الايدا ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەرگە باسىمدىق بەرگەن اكەي مەن شەشەي ونىڭ تاربيەسىنە، رۋحاني قاجەتتىلىگىنە كوڭىل بولمەگەن ەدى. مۇنىڭ ارتى ارۋدى «مۇرنىڭ باردا ءبىر ءسىڭبىر» دەگەندەي، جاستىق شاقتا ويناپ-كۇلىپ قالۋ كەرەك دەگەن تۇسىنىككە جەتەلەدى. ءومىردىڭ ءسانى ادەمى كيىنۋ، قىدىرۋ دەگەن ويدى قولدايتىن قۇربىلارى دا از ەمەس ەدى. ءوز قىزىنىڭ قانداي ورتادا جۇرگەنىنە، دوستارىنىڭ قانداي ەكەنىنە كوڭىل بولمەگەن اتا-انانىڭ جىبەرگەن بۇل ەكىنشى قاتەلىگى بولاتىن. سونىمەن جانار وزىنە «قىزىق» بولعان ءومىردى تاڭدادى. قىدىردى، وينادى، كۇلدى، قىسقاسى، جامان ادەتكە ەتى ۇيرەندى. ءسويتىپ، باقىتتان باسى اينالىپ، ۋاقىتشا كوڭىل كوتەرۋلەردىڭ قىزىعىنا تويماي ءجۇردى... اكەسى توقتاربايدىڭ سارى ۋايىمعا ءتۇسۋى ەندى كەش ەدى.
جانار قىزىققا تولى كۇندەردىڭ ۇزاققا سوزىلماسىن قايدان ءبىلسىن. وڭ اياعى اۋىرا باستادى. تىزەم اۋىرسىنىپ قالعان بولار دەگەن ويمەن وعان ونشا ءمان بەرمەگەنمەن، ۋاقىت وتە كەلە اياعىن تىكە باسۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولدى. دارىگەرلەر رەنتگەن ساۋلەسىنە ءتۇسىرىپ، تىزەسىنە ەت وسكەنىن جانە بۋىن اۋرۋىنا شالدىققانىن انىقتادى. الماتىداعى ريەۆماتولوگيا ورتالىعىندا ايلاپ ەمدەلدى. اياعىنىڭ جازىلعانىن سەزىنسە، اراعا ەكى-ۇش اي سالعاننان كەيىن اۋرۋدىڭ قايتا مەڭدەگەنى بايقالدى. اكەسى جاناردىڭ مىنا كۇيىنەن قورقا باستادى. قايعى باسقان ءجۇزى مەن جاسقا تولعان جانارىن كورۋ تىپتەن قيىن. جاتسا دا، تۇرسا دا جاراتقانعا جالبارىنىپ، دۇعا جاسادى. اپارماعان، كورسەتپەگەن جەرى قالمادى. ءتىپتى، تاپسىرىسپەن شەتەلدەن دارى-دارمەك الدىردى. ونىڭ دا ۋاقىتشا عانا اسەرى بولماسا، اۋرۋدان تۇگەلدەي ايىعا قويمادى. ەكى-ۇش اي اياعىن تىكتەپ باسادى دا، قايتادان وڭ اياعىنىڭ اۋىرسىنعانىن سەزىنەدى. دارىگەر قۋاتجان وتا (وپەراسيا) جاساتقانمەن، ونىڭ پايداسى شامالى عانا بولاتىنىن ايتىپ، ارۋدىڭ اياعىنا پىشاق تيگىزبەۋگە كەڭەس بەردى.
سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان جانار تالاي كۇندەر مەن تۇندەردى تەرەزە الدىندا وتكىزدى. تەرەزە سىرتىنان كورەتىنى – ادامداردىڭ ساۋ اياقتارىمەن جەر باسىپ، ارى-بەرى اسىعىس-ۇسىگىس ءجۇرىپ جاتىر. بىرەۋلەر بالالارىن جەتەكتەپ، ەندى بىرەۋلەر كولىككە جۇگىرىپ، ءتىپتى تاياق ۇستانعان قارت تا الدەقايدا اسىعۋدا...
بۇگىن دە كۇندەلىكتى ادەتىنشە جانار وتىرعان ورىندىعىمەن سىرعي تەرەزە الدىنا جاقىندادى. كۇن ساۋلەسى بەتىنە ءتۇسىپ، تىجىرىنىپ قويادى. كەنەت ول اۋرۋحانانىڭ قارسى بەتىندە ورنالاسقان مەشىتكە كوز سالدى. ادامداردىڭ ەرسىلى-قارسىلى كىرىپ-شىعىپ جۇرگەنىن قىزىقتادى. ارالارىنان جاستى دا، كارىنى دە، اق جاۋلىقتى انانى دا بايقادى. بۇگىنگى كۇننىڭ جۇما ەكەنى بىردەن ەسىنە ءتۇستى. كوپ كىسىنىڭ مەشىتكە سىيماي، اللا ءۇيىنىڭ اۋلاسىنا شىعىپ ناماز وقىپ، قول جايىپ، دۇعا جاساپ جاتقانىن كوردى. وسى ساتتە ءوزىنىڭ وسى كۇنگە دەيىن ءبىر رەت بولسىن مەشىتكە قادام باسىپ، دۇعا جاساماعانى جانىنا قاتتى باتتى. ساۋ اياقتارىمەن وسى مەشىت قاسىنان كۇندە ارى-بەرى وتەتىن. سول ۋاقىتتاردا مەشىتكە ءبىر رەت باس سۇعۋ بىلاي تۇرسىن، اللا ءۇيىنىڭ الدىنان ءوتىپ بارا جاتىر ەكەم-اۋ دەگەن نارسە ويىنا دا كەلمەگەن ەدى. جانار كەنەتتەن مەشىتكە بارعىسى كەلدى. ءبىراق، قالاي بارادى؟ اياعىن باسا المايدى. ادامدار سەكىلدى قولىن كوككە جايىپ، دۇعا جاساۋعا اسىقتى. مۇمكىن سول كەزدە اياعىم جازىلىپ كەتەر دەگەن وي سانادا تۇردى. ءوزىن باسقا نارسەگە الداندىرعىسى كەلگەنمەن، الگى ءۇمىت قايتا-قايتا ساناسىن مازالادى. ورنىنان تۇرىپ، اسىعىپ جۇرە بەرگەنى سول ەدى، وماقاسا قۇلاپ ءتۇستى. كوكىرەگى وكىنىش پەن وكسىككە تولدى. جاناردان شىققان جاس بەت-جۇزىن جۋىپ، ەدەنگە تىر-تىرس تامشىلاپ جاتتى. مەشىتكە دەگەن ماحاببات پەن نيەتى اسقاقتاي ءتۇستى. ءقازىر-اق جۇگىرىپ كەتكىسى كەلەدى. اتتەڭ، بارا المايدى. قولىن كوككە سوزىپ، اللادان اياعىنا شيپا سۇرادى. ەندىگى بار ءۇمىتى – ءبىر اللا. ونىڭ مەيىرىمىنەن كۇدەر ۇزبەۋ.
[caption id="attachment_9093" align="alignright" width="505"]
قولىن كوككە سوزىپ، اللادان اياعىنا شيپا سۇرادى. ەندىگى بار ءۇمىتى – ءبىر اللا. ونىڭ مەيىرىمىنەن كۇدەر ۇزبەۋ.[/caption]
و، جاراتقاننىڭ مەيىرىمى-اي دەسەيشى، ارادا ءبىر جىل وتكەن سوڭ جاناردىڭ اياعى جەر باسۋعا جارادى. كوپ جۇرمەسە دە، از-كەم اياعىن تىك باسىپ، سىرتقا سەرۋەندەپ كەلدى. ءبىر كەزدەرى جۇرەگى ىنتىق بولعان مەشىتكە باردى. دۇعا جاساۋدى دا ۇمىتپادى. شۇكىر ايتىپ، ناماز بەن قۇرانعا دەن قويا باستادى. مەشىتتەگى ايەل ۇستازداردان ءدارىس تىڭدادى. اۋرەتىن جاۋىپ، باسىنا ورامال تاقتى. ءسويتىپ، وتكىنشى سىناق جاناردىڭ ماڭدايىن ساجدەگە قويىپ، نامازعا جىعىلۋىنا سەبەپشى بولدى. اياعى ساۋىعىپ، ءوزى ۇناتقان جىگىتكە كەلىسىمىن دە بەردى. ونىڭ جۇزىندەگى قۋانىشتى كورگەن اكەسى مەن اناسى قىزىنىڭ يماندىلىق جولىن تاڭداعانىنا قارسىلىق بىلدىرمەدى.
سونىمەن، ايالاپ، ماپەلەپ، الاقانعا سالىپ وسىرگەن قىزىن قياعا قوندىرۋ ءساتى دە تايادى. قىزىن جات جۇرتقا بەرۋگە اكەسى دە قوبالجىدى. قىزىم باقىتتى بولسا، ءبىز باقىتتىمىز دەپ، بارىن سالىپ، ۇلكەن توي قامىنا كىرىستى. بەلگىلەگەن ۋاقىتتا ۇزاتۋ تويى باستالدى. اق تىلەكتەر ايتىلىپ، توقتاربايدىڭ وتباسى، تۋعان-تۋىسقاندارى مارە-سارە كۇي كەشتى. قىزدى شىعارىپ سالۋ ءساتى كەلگەندە انا جۇرەگى جىلاپ قويا بەردى. كوپشىلىك تە كوزىنە جاس الىپ، جاناردى وتباسىلىق ومىرگە شىعارىپ سالدى.
ۇزاق جولدى زۋلاپ ارتقا تاستاپ كەلە جاتقان «اۋدي-100» ماشينەسىنىڭ جۇرگىزۋشىسى تاڭ قىلاڭ بەرە باستاعاندا قالعىپ كەتىپ، قارسى باعىتتا قاتتى جىلدامدىقپەن كەلگەن جۇك كولىگىنە سوقتىعىستى. جول بويى ۇيىقتاپ كەلە جاتقان جانار كوزىن اشىپ ۇلگەرگەنى سول ەدى، قاتتى تەمىردىڭ وڭ جامباسىنا كەلىپ سوعىلعانىن سەزدى.
...ودان كەيىنگى وقيعانى ەسىنە تۇسىرە المادى. اۋرۋحانادا ەسىن ازەر جيدى. دارىگەرلەر ونىڭ وڭ قولى مەن وڭ جامباسىنا جاساندى اياق-قولدى سالىپ جاتتى... ءحالىنىڭ مۇشكىل ەكەندىگىن ەندى ءتۇسىندى. كوزىنەن اققان جاس ونىڭ ءوز اياق-قولىمەن قايتا قاۋىشۋعا كومەكتەسە المايتىنىن ءبىلدى. باياعى ادەتىنشە تەرەزەگە تاعى كوز سالدى. ونىڭ قازىرگى كۇش-جىگەرى، قاجىر-قايراتى تەك تەرەزەنىڭ ارعى بەتىندەگى ءومىردى كورۋگە جەتەدى. ادەتتەگىدەي ادامدار نامازعا اسىعىپ بارا جاتىر. كۇندەلىكتى تىرشىلىك. ول مەشىتتە ايتىلعان ازاننىڭ اۋەزدى ۇنىمەن تىنىس الىپ جاتتى.
اعابەك قونارباي ۇلى،
قمدب-نىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى
