگە بايلانىستى ايتارلىقتاي ءوسۋى مۇمكىن ەكەنىن جازعان ەدىك.
بۇل تۋرالى قۇرىلىسشىلار وداعىنىڭ ەلورداداعى فيليالىنىڭ ديرەكتورى ۆياچەسلاۆ لازاريەۆ LSباسىلىمىنا بەرگەن سۇقباتىندا ايتقان. ول 2025 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەلدە وسى ساناتتاعى (ساموسۆال) اۋىر كولىكتەردى جالپىعا ورتاق پايدالانىلاتىن جولداردا جۇك تاسىمالداۋىنا تىيىم سالىنۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. ال بۇل نورمانى بۇزعانى ءۇشىن وتە جوعارى ايىپپۇلدار (2025 جىلى 1 مىڭ اەك - 3،9 ملن تەڭگە) قاراستىرىلىپ وتىر. تەحنيكانى مىندەتتى تۇردە ولشەۋدى ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا.
لازاريەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاعدايدىڭ بەتون جەتكىزۋ تاريفتەرىنە، سونىڭ سالدارىنان تۇرعىن ءۇي قۇنىنا تەرىس اسەرى بار.
"بۇل ماتەريال (بەتون) قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارىنىڭ (قمج) 7-دەن 20%-عا دەيىنگى ۇلەسىن قامتيدى. كولەمى 8-9 تەكشە مەتر بولاتىن ساموسۆالداردىڭ جۇرىسىنە تىيىم سالىنعان جاعدايدا رەيستەر سانى ەرىكسىز ارتادى، ويتكەنى ءۇش-تورت كۋب بەتون ارالاستىرعىشتاردى پايدالانۋ قاجەت بولادى. بۇل قمج باعاسىنىڭ 5-7%-عا وسۋىنە ىقپال ەتەدى. قازىرگى ۋاقىتتا قۇرىلىس سالۋشىلار ونسىزدا ەڭ تومەنگى مارجادا - 10-12% جۇمىس ىستەپ جاتقاندىقتان، بۇل شىعىندار تۇرعىن ءۇي قۇنىنا قوسىلادى. وسى جاعىنان العاندا، جاڭا پاتەرلەر 5-7%-عا قىمباتتاۋى مۇمكىن. مۇنىڭ مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالار سياقتى الەۋمەتتىك نىساندارعا دا قاتىسى بار. مەملەكەتتىك ورگاندار ءوز شىعىندارىن ۇلعايتۋعا ءماجبۇر بولادى، بۇل بيۋدجەت تاپشىلىعى اياسىندا ءتيىمسىز"، - دەيدى ول.
ول ءقازىردىڭ وزىندە بەتوننىڭ باعاسى شامامەن 15%-عا وسكەنىن ەسكە سالادى. ال كەيبىر سەكتورلاردا باعا ءوسىمى 30-35%-عا ارتقان. سوندىقتان كولىككە قاتىستى شەكتەۋلەر "جىعىلعانعا جۇدىرىق" بولادى. سونىمەن قاتار، جوبالاردى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى 30%-عا ارتادى. ەگەر بۇرىن مونوليتتى-قاركاس جۇمىستارىن التى ايدا اتقارۋ مۇمكىن بولسا، وندا بولاشاقتا بۇل مەرزىم ءبىر جىلعا سوزىلۋى مۇمكىن. سالدارىنان كەيبىر قۇرىلىس كومپانيالارى ۇسىنىستى ارتتىرۋ بويىنشا مىندەتتەمەلەردى ءوز موينىنا الا المايدى، سوندىقتان ولار جۇمىس كولەمىن قىسقارتۋعا ءماجبۇر بولادى. بۇل تۇرعىن ءۇي سەكتورى مەن الەۋمەتتىك نىسانداردى سالۋ قارقىنىنا تەرىس اسەر ەتەدى.
لازاريەۆتىڭ ايتۋىنشا، سالاداعى تاعى ءبىر جاعىمسىز فاكتور ۋاقىت بەلدەۋىن اۋىستىرۋ بولىپ تۇر. ول مۇنى كۇن ۋاقىتىنىڭ قىسقارۋىمەن تۇسىندىرەدى. ەگەر بۇرىن جوعارعى قاباتتاردا ساعات 17:00-18: 00-گە دەيىن جۇمىس ىستەۋگە بولاتىن بولسا، ءقازىر 16: 00-دە جۇمىس اياقتالادى. سالدارىنان جاڭا باسپانانى پايدالانۋعا بەرۋ مەرزىمى شامامەن 10-15%-عا كەشىكتىرىلەدى. وسىعان بايلانىستى قۇرىلىسشىلار وداعى وسىنداي سالدارلارعا جول بەرمەس ءۇشىن مىنانداي ءبىرقاتار شارالاردى ۇسىنادى.
"بىرىنشىدەن، ساموسۆالداردىڭ قوزعالىسىنا سالاتىن تىيىمعا كومپانيالاردىڭ دايىن بولۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ ءۇشىن اتالعان نورمانى 2026 جىلعا دەيىن كەيىنگە شەگەرە تۇرۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، تىيىمنىڭ ورنىنا اۋىر جۇگى بار كولىكتەردىڭ قالادا قاتىناۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدا قوسىمشا 500 مىڭ تەڭگە كولەمىندە سالىق ەنگىزۋگە بولادى. بۇل شارا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا جولداردى جوندەۋگە، ال ساموسۆالداردىڭ قۇرىلىس الاڭىنا دەيىن ەركىن بارۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. ماسەلەن، تەك استانانىڭ وزىندە وسىنداي 12 مىڭ اۆتوكولىك قۇرالى بار، ولار ەلوردالىق بيۋدجەتكە 5 ملرد تەڭگە كولەمىندە قوسىمشا ءتۇسىم جاساي الار ەدى. ۇشىنشىدەن، ەلىمىزدە سالىنىپ جاتقان جولداردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ قاجەت. ناتيجەسىندە اۋىر جۇك كولىكتەرىنە قاراماستان ولاردىڭ پايدالانۋ مەرزىمى وزدىگىنەن ارتادى. اقىرى، بۇرىنعى قۇرىلىس قارقىنىنا ورالۋ ءۇشىن بۇرىنعى ۋاقىت بەلدەۋىنە ورالۋ كەرەك"، - دەيدى مامان.
ايتا كەتەيىك، قازاقستاندا جاڭا پاتەرلەردىڭ باعاسى ءتورت جىلدا 43%-عا قىمباتتاعان.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، 2020 جىلدىڭ جەلتوقسانىمەن سالىستىرعاندا، 2024 جىلدىڭ قاراشاسىندا جاڭا پاتەرلەردىڭ باعاسى 43،2%-عا، ال ەكىنشى نارىقتاعى پاتەرلەردىڭ قۇنى 50،2%-عا وسكەن.
Ranking.kz اقپاراتىنشا، 2024 جىلى قازاقستاندا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا سۇرانىس ايتارلىقتاي ارتقان. قاڭتار-قاراشا ايلارىنداعى كورسەتكىش بويىنشا، ەلدە 382،9 مىڭ تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ-ساتۋ مامىلەسى تىركەلدى. بۇل وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 15،1%-عا كوپ.
مامىلەلەردىڭ 85،2 مىڭى جەكە ۇيلەرگە (جىلدىق ءوسىم – 1،1%)، ال 297،7 مىڭى كوپقاباتتى ۇيلەردەگى پاتەرلەرگە (ءوسىم – 19،8%) قاتىستى جاسالعان.
ەڭ كوپ ساتىپ الۋ-ساتۋ مامىلەلەرى الماتى مەن استانا قالالارىندا تىركەلدى. الماتىدا – 74،9 مىڭ، ال استانادا – 67 مىڭ. ۇزدىك بەستىككە قاراعاندى وبلىسى (30 مىڭ)، الماتى وبلىسى (20،7 مىڭ) جانە ماڭعىستاۋ وبلىسى (19 مىڭ) كىردى.
