ناۋرىزدان باستاپ قازاقستاننىڭ دەپوزيتتەرگە كەپىلدىك بەرۋ قورى (قدكبق) تەڭگە تۇرىندەگى دەپوزيتتەر مولشەرلەمەلەرىنىڭ ماندەرىن جاريالاۋدى توقتاتىپ، دەپوزيت نارىعىنداعى نارىقتىق مولشەرلەمەلەر تۋرالى مالىمەتتەردى جاريالاي باستايدى، ياعني، بارلىق بانكتەر بۇل رەتتەگى مولشەرلەمەنى نارىقتىق جاعدايعا قاراي ايقىندايدى. ال ۆاليۋتالىق دەپوزيتتەرگە قاتىستى بۇل شارا ءوز كۇشىندە قالا بەرەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ءاۋ باستا، جەكە تۇلعالاردىڭ دەپوزيتتەرى بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەلەرىن رەتتەۋ حالىقتى بانكتەردىڭ دەپوزيتتەردى جوعارى مولشەرلەمەلەر ەسەبىنەن اگرەسسيۆتى تۇردە تارتۋدان قورعاۋعا باعىتتالعان ەدى. سونىمەن بىرگە قازاقستاندىق بانك سەكتورىنىڭ دامۋىنا جانە بيزنەستى جۇرگىزۋ ستاندارتتارىنىڭ جوعارىلۋىنا قاراي، قدكبق دەپوزيت نارىعىن رەتتەۋدى ىرىقتاندىرۋ جاعىنا قاراي باعىت الا باستادى.
مولشەرلەمەلەر شەگىن بەلگىلەۋ ارقىلى تىكەلەي شەكتەۋ حالىقارالىق تاجىريبەدە قولدانىلاتىن، ەڭ كەڭ تارالعان جانە ەڭ قاراپايىم قۇرال بولىپ تابىلادى. 2008 جىلدان باستاپ، قدكبق بارلىق بانكتەر ءۇشىن شەكتى مولشەرلەمەلەردى بەكىتتى. بانكتەر وزدەرىنىڭ دەپوزيتتىك ونىمدەرىنىڭ مولشەرلەمەلەرىن سول دەڭگەيدەن اسىرعان جاعدايدا، قدكبق-نىڭ كەپىلدى وتەم تولەۋ ماقساتىندا قۇرىلعان ارنايى رەزەرۆىنە ايتارلىقتاي كوتەرىڭكى جارنا تولەۋگە مىندەتتى بولدى. مولشەرلەمەلەردىڭ شەكتى مولشەرى بانكتەردىڭ اگرەسسيۆتى دەپوزيتتىك ساياساتىن ءتيىمدى شەكتەدى، ءبىراق سوعان قاراماستان بۇل نارىقتىڭ جۇمىس ىستەۋىنە تىكەلەي ارالاسۋ ەدى.
قدكبق نارىقتىق رەتتەۋگە العاشقى قادامدى 2018 جىلى جاسادى: تەڭگەلىك جانە ۆاليۋتالىق دەپوزيتتەر بويىنشا ەكى شەكتى مولشەرلەمەنى بەلگىلەۋدىڭ ورنىنا قور نارىقتىق مولشەرلەمەلەر نەگىزىندە شەكتى مولشەرلەمەلەردى سالىمداردىڭ توپتارى بولىنىسىندە اي سايىن بەلگىلەۋدى باستادى. سونىمەن بىرگە نارىقتىق جانە شەكتى مولشەرلەمەلەر اراسىنداعى ۋاقىتتىڭ ەداۋىر كەشەۋىلدەۋى دەپوزيت نارىعىنا اقشا-نەسيە ساياساتىنىڭ ترانسميسسياسىن باياۋلاتتى، سوندىقتان تەتىك بۇرىنعىسىنشا ديرەكتيۆتى ارالاسۋدى تالاپ ەتتى.
بۇل تاجىريبەدەن باس تارتىپ، نارىققا بەيىمدەلگەن يكەمدى مەحانيمزدەردى ەنگىزۋ ءۇشىن قدكبق 2024 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ، بانكتەردىڭ كوپشىلىگى ءۇشىن تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىنشا شەكتى مولشەرلەمەلەردى بەلگىلەۋ شاراسىن جويدى. شەكتى مولشەرلەمەلەر قدكبق ادىستەمەسى بويىنشا كاپيتالدانۋى جاقسىدان تومەنىرەك دەپ اتالاتىن ساناتقا جاتقىزىلعان ساناۋلى عانا بانكتەر ءۇشىن ساقتالدى. مۇنداي تاجىريبە اقش-تا ويداعىداي قولدانىلىپ كەلەدى. وندا دەپوزيتتەر بويىنشا شەكتى مولشەرلەمەلەر سونداي-اق جەتكىلىكتى كاپيتالداندىرىلماعان بانكتەر ءۇشىن دە بەلگىلەنەدى. بۇل رەتتە مولشەرلەمەلەردىڭ ايتارلىقتاي قۇبىلۋىن جانە سالىمداردىڭ دەپوزيت نارىعىندا ءبىر بانكتەن ەكىنشى بانككە اعىلۋىن بولدىرماۋ ماقساتىندا بارلىق بانكتەر ءۇشىن جۇيەلىك تاۋەكەلگە ارنالعان جارنا ەنگىزىلدى. ونىڭ مولشەرى ولاردىڭ مولشەرلەمەلەرىنىڭ نارىقتىق دەڭگەيدەن قانشالىقتى اۋىتقىعاندىعىنا تاۋەلدى. بۇل ءتيىمدى شارا بولدى جانە دەپوزيت نارىعىندا نارىقتىق مەحانيمدەردى ىسكە قوستى – بارلىق بانكتەر شەكتى بەلگىگە سانالى تۇردە جانە بايىپپەن قاراپ، نارىقتىق دەڭگەيدى ۇستانا باستادى.
ىرىقتاندىرۋ جاعىنا قاراي جاسالاتىن كەلەسى قادام – كاپيتالدانۋى جاقسىدان تومەن بانكتەر ءۇشىن تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىنشا شەكتى مولشەرلەمەلەردى جويۋ. 2025 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىنان باستاپ، قدكبق تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىنشا شەكتى مولشەرلەمەلەردى بەلگىلەمەيتىن بولادى. كاپيتالدانۋى جاقسىدان تومەن بانكتەر سونداي-اق وزدەرىنىڭ دەپوزيتتىك ساياساتىن باسقا بانكتەر سەكىلدى نارىقتىق جاعدايعا ساي بەلگىلەيتىن بولادى. سونىمەن بىرگە ەگەر كاپيتالدانۋى جاقسىدان تومەن بانكتەر وزدەرىنىڭ دەپوزيتتەرى بويىنشا مولشەرلەمەلەردى ايتارلىقتاي وسىرەتىن بولسا (نارىقتىق مولشەرلەمەگە قاراعاندا جوعارى+سپرەد)، بۇل بانك جۇيەسىنە قوسىمشا تاۋەكەلدەر بولىپ تيەدى. وسىعان بايلانىستى مۇنداي بانكتەر جۇيەلىك تاۋەكەل ءۇشىن تولەيتىن جارناعا قوسىمشا رەتىندە مولشەرلەمەلەردىڭ شەكتەن تىس اسىرىلۋ دارەجەسىنە جانە دەپوزيتتەردى تارتۋ كولەمىنە قاراي كوتەرىڭكى جارنا تولەيتىن بولادى.
اتاپ ءوتۋ كەرەك، دەپوزيت نارىعىنداعى مولشەرلەمەلەردى رەتتەۋ رەفورماسىن جۇزەگە اسىرۋعا بايلانىستى 2025 جىلدىڭ اقپان ايىنان باستاپ، قدكبق سايت بەتىندە تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىشا شەكتى مولشەرلەمەلەر تۋرالى اقپاراتتى جاريالاۋدى توقتاتادى. ونىڭ ورنىنا 2025 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنان باستاپ، قدكبق ءوزىنىڭ رەسمي سايتىندا بولشەك ساۋدالىق دەپوزيت نارىعىندا قالىپتاسقان نارىقتىق مولشەرلەمەلەر تۋرالى مالىمەتتەردى جاريالايتىن بولادى. شەتەل ۆاليۋتاسىنداعى دەپوزيتتەر بويىنشا شەكتى مولشەرلەمەلەر ءالى دە بارلىق بانكتەر ءۇشىن بەلگىلەنەدى.
"ءبىز جۇرگىزىلگەن رەفورما بانكتەرگە وزدەرىنىڭ دەپوزيتتەرى بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەلەرىن بەلگىلەۋ بارىسىندا كوبىرەك ەركىندىك بەرەدى دەپ كۇتەمىز. تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىنشا مولشەرلەمەلەر نارىقتىق فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ بەلگىلەنەتىن بولادى. ال ەندى بانكتەر ءۇشىن مولشەرلەمەلەردى بەلگىلەۋ بارىسىندا ۇستاناتىن باستى باعدار – نارىقتىق مولشەرلەمە. ونىڭ كولەمىن نارىقتىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارى بەلگىلەيدى. بۇل بانكتەر اراسىندا ادال باسەكەلەستىكتىڭ دامۋىنا جاعداي جاسايدى جانە بولشەك ساۋدالىق دەپوزيت نارىعىنىڭ، اسىرەسە ساناۋلى بانكتەر عانا قاتىساتىن سەگمەنتتىڭ دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرەدى"، – دەيدى قدكبق باسشىسى ءادىل وتەمبايەۆ.
ايتالىق، مىسالى، قازىرگى ۋاقىتتا مەرزىمى 12 ايدان اساتىن مەرزىمدى جانە جيناق سالىمداردى تارتۋ كولەمى ماردىمسىز، ءبىراق مولايتۋعا الەۋەت جەتكىلىكتى. تەڭگەلىك دەپوزيتتەر بويىنشا مولشەرلەمەلەردىڭ شەگى جويىلعانىمەن، جۇيەلىك تاۋەكەل ءۇشىن تولەنەتىن جارنا مەن كوتەرىڭكى جارنا تەڭەستىرۋشى قىزمەتىن اتقارادى جانە بانكتەردى دەپوزيتتەر بويىنشا مولشەرلەمەلەردى شەكتەن تىس كوتەرۋ نيەتىنەن باس تارتقىزادى. بۇل قدكبق-نىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىققا جاردەمدەسۋ بويىنشا مىندەتتەرىمەن ۇيلەسەدى.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "2024 جىلدىڭ باسىنان بەرى كولەمى 15 ملن تەڭگەدەن باستالاتىن دەپوزيتتەر سانى 19،2%-عا ۇلعايدى" دەگەن ماقالا جاريالانعان. سونداي-اق Kaspi جەكە تۇلعالاردىڭ دەپوزيت نارىعىندا Halyk Bank پەن بانك سەنتركرەديتتەن قالىپ قويعانى دا حابارلانعان.
