قىستىڭ قامىن جازدا ويلا
– رىسكەلدى احمەتقالي ۇلى، الماتىداي الىپ مەگاپوليستىڭ جانىندا ورنالاسقان تالعار اۋدانىنىڭ دامۋ قارقىنى ەش ۋاقىتتا باسەڭسىمەيتىنىن بىلەمىز. العاشقى اڭگىمەنى اۋداننىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنەن باستاساڭىز.
– راس ايتاسىز، اۋدانىمىزدىڭ الماتىمەن قوڭسىلاس بولعانىنىڭ پايداسى زور. ءقازىر اۋدانىمىزدا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك جوعارى دەڭگەيدە دامۋدا.
اۋدانىمىزعا 46 ەلدى مەكەن قارايدى. ءبىراز جۇرت الماتىعا قاتىناپ، جۇمىس ىستەيتىنىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز.
قازىرگى تاڭدا اۋدان ورتالىعى تالعار قالاسىنداعى كوممۋنالدىق شارۋاشىلىققا قاتىستى قوردالانعان ماسەلەلەر بىرتىندەپ شەشىلىپ كەلەدى. توقىراۋ جىلدارى تالعار قالاسىنداعى ورتالىق جىلۋ جۇيەسى جۇمىسىن توقتاتتى. بۇدان كەيىن قالا حالقى كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەرىن ءوز بەتىنشە پەش قويىپ، باسپانالارىن جىلىتقانى بەلگىلى.
ال جاعداي رەتتەلىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق احۋالى جاقسارعاننان كەيىن تالعار قالاسى دا زامان تالابىنا ساي دامۋعا بەت بۇرۋدامىز.
وتكەن جىلى قىستىڭ سارىشۇناق ايازىندا كومىر، سۇيىق وتىن، ەلەكتر قۋاتىمەن جىلىتاتىن كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەردە اپاتتى جاعداي ورىن العانى ەسىڭىزدە شىعار.
سول كەزدە وبلىس اكىمىنىڭ ءوزى كەلىپ، تۇرعىنداردى ساقىلداعان سارى ايازدا جىلۋسىز قالدىرماي، وبلىس قازىناسىنان قارجى ءبولىپ، اپاتتى جاعدايدى دەر كەزىندە اۋىزدىقتاعان ەدى.
بيىل سول وقيعا قايتالانباۋى ءۇشىن قالاداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ جانىنان شاعىن جىلۋ قازاندىقتارىن سالىپ، قىسقا ەرتە باستان قامداندىق.
– قىستان قىسىلماي شىعۋ ءۇشىن ەرتە كوكتەمنەن ىسكە كىرىسكەن ەكەنسىزدەر عوي؟
– ارينە. شاعىن جىلۋ قازاندىقتارىن سالۋ ايتار اۋىزعا جەڭىل دۇنيە بولعانىمەن، ناقتى ىسكە كەلگەندە وڭاي جۇمىس ەمەس ەكەنىنە كوز جەتكىزدىك.
مۇنداي قازاندىقتاردى سالماس بۇرىن قالا تۇرعىندارى اراسىندا پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرىن قۇرۋ كەرەك بولدى. بۇل رەتتە اۋداندىق كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق مەكەمەسى قىزمەتكەرلەرى ەرتە كوكتەمنەن باستاپ، حالىق اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، پيك-تەر قۇرىپ، شاعىن جىلۋ قازاندىقتارىن سالىپ، وعان كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردى قوسۋدىڭ ماڭىزىن بارىنشا ءتۇسىندىردى.
بۇلا باعىتتا ەڭبەگىمىز ءوز جەمىسىن بەردى. حالىق تا جاعدايدى ءتۇسىندى. وسىلايشا، تالعار قالاسىندا ۇزىن سانى 30-دان استام پيك قۇرىلىپ، ءقازىر جۇمىس ىستەۋدە.
بيىل 23 ءۇي مەملەكەتتەن بولىنگەن قارجىنىڭ ەسەبىنەن ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسىلسا، تاعى 12 ءۇيدىڭ تۇرعىندارى وزدەرى قارجى جيناپ، ورتالىق جىلۋ جۇيەسىن سالىپ، قىستان قىسىلماي شىعۋدىڭ قامىنا كىرىستى.
اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى ەرىكتى تۇردە جىلۋ جۇيەسىن سالۋعا نيەتتەنگەن ۇيلەرگە ۇيىمداستىرۋ، قۇجاتتاندىرۋ جاعىنان بارىنشا قولداۋ كورسەتكەنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
– اكىم مىرزا، سوندا شاعىن ءبىر جىلۋ جۇيەسىنە قانشا تۇرعىن ءۇيدى قوسۋعا بولادى؟
– ءبىر جىلۋ جۇيەسىنە 5-6 ءۇيدى قوسۋعا بولادى. جىلۋ قازاندىقتارى گازبەن جۇمىس ىستەيدى. قىستا كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇيدىڭ تۇرعىندارى كومىر تاسىپ، كۇل شىعارىپ اۋرەگە تۇسپەيدى. جىلۋى مەن ىستىق سۋى قاتار بەرىلەدى. ءارى ءقاۋىپسىز.
كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەرگە گاز بەن ەلەكتر قۋاتى ارقىلى جۇمىس ىستەيتىن پەشتەردى ورناتۋ ءقاۋىپتى ەكەنىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز. الداعى ۋاقىتتا تالعار قالاسىنداعى كوپقاباتتى 163 ءۇيدىڭ جانىنان شاعىن جىلىتۋ قازاندىقتارىن ورناتىپ، قالاداعى كوممۋنالدىق ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
بۇل باعىتتاعى ءبىزدىڭ باستامامىزعا الماتى وبلىسى اكىمى اماندىق باتالوۆ تا قولداۋ ءبىلدىرىپ، بارلىق كومەگىن كورسەتىپ جاتىر. الداعى جىلى بىزدەر تاعى دا 16 شاعىن جىلۋ قازاندىعىن سالامىز.
كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ يەلەرى ءۇش بولمەلى پاتەرلەرىن جىلىتۋ ءۇشىن ءبىر قىستا 60-70 مىڭ تەڭگەگە دەيىن شىعىن شىعارادى. ەگەر مۇنداي ۇيلەر ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسىلسا، قاراپايىم حالىقتىڭ كوممۋنالدىق شىعىنى جەتى ەسەگە دەيىن تومەندەيدى.
بۇل باعىتتا اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى جان-جاقتى جۇمىس ىستەپ، ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنىڭ ءتيىمدى ەكەنىن ءاربىر تۇرعىنمەن جۇزدەسىپ، تۇسىندىرگەننەن كەيىن حالىق ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسىلۋعا كەلىسىمدەرىن بەردى.
الداعى جىلى تالعار اۋدانىنداعى 163 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇيدىڭ ءبارىن ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسىپ، بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشۋدى كوزدەپ وتىرمىز.
– رىسكەلدى احمەتقالي ۇلى، قولعا العان ىستەرىڭىز شاعىن قالالاردىڭ شىرايىن اشاتىن جاقسى جوبا ەكەن. جالپى، وسى ماسەلەگە كاسىپكەرلەردى تارتۋعا بولا ما؟
– بيىل بيۋدجەتتىك وتىنىمگە ەنبەگەن 12 ءۇيدىڭ جىلۋ قازاندىقتارى جەكە ازاماتتاردىڭ قارجىسىنا سالىندى. مەنىڭشە، بۇل ىسكە كاسىپكەرلەردى تارتۋعا بولادى. ءيا، قارجىنىڭ قايتۋى ءبىرازعا سوزىلاتىندىقتان، مۇنداي جوبالارعا اقشا سالۋ قيىن. ءبىراق بولاشاعى بار. بولاشاقتا كاسىپكەرلەردىڭ شاعىن قالالارداعى كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ىسىنە قارجى سالۋعا ىنتالاندىرۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان ءتيىمدى ۇسىنىستار جاساپ، ىنتالاندىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
– بۇل ماسەلەنى شەشۋدە جەرگىلىكتى بيلىك ورىندارىنىڭ ءرولى قانداي بولدى؟
– اۋدانىمىزدىڭ كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسى بويىنشا جاۋاپتى تۇلعالار جىلۋ قازاندىقتارىن سالۋدىڭ جوبالاۋ جۇمىستارىن ءتيىستى ۇيىمدارمەن بىرلەسىپ، دايىندادى. سونىمەن قاتار تۇرعىندار اراسىندا ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تولىقتاي ءوز موينىنا الدى. بيىلدىڭ وزىندە جىلتىۋ ماسەلەسى بويىنشا حالىقپەن 20-دان استام كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ، جۇرتتىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردىك.
بۇدان باسقا جىلۋ قازاندىعى سالىنعاننان كەيىن جىلۋ قۇبىرلارىن كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ جەرتولەلەرىنە دەيىن جەتكىزىپ بەرۋ مەملەكەتتىڭ موينىندا بولدى. ال ودان ارى قاراي اركىم جىلۋدى ءوز ۇيلەرىنە تارتىپ كەتۋ كەرەك ەدى.
العاشقىدا جوبالاۋ ينستيتۋتتارى جەرتولەگە كەلگەن جىلۋ قۇبىرلارىن اركىم ۇيدى-ۇيىنە تارتۋعا 100 مىڭ تەڭگەنىڭ ۇستىندە قارجى شىعىندايدى دەپ ەسەپتەگەن بولاتىن. كەيىننەن ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەر مۇنداي ىسپەن اينالىساتىن جەرگىلىكتى جەردەگى كاسىپكەرلەرمەن سويلەسىپ، ونىڭ قۇنىن 60 مىڭ تەڭگەگە دەيىن تۇسىردىك.
وسىلايشا، قاراپايىم حالىقتىڭ قارجىسىن ۇنەمدەۋ بويىنشا كاسىپكەرلەرمەن كەلىسىمگە كەلدىك. الداعى ۋاقىتتا تالعار اۋدانى اكىمدىگى كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى مەكەمەسى جانىنان قۇرىلعان «تۇرعىن ءۇي» مەكەمەسى قالا بويىنشا قۇرىلعان 31 پيك-تىڭ جۇمىسىن نازاردان تىس قالدىرماي، ولاردىڭ كىدىرىسسىز جۇمىس ىستەۋىن قاداعالايدى.
«تالعار سيتي» – بولاشاقتىڭ قالاسى
– الماتى وبلىسىنىڭ ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىندا كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ اۋلالارىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، بالالار وينايتىن الاڭدار بوي كوتەرگەنىن ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. قالاي ويلايسىز، مۇنداي يگىلىكتى ىستەردى تالعاردا دا ىسكە اسىرۋ جوسپاردا بار ما؟
– بار. تالعار قالاسىنداعى كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ اۋلالارىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەگەنىنە كوپ بولدى. وسى ماسەلە تۋرالى وبلىس اكىمى اماندىق عابباسۇلىنا ايتقانىمدا ول كىسى ءبىزدىڭ ويىمىزدى قولدادى.
بۇدان كەيىن بىزدەر بىردەن تالعار قالاسىنداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەرگە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن بيۋدجەتتىك ۇسىنىسىمىزدى دايىنداپ، ءتيىستى ورىندارعا وتكىزدىك.
ءساتىن سالسا، الداعى جىلى وبلىس تاراپىنان بۇل ىسكە 500 ملن تەڭگە بولىنبەكشى. وسىلايشا، تالعاردى الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى جايلى قالاعا اينالدىرۋعا بار كۇش-جىگەرىمىزدى جۇمساپ جاتىرمىز.
– اكىم مىرزا، كابينەتىڭىزدىڭ مىنا ءبىر بۇرىشىنان ورىن تەپكەن «تالعار سيتي» جوباسى جايىندا قىسقاشا اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز؟
– قازىرگى تاڭدا تالعار اۋدانىنداعى حالىقتىڭ سانى جىل وتكەن سايىن ارتىپ كەلەدى. ءقازىردىڭ وزىندە اكىمدىكتە 2800-دەن استام ادام ءۇيدىڭ كەزەگىندە تۇر. وسى جايتتى ەسكەرىپ، «تالعار سيتي» شاعىن اۋدانىن تۇرعىزۋعا بەل بۋىپ، بىلەك سىبانا كىرىستىك. نازارلارىڭىزدى اۋدارعان «تالعار سيتي» جوباسىنىڭ ماكەتىن «بازيس-ا» كومپانياسىنىڭ جوبالاۋ ينستيتۋتى دايىنداپ بەرگەن.
قازىرگى تاڭدا وسى جوباعا اۋدانىمىزدا قۇرىلىسپەن اينالىساتىن ەكى كومپانيا قاتىسىپ، توعىز قاباتتى ەكى تۇرعىن ءۇيدى سالۋ جۇمىستارىن باستاپ كەتتى.
ال تۇتاس مولتەك اۋدانداعى تۇرعىن ۇيلەردى تۇركيانىڭ قۇرىلىس كومپانياسى سالاتىن بولادى. جاڭا اۋدانداعى تۇرعىن ۇيلەردى ساتۋ ىسىنە «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا «تۇرعىنۇيجيناقبانكى» دە اتسالىسپاقشى.
وسى رەتتە ايتا كەتەتىن ماسەلە، ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعىن ۇيلەر تالعار اۋدانىندا تۇراتىن ازاماتتارعا بەرىلەدى. الدىمەن ولاردىڭ بانك قىزمەتكەرلەرى تولەم مۇمكىندىكتەرىن تەكسەرەدى. سودان كەيىن بارىپ، الاتاۋدىڭ باۋرايىندا ورنالاسقان تالعار قالاسىنىڭ تۇرعىنى بولۋعا ىقىلاس تانىتقانداردىڭ وتىنىشتەرى قاراستىرىلادى.
قازىرگى تاڭدا «تالعار ءسيتيدىڭ» اۋماعىندا بيۋدجەت ەسەبىنەن 60 پاتەرلىك تۇرعىن ۇيلەردى سالىپ جاتىرمىز. تاعى دا ايتا كەتەتىن ماسەلە، اتالعان اۋماقتا جاڭا مەكتەپ، بالاباقشا جانە اۋرۋحانا سالىنعان. ەگەر بۇل جوبا ىسكە اسسا تالعار الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى كورىكتى سەرىكتەس قالاعا اينالادى.
تالعار قالاسىنىڭ ەكولوگيالىق تۇرعىدان كورىكتى جەردە ورنالاسقانىن ەسەپكە الاتىن بولساق، «تالعار سيتي» جوباسىنىڭ بولاشاعى زور ەكەنىن باعامداۋعا بولادى. سول سەبەپتى شەتەلدىك كومپانيالار بۇل جوباعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.
تۇرعىن ۇيلەردىڭ باعاسى دا ءتيىمدى. بۇگىندە «تالعار سيتي» اۋماعىندا بوي كوتەرەتىن ۇيلەردىڭ شارشى مەترى 197 مىڭ تەڭگە بولىپ بەلگىلەنگەن. حالىق تاراپىنان سۇرانىس جوعارى.
جول كەڭەيەدى
– رىسكەلدى احمەتقالي ۇلى، ءسىزدىڭ تالعار اۋدانى اكىمى بولىپ تاعايىندالىپ، جۇمىسقا كىرىسكەنىڭىزگە ءبىر جىلعا تاياپ قالدى. بۇعان دەيىن ۇكىمەتتە، الماتى قالاسى مەن قاراعاندى وبلىسىندا جاۋاپتى باسشىلىق قىزمەتتەردى ابىرويمەن اتقاردىڭىز. الدىمىزداعى «تالعار سيتي» جوباسىنا كوزىمىز تۇسكەندە ءسىزدىڭ كەز كەلگەن ءىستى ۇلكەن ماسشتابتا پايىمدايتىنىڭىزدى بايقادىق. تالعار اۋدانىن وركەندەتۋ جولىندا تاعى دا قانداي ماڭىزدى وي-جوسپارلارىڭىز بار؟
– تالعار اۋدانىنا اكىم بولىپ تاعايىندالعاندا الماتى مەن تالعاردىڭ اراسىنداعى جول مەنىڭ بىردەن نازارىمدى اۋداردى. تالعار قالاسى مەن ونىڭ اينالاسىنداعى اۋىلداردا تۇراتىن حالىقتىڭ ءبىرازى الماتىعا قاتىناپ جۇمىس ىستەيدى. بۇدان باسقا الماتىداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن قانشاما ستۋدەنتتەر بار.
جۇرتتىڭ ءبارى تاڭەرتەڭ الماتىعا قاراي جولعا شىققاندا، ۇلكەن كەپتەلىس پايدا بولادى.
[caption id="attachment_39661" align="aligncenter" width="782"]
فوتو: kolesa.kz[/caption]
كەرەك دەسەڭ بۇل جولمەن تالعار اۋدانىنان بولەك ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى دا جۇرەدى. جايشىلىقتا 20-30 مينۋتتا الماتىعا جەتەتىن جولدا جۇرتشىلىق تاڭەرتەڭ مەن كەشكى كەپتەلىستە ساعاتتاپ جولدا تۇرۋعا ءماجبۇر. وسىدان كەيىن بۇل جولدى كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزىن ءتۇسىندىم.
«الماتى – تالعار» كولىك جولى رەسپۋبليكالىق «قازاۆتوجول» مەكەمەسىنە قارايدى. بۇعان ءبىزدىڭ قۇزىرەتىمىز جۇرمەيدى. ءبىراق قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرۋعا تاعى دا بولمايدى.
سودان بيىل جازدا ۆيسە-پرەمەر اسقار مامين مەن الماتى وبلىسى اكىمى اماندىق باتالوۆ ۇلكەن الماتى اينالما اۆتوكولىك جولىنىڭ ماڭىزدى بولىگىنىڭ قۇرىلىسىن باستاعاندا اسقار مامين مىرزاعا وسى ماسەلەنى قۇلاققاعىس قىلىپ ايتتىق.
ءوز كەزەگىندە ۆيسە-پرەمەر ۇسىنىسىمىزدىڭ ورىندى ەكەنىن ايتىپ، اۆتوموبيل جولدارى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى مەرەكە پىشەنبايەۆقا تاپسىرما بەردى.
بۇدان كەيىن بۇل ماسەلەنى الماتى وبلىسىنان ماجىلىستە وكىلدىك ەتەتىن دەپۋتاتتارىمىز ومارحان وكسىكبايەۆ پەن زاعيپا بالييەۆا دا كوتەرىپ، بىزگە قولداۋ كورسەتتى.
ءبىزدىڭ بولجاۋىمىزشا، الداعى جىلى «الماتى – تالعار» تاس جولىن ءتورت جولاقتى ەتىپ كەڭەيتۋ جۇمىستارى باستالدى دەپ ۇمىتتەنىپ وتىرمىز. جول كەڭەيىپ، زامان تالابىنا ساي جاڭعىرعاندا كولىك كەپتەلىسى جوعالىپ، اۋدان تۇرعىندارىنىڭ بارىس-كەلىسى جەڭىلدەيتىن بولادى.
«الماتى – تالعار» تاس جولى 1964 جىلى سالىنعانى بەلگىلى. سودان بەرى تالاي رەت كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇردى. ءبىراق جولدى كەڭەيتۋ ماسەلەسى ەشقاشان قاراستىرىلماعان. 1964 جىلدان بەرى شيرەك عاسىر ءوتتى. اۋدانىمىزدا جىل وتكەن سايىن حالىق سانىپ ارتىپ كەلەدى. وسى تۇرعىدان الىپ قارايتىن بولساق، «الماتى – تالعار» تاس جولىن زامان تالابىنا ساي كەڭەيتەتىن مەرزىمنىڭ جەتكەنىن كىم دە بولسا بايقايتىنى انىق.
اۋىزسۋ ماسەلەسى قاشان شەشىلەدى؟
– اۋىزسۋعا قاتىستى تۇيتكىلدى ماسەلەلەر تۋىنداپ جاتاتىنىن بىلەمىز. ايتىڭىزشى، اۋدانداعى اۋىزسۋ ماسەلەسى تۇپكىلىكتى قاشان شەشىلەدى؟
– تالعار اۋدانىنىڭ حالقى اۋىزسۋدى باستاۋ قاينارىن تاۋدان اعاتىن وزەن-كولدەردەن الاتىنى بەلگىلى. كوكتەمدە كۇن جىلىپ، قار مەن مۇز ەرىگەن ساتتە اعىن سۋ لايلانىپ، سۋ بىرنەشە كۇن بويى ىشۋگە جارامسىز بولىپ قالادى.
سول كەزدە اۋدان تۇرعىندارى رەنىشتەرىن بىلدىرەدى. ال قالعان ۋاقىتتا تازا تاۋ سۋى تولاسسىز اعىپ كەلە بەرەدى. 1970 جىلى سالىنعان جەراستى سۋىن سوراتىن سورعى ابدەن توزعان.
كوكتەمدە ەسكى سۋ سورعى اۋدان حالقىنا قاجەتتى سۋ جەتكىزىپ بەرە المايدى. وسى ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشۋ ماقساتىندا بىزدەر جەر استىنان تازا سۋدى سوراتىن ەكىنشى سۋ سورعىنى سالۋدىڭ جوباسىن دايىنداپ، بيۋدجەتتىك ءوتىنىمدى ءتيىستى ورىندارعا بەردىك.
بۇل ءۇشىن مەملەكەت قازىناسىنان 1،18 ملرد تەڭگە بولىنبەكشى. الداعى جىلى وسى جوبا ىسكە اسسا، تالعارلىقتاردىڭ اۋىزسۋ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلەدى. اۋدانىمىزدا جەراستى سۋىنىڭ مول قورى بار.
كوكتەمدە اعىن سۋ لايلانعاندا سۋ سورعىنى پايدالانىپ، حالىقتى تازا اۋىزسۋمەن قامتيتىن بولامىز. ال قالعان جاز، كۇز، قىس مەزگىلدەرىندە اعىن سۋدى ەركىن پايدالانۋعا بولادى. اعىن سۋ تاۋدان اعىپ، وزدىگىمەن كەلىپ جاتقاندىقتان حالىققا ارزانعا تۇسەدى.
تۋريزم باستى نازاردا
– الماتىنىڭ ىرگەسىندە ورنالاسقان تالعار اۋدانىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس پەن ءوندىرىستى دامىتۋعا قولايلى اۋماق ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. اۋداندا بيزنەستىڭ دامۋى مەن كاسىپورىنداردىڭ قۇرىلۋى قاي دەڭگەيدە ەكەنىن اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز؟
– دۇرىس ايتاسىز، ءبىزدىڭ اۋدان بيزنەس پەن ءوندىرىستى دامىتۋعا قولايلى ايماق. بيىلدىڭ وزىندە اۋدان بويىنشا شاعىن بيزنەستى دامىتۋ ماقساتىندا جۇزدەگەن جوبا قابىلدانىپ، ونىڭ 35 جوباسى مەملەكەتتىڭ جەڭىلدەتىلگەن نەسيەسىنە يە بولدى.
وسىلايشا، اۋدانىمىزداعى كاسىپكەرلەردىڭ ءىسىن باستاۋعا 172 ملن تەڭگە باعىتتالدى. بۇل رەتتە ءتيىستى مەكەمەلەر بيزنەسپەن اينالىسۋعا دەن قويعان ازاماتتاردىڭ جوبالارىن سۇزگىدەن وتكىزىپ، ولاردى قارجىلاندىرۋعا جىبەرگەنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
بۇدان باسقا اۋدان اۋماعىندا ىسكە اسىپ جاتقان 9 ينۆەستيسيالىق جوبامىز بار. وسى جوبالاردىڭ ارقاسىندا جىل باسىنان بەرى 338 ادام تۇراقتى جۇمىس ورنىمەن قامتىلدى.
ەندى ءىرى جوبالارىمىزعا توقتالسام، بيىل «LG قازاقستان» كومپانياسى «قازليفت» دەگەن كاسىپورىن قۇرىپ، ەلىمىزدە جەدەلساتى شىعارۋ ىسىنە بىلەك سىبانا كىرىسىپ كەتتى. سونىمەن قاتار «نۇرقاعاز» كومپانياسى كارتوننان ءارتۇرلى كولەمدەگى قوراپ ونىمدەرىن شىعارۋ ءىسىن جولعا قويدى. وسى كاسىپورىننىڭ ارقاسىندا ادەتتە شاشىلىپ جاتاتىن قاعازدار ءبىر ورتالىققا جينالىپ، ەلدىڭ يگىلىگىنە جاراپ جاتقان جايى بار.
بۇدان باسقا ءدال ءتۇرلى ونىمدەردىڭ قاپتاماسى مەن قورابىن شىعارۋ ىسىمەن اينالىساتىن «ينتەلل-سەرۆيس» كومپانياسىنىڭ دا جۇمىسى ويداعىداي ءجۇرىپ جاتىر. قازىرگى تاڭدا اتالعان كومپانيانىڭ ونىمدەرى ەلىمىزدەن تىس ورتالىق ازيا ەلدەرىنەن ۇلكەن سۇرانىسقا يە.
تاعى دا ايتا تۇسسەك، اۋدانىمىزدا اۋىل شارۋاشىلىعى جوبالارى دا تابىستى ىسكە اسىپ كەلەدى. ايتالىق، رەسپۋبليكاعا تانىمال «بايسەركە-اگرو» كومپانياسى سىرت ەلدەردەن اسىلتۇقىمدى مالداردىڭ ەمبريوندارىن اكەلىپ، قازاقستانداعى مال شارۋاشىلىعىن اسىلداندىرۋ ىسىنە كىرىسىپ كەتتى. وسى جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا جۇزدەگەن تۇراقتى جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، اۋدان بيۋدجەتىنە ميلليونداعان سالىقتار تولەنۋدە.
سوڭعى ۋاقىتتارى تالعار اۋدانىندا تۋريزم سالاسى دا قارقىندى دامىپ كەلەدى. اسىرەسە تاۋ باۋرايىندا كوپتەگەن دەمالىس كەشەندەرى بوي كوتەرىپ، اۋدان حالقى مەن الماتى تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتۋدە. ەلىمىزگە تانىمال «لەسنايا سكازكا» دەمالىس كەشەنى «ويقاراعاي» دەپ وزگەرتىلىپ، جۇمىسىن كەڭەيتىپ، بيىل دەمالۋشىلارعا ارناپ جاڭا ۆەلوجول سالعانىن اتاپ ايتۋعا بولادى.
سول سياقتى «اقبۇلاق» سپورت كەشىنى دە قىسقى ماۋسىمدا شاڭعىمەن سەرۋەندەۋگە جانى قۇمار ازاماتتارعا قىزمەت كورسەتۋگە دايىن.
تۋريزم سالاسىن دامىتۋ بويىنشا ساراپشىلارمەن كەڭەسكەنىمدە، ولار الماتىداي ءىرى مەگاپوليستىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن «شىمبۇلاق» سەكىلدى 30 نىسان كەرەك ەكەنىن ايتقان ەدى.
ارينە، بۇل بولاشاقتىڭ ەنشىسىندەگى شارۋا. ءبىراق مۇنداي دەمالىس كەشەندەرىنىڭ تەڭ جارتىسى كەلەشەكتە تالعار اۋدانىنىڭ اۋماعىندا سالىناتىنىنا سەنىمدىمىن. ويتكەنى اۋدانىمىز تابيعاتى كوركەم تاۋ باۋرايىندا ورنالاسقانىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز. سوندىقتان بىزدەر ءتۋريزمدى دامىتۋ ىسىنە ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى نازاردان تىس قالدىرمايمىز.
– اكىم مىرزا، سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
سۇحباتتاسقاندار، نۇرلان جۇماحان،
دۋمان بىقاي.
