وسىدان 10 جىل بۇرىن «شاڭىراق» وقيعاسى بولدى. جەردى زاڭسىز باسىپ الدى دەگەن ۋاجبەن سالىنعان ۇيلەردى سۇرۋگە كەلگەن بيلىك وكىلدەرى مەن ارانايى جاساقتى قارا حالىق تاسپەن قارسى العان ەدى.

ءقازىر «شاڭىراق» وقيعاسى بولعان كوشەنىڭ بويى قاز-قاتار ۇيلەرگە تولى. وسىدان 10 جىل بۇرىنعى تولارساقتان كەلەتىن بالشىق پەن ۇيىلگەن قوقىس جوق. ءتىپتى سول جىلدارى دۇنيەگە كەلگەن بالالار دا ول وقيعادان بەيحابار.

الماتى اكىمشىلىگى زاڭسىز سالىنعان قۇرىلىستارمەن كۇرەستى – الدىمەن «باقاي» ىقشاماۋدانىندا باستادى. 2006 جىلدىڭ شىلدەسىندە باقايداعى 500 ءۇي بۋلدوزەرمەن قيراتىلدى. ارادا ءبىر اپتا وتكەن سوڭ ءۇي كۇرەۋ «شاڭىراق» اۋىلىندا جالعاستى.

شاڭىراق. 2014 جىلدىڭ شىلدەسى.

شاڭىراق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى دايراباي ناۋرىزبايەۆ وقيعانى بىلاي ەسكە الادى:

- شىلدەنىڭ 14ء-ى كۇنى شاڭىراقتاعى ۇيلەردى سىرامىز دەپ كەلدى عوي. 13ء-ى كۇنى كەشكىسىن سونداي بولىپ جاتىر ەكەن دەگەندى ەستىپ حالىق قۇلاعدار بولدى. ءسويتىپ تۇنىمەن ۇيىقتاماستان ءجۇردى، قاي ۋاقىتتا كەلىپ قالاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. تاڭعى التىدا ءورت ماشيناسى، ارتىنان بۋلدوزەرلارى سۇرەتىن بولىپ كەلە جاتتى.

وقيعا كۋاگەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، سول كەزدەگى اۋەزوۆ اۋدانىنىڭ اكىمى ۆلاديمير ۋستيۋگوۆ ءبىر كۇن بۇرىن كەلىپ ۇيلەردىڭ سۇرىلەتىنىن ەسكەرتىپ كەتكەن. ءبىراق پوليسيا اۋىلعا كىرگەن ساتتە بيلىك وكىلدەرى نارازى حالىققا ءمان-جايدى تۇسىندىرمەدى دەيدى تۇرعىندار. دايراباي ناۋرىزبايەۆ بۇل جايتتى:

- اۋدان باسشىسى، وسى جەردەگى جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ كوميتەتىنىڭ باسشىلارى جينالىپ تۇردى. ءبىر كەزدە اۆتوبۋسپەن ومون-دار كەپ ءتۇستى عوي. سوسىن حالىقتىڭ كوزى جەتتى، بەيبىت تۇرمەن كەلىسىمگە كەلمەيتىنىن ءتۇسىندى، - دەپ ەسكە الدى.

قۇقىق قورعاۋ كۇشتەرىمەن بولعان قاقتىعىستا پوليسيانىڭ 150 قىزمەتكەرى جارالانىپ، ونىڭ 16-سى اۋىر جاراقاتپەن اۋرۋحاناعا تۇسكەن. تۇرعىندار ولاردى الدىن-الا دايىندالعان جاناتىن زاتى بار بوتەلكەلەرمەن جانە تاسپەن اتقىلاعان. قاقتىعىس كەزىندە دەنەسىنىڭ 70 پايىزىن كۇيىك شالعان بوستاندىق اۋدانىنىڭ ءىىب قىزمەتكەرى 24 جاستاعى اسەت بەيسەنوۆ قازا تاپتى.

فوتوگالەرەيا: شاڭىراق وقيعاسى (سۋرەتتى باسىڭىز)


سەگىز ايعا سوزىلعان سوتتا جيىرما ايىپتالۋشىعا شارتتى تۇردەگى ءۇش جىلدىق جازا تاعايىندالدى.

تارتىپسىزدىكتى ۇيىمداستىردى دەپ ايىپپەن، پوليسەي ولىمىنە كىنالى دەپ ءتورت ادامدى ۇزاق جىلدارعا سوتتادى، ولار ءالى تۇرمەدە وتىر. ولاردىڭ اراسىندا ازاماتتىق بەلسەندى، ديسسيدەنت اقىن ارون اتابەك بار. ول قاقتىعىس كۇنى شاڭىراقتا بولعان. قۇقىق قورعاۋشىلار اتابەكتى ساياسي تۇتقىن دەپ جاريالادى. تۇرمەدە وتىرعان ارون اتابەككە حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ سىيلىعى بەرىلدى، ونىڭ ولەڭدەر جيناعى بىلتىر لوندوندا باسىلىپ شىقتى. ودان وزگەلەر، قۇرمانعازى وتەگەنوۆ - 16 جىلعا، ەرعانات تارانشييەۆ - 15 جىلعا، رۇستەم تۇياقوۆ 14 لەت جىلعا سوتتالدى.

شاڭىراق وقيعاسىن ۇيىمداستىرۋشى، ءارى ادام ولىمىنە سەبەپكەر رەتىندە سوتتالعانداردىڭ ءبىرى رۇستەم تۇياقوۆ سول كەزدە 22 جاستا ەدى. رۇستەم تۇياقوۆتىڭ اپكەسى گۇلزيرا تۇياقوۆا 10 جىل بۇرىنعى وقيعانى بىلايشا ەسكە الدى.

- ءوزىم دە انا توپقا كىرىپ كەتكىم كەلدى. ميليسيالارعا بارىپ، «اعا،ولاردىڭ قولىندا تاس قانا عوي. ەگەر سىزدەر قايتساڭىزدار، ولاردا قايتادى عوي دەپ جالىنىپ ميليسيالارعا بارا بەردىم. ءبىر ۋاقىتتا ورگاننىڭ ادامى الاقانىن ەكى ۇردى. ساتىر-سۇتىر ەتىپ بىردەن ادام ورتەندى. تۇك تۇسىنبەي قالدىق. حالىق ىعى-جىعى بولىپ كەتتى. مەن ءىنىمدى ىزدەپ جۇگىردىم. ءبىر ۋاقىتتا ۆرەميانكانىڭ سىرت جاعىندا وتىر ەكەن. كۋرتكاسىنان تانىدىم. بەتىن باسىپ وتىر ەكەن. رۇستەم، رۇستەم، ساعان نە بولدى دەپ ەدىم، «بەتىمدى وت شارپىپ كەتتى. تۇسىنبەي قالدىم. نە بولىپ كەتتى» دەدى.

شاڭىراق ءىسى بويىنشا سوتتالعان ازاماتتار: ارون اتابەك (سول جاقتان ەكىنشى)، قۇرمانعازى وتەگەنوۆ (وڭ جاقتا). الماتى، 5 قازان 2007 جىل.

شاڭىراق ءىسى بويىنشا قوزعالعان سوتتىڭ ءتوراعاسى بولعان ادايبەك بەيىمبەتوۆ «سوتتالعانداردىڭ شىن مانىندە كىنالى ەكەنىن» ايتادى.

- بىرەۋدىڭ ايتۋى ەمەس، بىرەۋدىڭ كورسەتۋى ەمەس، ۆيدەو ماتەريال بار. قالاي ورتەدى، قالاي اكەلدى، قالاي بايلادى - ءبارى كورىنىپ تۇر، قولمەن قويعانداي. ول ۇكىمگە مەن ءقازىر دە قول قويا الامىن، - دەيدى ول.

ءتورت ادام ۇزاق جىلدارعا تۇرمەگە قامالىپ، ءبىر ادام تىرىدەي وتقا ورتەنگەن شاڭىراق وقيعاسى ەل جادىندا كومەسكىلەنىپ كەلەدى. شاڭىراقتىڭ كەيبىر بۇرىنعى تۇرعىندارى كوشىپ كەتىپ، ورنىنا وقيعادان حابارسىز وزگە جاندار كەلىپ قونىستانعان. ءبىر كەزدە وقيعانىڭ بەل ورتاسىندا جۇرگەن ادامدار دا وتكەندى ەسكە العاننان گورى، بۇگىنگىسىنە راحمەت ايتادى. شاڭىراق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ءاسيا ميزامبەكوۆا:

- ءۇيىمىزدىڭ ءبارىن زاڭداستىرىپ جاتىر. ەلدىڭ ءبارى جەرلەرىن الىپ جاتىر. دوكۋمەنتتەرىن شىعاردى. پروپيسكىگە وتىردى. الاتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى باعدات ءمانىزوروۆقا العىسىمىزدى ايتامىز، - دەيدى.

شاڭىراقتىڭ قازىرگى بەت-بەينەسىنە قاراپ 10 جىل بۇرىنعى كەيپىن ەلەستەتۋ قيىن. ول تۇستا ءار جەردە سالىنعان ەكى-ۇش بولمەلى جاتاعان ۇيلەر بولسا، ءقازىر ەلدى مەكەندە رەسمي ەسەپ بويىنشا 220 مىڭ ادام تۇرادى. 2006 جىلعى وقيعادان ەكى جىل وتكەن سوڭ «الاتاۋ» اتتى اۋدان قۇرىلدى. «زاڭسىز باسىپ الىندى» دەلىنگەن جەرلەردى بيلىك تۇگەلگە جۋىق زاڭداستىردى. الاتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى باعدات ءمانىزوروۆ:

- التى جارىم مىڭعا جۋىق ءۇيدى زاڭداستىردىق. ءار ۇيدەن بەس ادامنان ەسەپتەيتىن بولساق، قىرىق-ەلۋ مىڭ ادام الماتى قالاسىنىڭ تولىققاندى تۇرعىنى بولدى. ونىڭ سىرتىندا بىزدە ءقازىر 250-دەن استام ءۇي زاڭداسپاي تۇر. وعان سەبەپ، جەرلەر بولماي تۇر. ەكىنشىدەن الماتى قالاسىندا دەتالنىي پلانيروۆكا قايتادان جاسالىپ جاتىر ۇيلەرى شەشىلمەي تۇرعان ادامداردى بۇزامىز، سۇرەمىز دەگەن اڭگىمە جوق.تۇرىپ جاتقان ازاماتتاردى تۇگەل زاڭداستىرامىز دەپ شەشىم قابىلدانعان، - دەيدى.

جارالانعان پوليسەي اسەت بەيسەنوۆ جەدەل جاردەم كولىگىندە جاتىر.

اۋدان قۇرىلىپ، جاڭا ۇيلەر سالىنعانىمەن شاڭىراق وقيعاسىنىڭ جاراسى ءالى جازىلا قويعان جوق. ويتكەنى، تەمىر توردىڭ ار جاعىندا بوستاندىقتى اڭساپ ءتورت ازامات وتىر. رۇستەم تۇياقوۆتىڭ اناسى رايحان تۇياقوۆا:

- حالىقتىڭ بارلىق جاعدايلارى جاسالدى. جاقسى بولدى. شاڭىراق كوركەيدى، ءوستى. مەكتەپ، اۋرۋحانا سالىندى. 2006 جىلى زاڭسىز دەگەننىڭ بارلىعى زاڭدى بولىپ شىقتى. ال سوندا كەتكەن مەنىڭ بالامنىڭ ءومىر جاسى 10 جىل بولدى تۇرمەدە ءوتىپ جاتىر. مەن ەلباسىنان بالام ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن. جاس ءومىرى ءوتىپ بارا جاتىر. كەشىرىپ، بالامدى راقىمشىلىققا ىلىندىرسە ەكەن، - دەيدى.

اۋدان اكىمىنىڭ ازاتتىققا بەرگەن مالىمەتى بويىنشا، 2006 جىلى زاڭسىز دەپ تانىلعان 6500-گە جۋىق جەر تەلىمىنەن 250 جەر تەلىمى زاڭدى قۇجات يەلەنبەپتى. «ءبىراق الداعى ۋاقىتتا ولاردىڭ دا ماسەلەسى تولىق شەشىلەدى» دەپ سەندىردى اكىم. 14 جىلعا سوتتالعان رۇستەم تۇياقوۆتىڭ جەر تەلىمى دە ازىرگە اكىم شەشىمىن كۇتىپ جاتىر ەكەن.

نۇرتاي لاحان ۇلى

دەرەككوز: "ازاتتىق" سايتى