قازاقستاندا بايلار مەن وليگارحتارعا سالىقتى ارتتىرۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنە شىقتى. بۇل ۇسىنىستى ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايروۆ كوتەرىپ، تابىسى مەن بايلىعى اسا جوعارى ازاماتتار قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى كوبىرەك سەزىنۋى ءتيىس ەكەنىن ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى ازايتۋ ءۇشىن بايلارعا سالىناتىن سالىقتى ادىلەتتى تۇردە قايتا قاراۋ قاجەت. بۇل جايتقا قاتىستى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعاري مەن ونىڭ ورىنباسارى ازامات ءامرين نە دەپ اقتالدى؟ سايروۆ نە ويلايدى؟ Dalanews.kz ءتىلشىسى دەپۋتاتتىڭ وزىنە حابارلاسىپ، جاعدايعا شولۋ جاسادى.
دەپۋتات ەرلان سايروۆ بۇعان دەيىن ماجىلىستە سالىق كودەكسى قارالىپ جاتقانىن حابارلاعان بولاتىن.
"سالىق الەۋمەتتىك قايتا ءبولۋدىڭ قۇرالى. ەسكى قازاقستاندا وليگارحتار وزدەرىنىڭ بيلىكپەن اۋىز جالاسقاندىعىن پايدالانىپ، سالىقتى از تولەگەن. ءقازىر سالىق كودەكسىندە وسى بايلارعا سالىناتىن سالىق، تاۋ-كەن سالاسىندا، سونىمەن قاتار، مۇناي سالاسىندا كورپوراتيۆتىك كىرىس سالىعىن بانكتەردەن جانە ءىرى كورپوراسيالاردان تۇسەتىن ديۆيدەنتتەردەن سالىق جانە قازاقستاندىق، شەتەلدىك، ازاماتتار، جەكە تۇلعالار، جىلدىق تابىسى 2،5 ملرد تەڭگەدەن اساتىن بولسا، ولارعا 17 پايىز كىرىس سالىعىن تولەتۋ جونىندە ۇسىنىستار ەنشىزدىك. وسى كورپوراتيۆتىك كىرىس سالىعى ديۆيدەنت سالىعىنىڭ ءبارى - بايلار تولەيتىن سالىق. ال قوسىمشا قۇن سالىعى (ندس) ول كەدەيلەر تولەيتىن سالىق. سوندىقتان ءقازىر بايلار تولەيتىن سالىقتى ارتتىرۋىمىز كەرەك"، دەگەن ەدى دەپۋتات.
جۇمانعارين نە دەپ اقتالدى؟
ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين اقوردا دالىزىندە ءسان-سالتاناتقا سالىقتان باس تارتۋ ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن ەدى. ءجۇمانعاريننىڭ ايتۋىنشا، بۇل باستامانىڭ ورنىنا كەيبىر تاۋارلار مەن مۇلىك تۇرلەرىنە جوعارىلاتىلعان سالىق مولشەرلەمەلەرى ەنگىزىلمەك.
“الدىمەن ءسان-سالتانات دەگەن نە ەكەنىن انىقتاپ الۋ كەرەك”، – دەيدى مينيستر. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۇسىنىستاردىڭ وزىندە ءسان-سالتانات رەتىندە قاراستىرىلاتىن دۇنيەلەر بار.

فوتو:primeminister.kz
مىسالى:
- ەگەر ءسىزدىڭ جىلجىمايتىن مۇلكىڭىزدىڭ جالپى قۇنى 450 ميلليون تەڭگەدەن اسسا، وندا ءسىز جىل سايىن 3 ميلليون تەڭگە بازالىق سالىق تولەيسىز. بۇعان قوسا، وسى سومادان اسقان ءار تەڭگەگە قوسىمشا 2% سالىق سالىنادى.
- 75 ميلليون تەڭگەدەن جوعارى تۇراتىن كولىكتەرگە دە وسىعان ۇقساس جوعارى سالىق ەنگىزىلەدى.
- قىمبات ىشىمدىكتەر مەن تەمەكى ونىمدەرىنە دە قاتاڭ تالاپتار قاراستىرىلعان.
«بۇدان باسقا نە ءسان-سالتاناتقا جاتادى – ءوزىم دە ناقتى ايتا المايمىن»، – دەپ تۇيىندەدى جۇمانعارين.
ال 1 ساۋىردە ءجۇمانعاريننىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ازامات ءامرين سەناتتا وتكەن دوڭگەلەك ۇستەلدەن كەيىن جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا جاڭا سالىق كودەكسىندە ءسان-سالتانات سالىعى قالاي قاراستىرىلاتىنىن ءتۇسىندىردى.
“ءسان-سالتانات سالىعى دەگەن ارنايى بولەك سالىق ءتۇرى بولمايدى”، - دەدى ۆيسە-مينيستر. ونىڭ ورنىنا جەكەلەگەن قىمبات تاۋارلار مەن مۇلىككە سالىق مولشەرلەمەلەرى ارتتىرىلادى.

فوتو: جي | Dalanews.kz
قىمبات ىشىمدىكتەر مەن تەمەكىگە قوسىمشا اكسيز
- مىسالى، باعاسى 5 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن ءبىر بوتەلكە كونياك ەلىمىزگە كەدەن ارقىلى كىرسە، ونى اكەلگەن جەكە تۇلعا قۇنىنىڭ 10%-ى مولشەرىندە قوسىمشا سالىق تولەيدى.
- قازىرگى كەزدە مۇنداي ونىمدەرگە 470 تەڭگە كولەمىندە عانا سالىق سالىنادى. ەندى بۇل كورسەتكىشكە قوسىمشا اكسيز قوسىلماق.
- سول سياقتى قىمبات شىلىم ونىمدەرىنە دە اكسيز ەنگىزىلەدى.
- ال ەگەر 100 مىڭ دوللاردان قىمبات كولىك سىرتتان اكەلىنسە، وعان دا 10% كولەمىندە اكسيز سالىنادى.

فوتو:primeminister.kz
بىرنەشە كولىك پەن پاتەرى بارلار كوبىرەك سالىق تولەيدى
ازامات ءامريننىڭ ايتۋىنشا، ءبىر ادام بىرنەشە قىمبات كولىك اكەلسە، ولاردىڭ سانىنا قاراي اكسيز مولشەرى دە ارتا بەرەدى.
مۇلىك سالىعى دا وزگەرەدى. ءقازىر ءبىر پاتەردىڭ قۇنى 25 ميلليون تەڭگە بولسا، سوعان 0،1% مولشەرىندە سالىق تولەنەدى. ءبىراق ەگەر ادامنىڭ بىرنەشە پاتەرى بولسا، ولاردىڭ قۇنى قوسىلىپ ەسەپتەلىپ، جالپى سومادان 1% كولەمىندە سالىق الىنباق.
“ياعني سالىق كولەمى قازىرگىمەن سالىستىرعاندا 10 ەسە كوپ بولادى”، - دەدى ءامرين.
سايروۆ: "قازاقستاندا رەزيدەنت ەمەس ازاماتتار 17 پايىزعا دەيىن پايدا سالىعىن تولەۋى كەرەك"
Dalanews.kz ءتىلشىسى ازامات ءامرين مەن سەرىك ءجۇمانعاريننىڭ مالىمدەمەسىنەن كەيىن دەپۋتاتقا تاعى ءبىر حابارلاسىپ، بايلارعا سالىنۋى قاجەت سالىققا قاتىستى ويىن ناقتىلادى.
"سالىقتىڭ ءوزى قوعامنىڭ باي، اۋقاتتى ازاماتتارىنا مەملەكەتتەگى جاعدايى ناشار ازاماتتارعا مەملەكەت بايلىعىن قايتا قالىپتاستىرۋدىڭ تەتىگى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان سالىق كودەكسىنە ەلىمىزدەگى باي، قۋاتتى ازاماتتاردىڭ مەملەكەت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى زور بولۋى كەرەك"، دەيدى دەپۋتات.
ونىڭ سوزىنشە، بۇل حالىقارالىق پراكتيكا.
"ال قاراستىرىلىپ جاتقان سالىق كودەكسىنە كەلەر بولساق، تاريحتا العاش رەت ديۆيدەنتتەرگە 10 پايىز سالىق قاراستىرىلىپ جاتىر. ول ەلىمىزدەگى ءىرى وليگراحتار مەن بانك قۇرىلتايشىلارىنا سالىنىپ تۇرعان تىكەلەي سالىق بولىپ تابىلادى. ودان سوڭ ەكونوميكادا مەتاللۋرگيا، مۇناي سەكتورىندا كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىن 20 پايىزعا ءوسىرۋدى، اسىرەسە مەتاللۋرگيا سالاسىندا 25 پايىزعا ءوسىرۋدى تالاپ ەتىپ وتىرمىز. سونىمەن قاتار، دەپۋتاتتىق باستاما رەتىندە قازاقستاندا رەزيدەنت ەمەس ازاماتتار تابىسى 2،5 ملرد تەڭگەدەن ارتسا 17 پايىزعا دەيىن پايدا سالىعىن ارتتىرۋ جونىندە ۇسىنىس تاستادىق. بۇل ۇسىنىستار ەلىمىزدەگى باي، وليگارحتاردىڭ مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىراتىن تەتىك بولىپ سانالادى"، دەپ تۇيىندەدى سايروۆ.