پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ كاتارلىق Al Jazeera ارناسىنا ەكسكليۋزيۆ سۇحبات بەردى. مەملەكەت باسشىسى سۇحبات بارىسىندا ىشكى-سىرتقى ساياسات ماسەلەلەرى توڭىرەگىندە تولىمدى پىكىر ءبىلدىردى.
Dalanews.kz پرەزيدەنت كوتەرگەن ماڭىزدى تاقىرىپتار بويىنشا تانىمال ساياساتتانۋشى قازبەك مايگەلدينوۆتىڭ پىكىرىن ءبىلدى.
قازاقستان ەكونوميكاسى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى ماسەلە - قازاق مۇنايىن شەتەلگە تاسىمالداۋ، ونى ەكسپورتتاۋ. مەملەكەت باسشىسى شەتەلدىك باق-قا بەرگەن سۇحباتىندا كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمىنىڭ الەۋەتىن باعالاپ، باسقا باعىتتاردى دا قاراستىرۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى.
"رەسەيمەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى جوعارى باعالايمىز. ءبىراق بۇل ءبىر باعىتپەن شەكتەلەمىز دەگەن ءسوز ەمەس. مۇناي تاسىمالداۋدا نەگىزگى باسىمدىق، ارينە، كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمىنا بەرىلەدى. دەسە دە ورتا ءدالىز بەن وزگە باعىتتاردى دامىتۋ ارقىلى قازاقستان ءوز قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەدى"، – دەدى توقايەۆ.
ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، مۇناي ەكسپورتىن ءارتاراپتاندىرۋ - تەك ساقتىق شاراسى ەمەس، ناقتى تاۋەلسىزدىك ستراتەگياسى.
"ويتكەنى ءقازىر مۇنايدىڭ 80%-ى وسى كاسپيي قۇبىرى، رەسەي ارقىلى تاسىمالدانىپ جاتىر. توقايەۆ باكۋ-دجەيحان قۇبىرىن، ورتا ءدالىز، ياعني ترانسكاسپيي حالىقارالىق مارشرۋتىن، وسىنداي بالاما مارشرۋتتاردى دامىتۋ كەرەگىن اشىق مالىمدەپ وتىر. بۇل - گەوساياساتتاعى تاۋەكەلدەردى ازايتۋ مەن ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ ماقساتىندا جاسالىپ جاتقان قادامدار. پرەزيدەنت وسىنداي بيىك مىنبەرلەردە ورتا ءدالىزدى دامىتۋدى ءاردايىم ايتىپ جۇرەدى. ويتكەنى بۇل - ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق، مۇناي شيكىزاتى، تاۋار اينالىمى سالالارىندا، جالپى قاي سالانى قاراساڭىز دا ترانزيتتىك حاب رەتىندە تاۋەلسىز بولۋعا ۇمتىلىستارىنىڭ باستى باعىتى"، - دەدى ساراپشى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ Al Jazeera باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا ەسكى قازاقستان وكىلدەرىنە بەرىلگەن ارتىقشىلىقتاردى جويۋ جونىندەگى، جەمقورلىق، ۇرلىق توڭىرەگىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
توقايەۆتىڭ جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋرالى ايتقاندارى ناقتى ىستەرمەن دالەلدەنىپ جاتىر ما، الدە بۇل تەك ساياسي ريتوريكا دەڭگەيىندە قالىپ وتىر ما؟ ساراپشى بۇل تۋراسىندا بىلاي دەيدى:
"جەمقورلىق ماسەلەسى - كەز كەلگەن ەكونوميكالىق دامۋدىڭ، كەز كەلگەن ەكونوميكالىق ءورىستىڭ الدىن كەسىپ، كەرى تارتىپ وتىرعان ۇلكەن كەسەلدەردىڭ ءبىرى. بۇل باعىتتا وڭ كورسەتكىشتەر دە بار. مىسالى كەيىنگى ءۇش جىلدا 174 سۋديا جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. كەيىنگى جىلدارى 500-دەن اسا جەمقورلىق ءىسى تىركەلگەن. ءبىراق Transparency International بويىنشا قازاقستان 40 بالل جيناپ، 1 بالعا عانا جاقسارىپ وتىر. ياعني بۇل بىزدە ءالى دە بولسا جەمقورلىقپەن كۇرەس ءوز دەڭگەيىندە بولماي وتىرعانىن كورسەتەدى. ول تۋرالى پرەزيدەنت تە مويىنداپ وتىر، ياعني جۇيەلى ماسەلەلەر شەشىلمەي جاتقانىن مويىنداپ وتىر. لاۋازىمدى ادامدار اۋىسقانىمەن، جۇيەلى ماسەلەلەر قالىپ وتىر"، - دەدى ول.
سونىمەن قاتار، سۇحباتتا سىرتقى ساياساتتاعى قازاقستاننىڭ ۇستانىمى تۋرالى ايتىلدى.
"پرەزيدەنت سىرتقى ساياساتتى كونسەرۆاتيۆتى قۇبىلىس دەپ اتاۋىنىڭ سەبەبى كوپ. سونىڭ ءبىرى - ستراتەگيالىق كورشىمىز بولىپ وتىرعان، قۇرلىقتاعى ەڭ ۇلكەن شەكارامىز بار رەسەي، ول مەملەكەتپەن قالىپتاسقان ەكونوميكالىق بايلانىستار. ودان بولەك جۇڭگو بار، اقش، باتىس ەلدەرى، يسلام الەمى ەلدەرى بار. ءىرى دەرجاۆامەن، مەملەكەتتەرمەن بولسىن گەوساياسي تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋعا بارىنشا قادامدار جاسالىپ جاتىر. بۇل جەردەگى باستى ماقسات - ءىرى دەرجاۆالارمەن تەڭگەرىمدى قاتىناس ورناتۋ. پرەزيدەنتتىڭ كەشەگى استانا حالىقارالىق فورۋمىندا دا ايتقان بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن رەفورمالاۋ، ورتا دەرجاۆالار پاراديگماسى - مۇنىڭ بارلىعى قازاقستان ءۇشىن ماڭىزدى، ويتكەنى ەلىمىز - ەۋرازيا كونتينەنتىندەگى تۇراقتىلىق تىرەگى رەتىندە ريەۆوليۋسيالىق ەمەس، ەۆوليۋسيالىق وزگەرىستەردى تاڭداپ العان مەملەكەت. ياعني بۇل جەردەگى پرەزيدەنتتىڭ دە باستاعان ماقساتى، ستراتەگياسى - كۇرت بۇرىلىستارسىز، پراگماتيكالىق تاسىلمەن ەگەمەندىكتى نىعايتۋ"، - دەپ تۇيىندەدى ساراپشى.
