سونىمەن بيىل سايلاۋ. بۇل سايلاۋ قازاقستانعا نە بەرەدى؟ ارتىقشىلىعى مەن ريسكتەرى قانداي؟
- ەڭ ءبىرىنشى، اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ ءسوزسىز ەلىمىزدىڭ، حالىقتىڭ، قوعامنىڭ ساياسي مادەنيەتىن كوتەرەتىن، جەرگىلىكتى اكىمدى سايلاۋ پروسەسىنە تىكەلەي قاتىسۋ ارقىلى حالىقتىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىعى ىسكە اساتىن وڭ وزگەرىس.
- ءقازىر اكىمدەردى جەرگىلىكتى ءماسليحات بەكىتەدى. اكىمدەر اۋدان اكىمىنە باعىنىشتى. پرەزيدەنت باستاعان رەفورماعا سايكەس ەندى اكىمدەردى حالىق ءوزى سايلايدى. اۋىل اكىمدەرى حالىقتىڭ الدىندا تاۋەلدى بولادى.
- اۋىل اكىمىندە سالىقتىڭ 9 نىسانىنان تۇسكەن ءوز بيۋدجەتى بولادى. بۇرىنعىداي اۋدان اكىمىنە جالتاقتامايدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ترانسفەرىن كۇتپەيدى. اۋىل كەڭەسىنىڭ الدىندا ەسەپ بەرىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن كەڭەسىپ، اۋىلعا قاجەتتى جۇمىستاردى تىكەلەي ءوزى شەشىم قابىلداپ ىسكە اسىرادى.
- سايلاۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن ازاماتتار ءوزىن-وزى ۇسىنا الادى. ول ءۇشىن جەرگىلىكتى سايلاۋشىلاردىڭ 1% قولداۋىن الۋ شارت.
- ەلىمىزدە تىركەلگەن ساياسي پارتيالار دا ءوز كانديداتتارىن ۇسىنا الادى. قازىرگى تاڭدا «نۇر وتان» پارتياسى ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى ساياسي كۇشى رەتىندە ءوز كانديداتتارىنىڭ ءتىزىمىن جاساقتاۋعا بەلسەندى تۇردە كىرىستى.
- اۋىل كەڭەسى اقىلداسىپ كانديداتتار ۇسىنا الادى.
- اكىم بولامىن دەگەن ازاماتتارعا قويىلار تالاپتار دا بار. ولار:
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولۋ.
- جوعارى ءبىلىمى بولۋ.
- سوتتالماعان بولۋ.
- مەملەكەتتىك قىزمەتتە 1 جىل ەڭبەك ءوتىلى بولۋ نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى، جەكە سەكتوردا، تاعى دا باسقا سالالاردا 2 جىل باسشىلىق قىزمەتتە بولعان تاجىريبەسىنىڭ بولۋى.
- ەلىمىزدە 2300 اۋىل اكىمدەرى بار. بيىل ەڭبەك ءوتىلى اياقتالاتىن 836 اكىمدى حالىق سايلايدى. الداعى ۋاقىتتا بارلىق اۋىل اكىمدەرى 2023 جىلعا دەيىن ەڭبەك ءوتىلى اياقتالىسىمەن سايلانىپ وتىرادى.
اۋىل اكىمدەرى 4 جىل مەرزىمگە سايلانادى.
قانداي تاۋەكەلدەرى بار:
- رۋشىلدىق. بۇرا تارتۋ ورىن الۋى مۇمكىن.
- اۋىل اكىمدەرىنە حالىق سانىنا وراي شتات سانى تا جەتكىلىكتى بەرىلۋى ءتيىس. مىسالى، سولتۇستىك وڭىردە ءبىر اكىمنىڭ باسقارۋىندا مىڭ حالىق سانى بولۋى مۇمكىن. وڭتۇستىكتە ءبىر اۋىلدا 40 مىڭ حالقى بار ەلدى-مەكەندەر دە بار. ال قازىرگى تاڭدا شتات سانى ەكەۋىندە دە 5-6 مامان. ءسىز 5-6 مامانمەن مىڭ ادامعا نەمەسە 40 مىڭ ازاماتقا قىزمەت كورسەتۋدىڭ ساپاسىن سالىستىرىپ كورىڭىز.
مەنىڭشە بۇل ريسكتەردەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. پراكتيكالىق تۇرعىدا سايلاۋ حالىقتىڭ ساياسي ساۋاتىن، مادەنيەتىن ارتتىراتىن بولادى. العاشقىدا بۇرا تارتاتىن فاكتىلەر ءىشىنارا كەزدەسۋى مۇمكىن بولسا دا ۋاقىت وتە بىلىكتى، ءبىلىمدى اكىمدەردى سايلاعان كورشىلەس اۋىلداردىڭ قالاي كوتەرىلگەنىن كورگەن ەل دە ويلانا باستايدى. تۇسىنەدى. ساياسي پراگماتيزم قوعامدىق ساناعا قونادى. دەموكراتيا وسىنداي تاجىريبەمەن قالىپتاسادى نەگىزى. ءبىز اۋىل اكىمدەرىن سايلايتىن تومەنگى ەتاپتان باستاپ بۇل جولدان ءوتۋىمىز قاجەت.
ال، اكىمدەرگە حالىق سانىنا وراي شتات بەرۋ ماسەلەسى الداعى ۋاقىتتا وڭ شەشىمىن تابۋى ءتيىس.
قالاي دەگەنمەن سايلاۋدىڭ قالاي وتەتىنى ساياسي پارتيالارعا دا بايلانىستى. قانداي كانديداتتار ۇسىنادى؟ جەرگىلىكتى ساياسي باسەكەگە قالاي دايىندالادى دەگەن سۇراق بار. ءقازىر «Nur Otan» پارتياسى ساياسي ناۋقانعا جان-جاقتى دايىندىققا كوشكەندىگى انىق. بۇل اكسيوما. رەاليزم.
وزگە ساياسي كۇشتەردەن مۇنداي بەلسەندىلىكتى كورمەي تۇرمىز. باياۋ قيمىلداۋ بايقالادى.
جالپى اۋىل اكىمىن سايلاۋ بۇل ءبىرىنشى ساتى. 2024 جىلدان كەيىن اۋدان اكىمدەرىن سايلايمىز. كەيىن كەنتتەر مەن قالا اكىمدەرىن، ءتۇبى وبلىس اكىمدەرىن سايلايتىن نۇكتەگە دە كەلەمىز. بۇل دەموكراتيا مەن باسەكەلى ساياسي جۇيەنى ورناتۋدىڭ قازاقستاندىق جولى. پراگماتيكالىق تۇرعىدا تارازى باسىنا سالىنعان، ستراتەگيالىق ەسەپتەلگەن، ساتىلاپ وزگەرۋدى ىسكە اسىراتىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ باستاعان تۋرا جول. مەملەكەتتىك مۇددەنى قورعاعان، حالىقتىڭ ۇنىنە قۇلاق اسقان، قوعامنىڭ قالاۋىن ىسكە اسىرۋعا كوشكەن ءبىزدىڭ جول. لايىم ءساتتى ءارى ەل ءۇشىن بەرەكەلى جول بولسىن. ءبىز قۋاتتى، وركەنيەتتى قازاقستاندى بىرگە ورناتامىز!
باۋىرجان سەرىكبايەۆ، بلوگەر
