اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ءوزىنىڭ Truth Social جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكييمەن جانە ەۋروپالىق كوشباسشىلارمەن بولعان كەزدەسۋلەرىنىڭ قورىتىندىلارىمەن ءبولىستى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
زەلەنسكييدەن بولەك ترامپ اق ۇيدە فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرونمەن، فينليانديا پرەزيدەنتى الەكساندر ستۋببپەن، يتاليا پرەمەر-مينيسترى دجوردجا مەلونيمەن، ۇلىبريتانيا پرەمەر-مينيسترى كيير ستارمەرمەن، گفر كانسلەرى فريدريح مەرسپەن، ەۋروپالىق كوميسسيا ءتوراعاسى ۋرسۋلا فون دەر لەيەنمەن جانە ناتو-نىڭ باس حاتشىسى مارك ريۋتتەمەن كەزدەستى. تىكەلەي ەفيردى Fox News تەلەارناسى جۇرگىزدى.
"ءبىز ۋكراينا ءۇشىن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن ءارتۇرلى ەۋروپالىق ەلدەر ۇسىناتىن قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن ءسوز ەتتىك. بارلىق قاتىسۋشىلار رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋ مۇمكىندىگىنە ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى"، دەپ جازدى دونالد ترامپ.
ترامپ رەسەي پرەزيدەنتىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىن دە جەتكىزدى. اق ءۇي بۇل ءساتتىڭ سۋرەتتەرىن دە جاريالادى.
"كەزدەسۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مەن پرەزيدەنت پۋتينمەن بايلانىسىپ، ونىڭ پرەزيدەنت زەلەنسكييمەن كەزدەسۋگە دايىندالا بەرۋىن ايتتىم. وسى كەزدەسۋدەن كەيىن ءۇشجاقتى فورماتتا، ياعني ەكى پرەزيدەنت مەن مەنىڭ كەزدەسۋىم جوسپارلانۋدا"، دەپ اتاپ ءوتتى ترامپ.
ترامپتىڭ ايتۋىنشا، ۆيسە-پرەزيدەنت دجەي دي ۆەنس، مەملەكەتتىك حاتشى ماركو رۋبيو جانە اقش پرەزيدەنتىنىڭ ارنايى وكىلى ستيۆ ۋيتكوفف رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى قاقتىعىستى رەتتەۋ باستامالارىن ۇيلەستىرۋدى ءوز موينىنا الادى.
اتالعان جيىندا كىم نە تۋرالى ايتتى؟
گفر كانسلەرى اتىستى توقتاتپايىنشا ۋكراينا بويىنشا كەلەسى كەزدەسۋدىڭ ءمانى جوق ەكەنىن باسا اتاپ ءوتتى. ماكرون كوشباسشىلاردىڭ ءۇش جاقتى كەزدەسۋىنە دەيىن اتىستى دوعارۋ يدەياسىن قولدادى. ول ۋكراينا قاۋىپسىزدىكتىڭ كەپىلى رەتىندە مىقتى ارمياعا يە بولۋى كەرەك ەكەنىن جانە ەۋروپا ترامپقا بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزە الادى دەپ سەنىم بىلدىرەتىنىن جەتكىزدى.
"ءبىز بۇگىن بارلىق دەرلىك ماسەلەلەر، سونىڭ ىشىندە قاۋىپسىزدىك بويىنشا دا ءبىر كەلىسىمگە كەلەمىز. ءبىزدىڭ كەلىسسوزدەرىمىزدەن كەيىن بەيبىت كەلىسىم جاسالۋى مۇمكىن دەپ ويلايمىن"، – دەدى ترامپ.
ماڭىزدى مالىمدەمەلەر:
- كەلىسسوزدەردىڭ باسىندا امەريكالىق كوشباسشى بۇل كۇننىڭ ءساتتى باستالعانىن اتاپ ءوتىپ، ونىڭ ءۇشجاقتى كەلىسىمگە دەگەن دايىندىقپەن اياقتالۋى مۇمكىن جەمىستى كەزدەسۋ بولاتىنىنا ءۇمىت ءبىلدىردى. ترامپ الياسكا ءسامميتى بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋگە بولاتىندىعىنا ءوزىن كوز جەتكىزگەنىن ايتتى. ول پۋتين ۋكراينا ءۇشىن قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن قاراستىرۋعا كەلىسىپ، ماڭىزدى قادام جاساعانىن دا ناقتىلادى.
- اقش پرەزيدەنتى ۆاشينگتون رەسەيمەن جانە ۋكراينامەن ءۇش جاقتى سامميت ۇيىمداستىرۋعا تىرىساتىنىن دا جەتكىزدى.
- ترامپتىڭ ايتۋىنشا، جاقىن ارادا بەيبىت كەلىسىمگە قول جەتكىزۋگە بولادى. سونداي-اق ول تاراپتار بۇگىن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى بويىنشا ۋاعدالاستىققا كەلە الاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- امەريكالىق كوشباسشى اقش پەن ەۋروپا ۋكرايناعا كومەكتەسۋگە جانە ونىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە نيەتتى ەكەنىن ايتتى.
- ول كەلىسسوزدەر بارىسىندا مايدان شەبىن ەسكەرە وتىرىپ، داۋلى اۋماقتار بويىنشا الماسۋ مۇمكىندىگىن تالقىلاۋ قاجەت ەكەنىن دە جەتكىزدى. ترامپ پۋتين مەن زەلەنسكيي بەيبىت كەلىسىمگە كەلە الاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
- ۆلاديمير زەلەنسكيي ترامپپەن بولعان كەلىسسوزدەردى جاقسى جانە سىندارلى دەپ سيپاتتادى. ول امەريكا پرەزيدەنتىمەن كوپتەگەن جىلدار بويى ءوز كۇشىندە بولۋى ءتيىس قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن تالقىلاعانىن جەتكىزدى.
- امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ باسشىسى رەسەي فەدەراسياسى مەن ۋكراينا اراسىنداعى داۋلى اۋماقتار بويىنشا الماسۋ مۇمكىندىگىن تالقىلاۋ قاجەتتىلىگىن مالىمدەدى.
- ۋكراينا باسشىسى اۋماقتىق ماسەلەلەر ءۇشجاقتى كەزدەسۋدە عانا تالقىلاناتىنىن اتاپ ءوتتى. ول ترامپقا كارتادان جەكە نيۋانستار بار جەرلەردى كورسەتكەنىن جانە بارلىق نەگىزگى ماسەلەلەر بويىنشا شەشىمدەر تابۋعا ءۇمىت بىلدىرەتىنىن دە ناقتىلادى.
- ترامپ ۋكراينا بولاشاعىنا قاتىستى ماسەلە شەشىمى "بىر-ەكى اپتا" ىشىندە انىقتالاتىنىن ايتتى.
- فينليانديا پرەزيدەنتى الەكساندر ستۋبب ءوزىنىڭ كەلىسسوزدەرگە نە ءۇشىن قاتىسىپ جاتقانىن ءتۇسىندىردى: "ءبىزدىڭ رەسەيمەن ارادا ۇزىننان ۇزاق جاتقان شەكارا بار جانە رەسەيمەن ءوزارا قارىم-قاتىناسىمىز بويىنشا تاريحي تاجىريبەمىز دە بار... ءبىز 1944 جىلى ءوزارا شەشىم تابا العانبىز، مەنىڭ ويىمشا، ءبىز 2025 جىلى دا اقىلعا قونىمدى شەشىم تابا الامىز".
- ۋرسۋلا فون دەر لەيەن ەو ناتو-نىڭ بەس بابىنىڭ بالاماسىنا ۇقساس ۋكراينا ءۇشىن قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىمەن جۇمىس ىستەۋگە نيەتتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
- سونداي-اق، فرانسيا پرەزيدەنتى ۋكراينا شيەلەنىسىنە نۇكتە قويۋ ماسەلەسىن ەۋروپانىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن ءتورتجاقتى كەزدەسۋدە تالقىلاۋدى ۇسىندى.
- اقش باسشىسى رەسەيدىڭ مىڭ ۋكرايندىق اسكەري تۇتقىندى "بىردەن" بوساتۋى مۇمكىن ەكەنىن راستادى.
- سونىمەن قاتار، ترامپ ەۋروپالىق كوشباسشىلارمەن كەزدەسۋدەن كەيىن ءوز كەڭسەسىندە "شاعىن تالقى" وتكىزۋ جوسپارى بارىن مالىمدەدى. بۇل جايت بۇرىن كەستەدە بولماعان.
- ستۋبب سوڭعى ەكى اپتادا ۋكراينا شيەلەنىسىن رەتتەۋدە سوڭعى ءۇش جىلمەن سالىستىرعاندا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىلگەنىن ايتتى.
- كير ستارمەر ۋكراينانىڭ عانا ەمەس، ەۋروپانىڭ دا قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى دەپ سانايتىنىن مالىمدەدى.
ال بۇعان دەيىنگى ترامپ پەن زەلەنسكييدىڭ جەكە كەزدەسۋىندە اقش پرەزيدەنتى ارىپتەسىنە ناتو-عا قوسىلۋ ويىنان اينۋدى ۇسىنىپ، ونىڭ ورنىنا قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرى بويىنشا باسقا جاقسى ۇسىنىستاردى العا تارتاتىنىن جەتكىزگەن، سونداي-اق داۋلى تەرريتوريالار بويىنشا دا پۋتينمەن ءوزارا ىمىراعا كەلۋگە بولاتىنىن ايتقان. بۇل ماسەلەنى ءوز كەزەگىندە زەلەنسكيي تەك ءۇشجاقتى كەزدەسۋ كەزىندە تالقىلاۋعا ءازىر ەكەنىن جەتكىزدى.
ايتا كەتسەك، بۇعان دەيىن باق-تاردا ترامپ، زەلەنسكيي جانە ءپۋتيننىڭ ءۇشجاقتى كەزدەسۋى 22 تامىزدا ءوتۋى مۇمكىن ەكەنى تۋرالى اقپارات جاريالانعان. ازىرگە، تاراپتار مۇنى ءالى رەسمي تۇردە ناقتىلامادى.
بۇعان دەيىن الياسكاداعى كەزدەسۋدەن كەيىن ەو، ترامپ جانە زەلەنسكيي ءوز ۇستانىمدارىن جاريا ەتكەنىن جازعانبىز.
