لوندون جانە نيۋ-يورك قور بيرجالارىنا جاساعان شولۋىندا قازاقستان مينوريتارلار اكسيونەرلەرى قاۋىمداستىعى (QAMS) Kazatomprom (KAP) اكسيالارىنىڭ قۇنى 3.5%-عا كۇرت ارتقانىنا نازار اۋدارتادى. ساراپشىلار بۇعان تارمپتىڭ اتوم ەنەرگەتيكاسىن قولداۋ تۋرالى بۇيرىعى تۇرتكى بولعانىن ايتادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ترامپ بۇيرىعىندا نە تۋرالى ايتىلادى؟
اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ الداعى 25 جىل ىشىندە ىشكى اتوم ەنەرگياسى ءوندىرىسىن ءتورت ەسە ارتتىرۋدى بۇيىرعان جارلىققا قول قويدى.
"امەريكالىق اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ قۋاتىن 2024 جىلعى شامامەن 100 گۆت-تان 2050 جىلعا قاراي 400 گۆت-قا دەيىن ارتتىرۋعا ىقپال جاسالسىن"، دەلىنگەن جارلىقتا.
سونداي-اق قۇجات ماتىنىندە: "اتوم ەنەرگەتيكاسى امەريكانى گەوساياسي قارسىلاستارىنا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋعا كومەك بولا الۋى مۇمكىن" دەلىنەدى.
جارلىقتا دونالد ترامپ يادرولىق رەتتەۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ (NRC) رادياسيالىق قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارى تىم قاتاڭ ەكەنىن اتاپ وتكەن.
"NRC رادياسيانىڭ ءقاۋىپسىز شەگى جوق جانە زياندى ساۋلەلەنۋ دارەجەسىنە تۋرا پروپورسيونال ەكەنىن كورسەتەتىن قاۋىپسىزدىك مودەلدەرىن پايدالانادى. بۇگىننەن باستاپ مەنىڭ اكىمشىلىگىم NRC قۇرىلىمىن، قىزمەتكەرلەرىن، ەرەجەلەرىن جانە نەگىزگى وپەراسيالارىن قوسا رەفورمالاۋدى باستايدى. وسىلايشا ءبىز امەريكانىڭ الەمدىك اتوم ەنەرگياسى نارىعىندا تۇراقتى ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتەمىز"، - دەلىنگەن جارلىقتا.
دونالد ترامپ 2030 جىلعا قاراي 10 جاڭا يادرولىق رەاكتور سالۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.
"جاڭا يادرولىق قۋاتتاردى تەزىرەك ورناتۋ جانە ولاردىڭ اۋقىمىن بارىنشا ارتتىرۋ ءۇشىن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى قولدانىستاعى يادرولىق رەاكتورلاردىڭ قۋاتىن 5 گۆت-قا ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە 2030 جىلعا قاراي 10 جاڭا ءىرى رەاكتور سالۋ ءۇشىن اتوم ەنەرگەتيكاسى ونەركاسىبىمەن جۇمىس ىستەۋگە باسىمدىق بەرۋى كەرەك"، - دەلىنگەن جارلىقتا.
ايتا كەتسەك، قازاتومونەركاسىپ 2024 جىلى ۋران ءوندىرۋ جانە قارجىلىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا تۇراقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى. كومپانيا ۋران ءوندىرۋ كولەمىن 23 مىڭ توننادان اسىردى، ال ساتۋ كولەمى 16،5 مىڭ توننادان جوعارى بولدى. 2023 جىلمەن سالىستىرعاندا كىرىس 26%-عا ءوسىپ، رەكوردتىق 1،8 ترلن تەڭگەگە جەتتى. كومپانيا قازاقستان بيۋدجەتىنە 723 ملرد تەڭگەدەن استام سالىق اۋداردى، ونىڭ ىشىندە 31 ملرد تەڭگەدەن استامى وڭىرلىك بيۋدجەتتەرگە جىبەرىلگەن. قازاتومونەركاسىپ ۋران وندىرۋمەن قاتار، يادرولىق وتىن سيكلىن دامىتۋعا دا باسىمدىق بەرەدى. ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتىندا وتىن تابلەتكالارى، ال "ءۇلبى-تۆس" زاۋىتىندا جىلۋ بولەتىن قۇرامالار وندىرىلۋدە. 2023 جىلى "ءۇلبى-تۆس" زاۋىتى جىلىنا 200 توننا تومەن بايىتىلعان ۋران ءوندىرۋ قۋاتىنا جەتتى.
2025 جىلى 18 ناۋرىزدا قازاقستاندا اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى اگەنتتىك قۇرىلدى. "قازاقستانعا ءبىر ەمەس، ءۇش اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالىپ، اقىرىندا تولىققاندى يادرولىق كلاستەر قالىپتاستىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن"، - دەدى مەملەكەت باسشىسى اتالعان اگەنتتىكتى قۇرۋ تۋرالى شەشىمىن جاريالاعان ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ IV وتىرىسىندا.
